Geçtiğimiz hafta moda dünyasının en saygın tasarımcılarından Karl Lagerfeld’in hayata veda etmesi ile önemli bir kayıp yaşandı. Chanel markasını yeniden canlandırması ile ünlenen Lagerfeld kendi markası olan Fendi’nin de yaratıcısıydı. Balmain, Chloe, H&M gibi markalarla da çalışmış olan tasarımcı aynı zamanda iyi bir fotoğrafçı olarak da biliniyordu. Karl Lagerfeld yarattığı ve değer kattığı lüks markalarla bu alanda önemli bir eğilim (trend) belirleyici unvanı da taşıyordu.
Lüks tüketim dendiğinde esasen dünyada yıllık 300 milyar dolarlık bir büyüklükten söz ediyoruz.(1) Son dönemde hayatımıza girerek bizi hızlı bir dönüşüme sürükleyen yeni teknolojik gelişmeler bu sektörü de değişime zorluyor.
Lüks e-ticaret Platformları
Tüm sektörlerde olduğu gibi lüks tüketimde de e-ticaret yeni bir satış kanalı açıyor. 100 yılı aşkın geçmişi olan Gucci, Louis Vuitton gibi firmalar bile e-ticaret kanallarına özel daha farklı koleksiyonlar üretiyorlar. İtalyan markası Balenciaga Çin’in drone ile teslimatı en çok kullanan, yapay zekâ, robotlar gibi yüksek teknolojileri benimsemiş dev e-ticaret sitesi jd.com’da yerini almış. Yine Çin’li e-ticaret devi Alibaba tarafından işletilen Tmall’da Maserati, Valentino, Burberry gibi 80’den fazla lüks marka yer alıyor.
E-ticaret lüks markalarda 2. el satışlar için de yaygın olarak kullanılıyor. Hatta bazı lüks markalar e-ticaret platformlarını satın alıyorlar. Tüm satışların %9’unun 2. el satışlardan olduğu düşünülürse oldukça önemli bir açılım olduğu da görülebilir. Bu arada markaların önemli dertlerinden biri de bu sitelerde sahte ürünlerin 2. el olarak satışa çıkıyor olmaları.
Lüks Servislere Bağlantı (Connectivity)
Lüks araç kullanıcıları da doğal olarak yolda giderken çevrim dışı olmak istemiyorlar J örneğin bir Bentley’iniz varsa süper hızlı bir wi-fi servisi de alabiliyorsunuz. Amerika’da uçuşların %85’inde wi-fi bağlantısına erişebiliyorsunuz. Önceleri business class müşterilerine sağladıkları bu hizmeti artık tüm yolculara ücretsiz olarak veriyorlar. Bu internet erişim hizmetleri artık tüm otellerde, uçuşlarda, arabalarda beklenen bir servis haline geldi.
Lüks AR/VR – Sanal Gerçeklik/Artırılmış Gerçeklik Uygulamaları
Fransız markası L’Oreal Modiface adlı artırılmış gerçeklik mobil uygulaması ile farklı makyajları sanal olarak kendi yüzünüzde görebilme deneyimi sağlıyor. Dior firması, moda defilelerinde sanal gerçeklik uygulaması ile sahne arkası deneyimi yaşatabiliyor. Swarovski, sanal gerçeklik uygulaması ile ürünlerini gerçek mekânlarındaymışçasına gezip görme, satın alma imkânı sağlıyor. (2)
Kişiselleştirilmiş Lüks Otel Odaları
Lüks otellerde odaya erişimde, TV kanalları seçiminde, klima kontrolünde kart kullanmak yerine ses tanıma metotları uygulanabiliyor. TV kanalları yerine üye olduğunuz Netflix ve oradaki tercihleriniz devreye giriyor.
İnstagram Lüks Tüketim Pazarı
Forester Research’in yaptığı araştırmaya göre insanlar artık lüks eşyaları İnstagram üzerinden de almak istiyorlar. Lüks markaların İnstagram paylaşımlarının yaklaşık %94’ü resim %6’sı ise video. İnstagram takipçi sayılarına bakıldığında Louis Vuitton’un 30 milyon, Tiffany’nin 10 milyon civarında takipçisi var. Bugün 1 milyar kullanıcısı olan İnstagram’ın önemli bir reklam ve satış kanalı olduğu da aşikâr. İnstagram üzerinde verilen reklamlar e-ticaret sitelerine doğru bir trafik oluşturuyor. Hatta buradan pop-up store denilen geçici olarak kurulan bizdeki pazar benzeri platformlara da müşteri çekmek mümkün oluyor.
Lüks Akıllı Giysiler ve Aksesuarlar
Akıllı telefonlarımızla haberleşerek adım atışımızı, uyku düzenimizi, kalp ritmimizi ve diğer sağlık göstergelerimizi takip eden fitbit (akıllı bilezik), iwatch, Xiaomi gibi örnekleri epey bir zamandır kullanıyoruz. Hermes benzeri önemli lüks markalar ise Apple gibi teknoloji devleriyle işbirliği yaparak kendi lüks akıllı ürünlerini pazara sürüyorlar. Hem tasarım hem de teknolojiyi bir arada görmek isteyen müşteriler için alternatifler sunuyorlar. Örneğin Nike pazara sunduğu 350$’lık akıllı ayakkabısı (smart sneaker) mobil uygulama ile bağlantı kurarak spor deneyiminizi kişiselleştiriyor ve takip ediyor.
Şifreli Lüks Ödeme Sistemleri, Kripto Paralar
Varlıklı insanlar lüks tüketim harcamalarını da gizli tutmak istediklerinde şifreli (cyrpto) ödeme sistemlerini kullanıyorlar. Örneğin Blockchain tabanlı Bitcoin ile yapılan harcamalar kolay takip edilemiyor. İsviçre menşeli lüks saat markası Hublot Bitcoin’in 10. yılı için ürettiği her biri 25.000 dolar değerindeki 210 adet sınırlı sayıdaki saati sadece Bitcoin ile satılmak üzere piyasaya çıkarmış. Kripto paralarla Lamborghini gibi lüks araba ya da emlak satışları da yapılabiliyor.
Yapay Zekâ Tasarımcıları
Moda alanında da Chatbot’lar (Müşteri ile sözlü veya yazılı iletişim kuran robotlar) yapay zekâ teknolojisinin de desteği ile müşteri destek hizmetlerinde veya ürün tanıtımlarında kullanılıyorlar. İnstagram, Facebook beğenileri gibi farklı sosyal mecralardan ve müşteri geri bildirimlerinden topladıkları veriler üzerinde çalışarak algoritmalar saptayan yapay zekâ sistemleri tasarımcı rolüyle de önümüze çıkıyorlar. Henüz Karl Lagerfeld gibi insan tasarımcıların yerini almış olmasalar da en azından fikir verdikleri kesin. Bu arada deneysel olarak yapay zekâ tasarımı koleksiyonlar da test edilmeye devam ediliyor.
Blockchain ile lüks ticaret
Mücevher, saat gibi değerli lüks ürünlerin sahtelerinden korunmak ve gerçek olanları blockchain teknolojisinden yaralanarak kayıt altına almak ve üzerindeki işlemleri kaydetmek ve izlemek mümkün. IBM firması Nisan 2018’de Trustchain adlı bir blockchain platformunu duyurdu. (3) Bu sistem altın ve pırlanta endüstrisini kökten değiştirecek bir yaklaşımla blockchain teknolojisini kullanarak altın ve pırlantaların uçtan uca güvenli bir şekilde taşınmasına ve son kullanıcıya ulaşmasına imkân sağlıyor.
Teknoloji her alanda olduğu gibi lüks mal ve servislerde de tüketim, üretim, ticaret alışkanlıklarını yeniden sorgulamaya ve getirdiği olanaklardan faydalanarak dönüşmeye zorluyor. Lüks tüketimde yapay zekâ, artırılmış/sanal gerçeklik, blockchain, chatbot’lar, bulut servisleri, mobil uygulamalar, kripto paralar, e-ticaret, giyilebilir teknolojiler şimdiden kullanım alanlarını bulmuşlar bile.