1996 yılında kurulan ve Türkiye dahil 41 üye ülkede silah ve silah teknolojilerininin ithalatını/ihracatını denetleyen Wassenaar Düzenlemesi grubu, 2013 yıllık toplantısını geçtiğimiz günlerde Viyana’da gerçekleştirdi. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Sovyet blokuna silah satışını engellemek için kurulan CoCom grubunun devamı olan bu organizasyonun yıllık toplantısında alınan en önemli karar ise takip sistemleri, yasal teknik takip ve dinleme sistemleriyle IP network takip sistemleri ve ekipmanlarının mevcut silah ve teknoloji kontrol listesine alınması ve ticaretinin takibinin sağlanması oldu [1].
Bu kararın ne önemi var diye soracak olursanız, böylece ABD,Almanya, Fransa ve İngiltere gibi batılı güçlerin başını çektiği grup, teknik takip ve izleme ekipmanlarının ticaretinin de silah ticareti gibi sıkı bir biçimde takip edilmesini sağlamak istiyor. Wassenaar Düzenlemesi’ne imza atan ve üye olan 41 ülke, kontrol listesinde [2] olan tüm donanım ve yazılımların envanter kaydını tutmak ve Wassenaar Düzenlemesi’ne imza atmayan ülkelere ticareti hakkında detaylı raporlar oluşturmak durumunda. Dolayısıyla teknik takip ekipmanları ve teknolojileri geliştiren şirketler, bu düzenlemeyi imzalamayan İran, Çin, Rusya, Mısır ve Suriye gibi ülkelere kafalarına göre teknoloji ve ürün satışı gerçekleştiremeyecekler.
Gerçi Wassenaar grubunun kağıt üzerinde hiçbir yaptırımı yok. Ancak bu grup, silah ve silah olarak kullanılabilecek ekipman ve yazılım ticareti üzerinde önemli bir baskı grubu. Ayrıca bu grupta alınan kararlara uyulmaması halinde ülke bazında 2’li diplomatik ilişkileri gözden geçirme kararından tutun, ambargoya varıncaya dek değişik yaptırımların söz konusu olabileceği konuşuluyor. Tabi Türkiye’nin Çin’den füze alımı veya Brezilya’dan biber gazı alımı (ki kontrol listesinde yer alan bir materyal) da teoride Wassenaar Grubu’nu doğrudan ilgilendiren konular. Ancak iş pratiğe döküldüğünde, uluslararası ilişkilerde dinamiklerin çok farklı olduğu bilinen bir gerçek.
[1]-Wassenaar 2013 Sonuç Açıklaması
[2]-Wassenaar Arrangement List Of Dual-Use Goods And Technologies And Munitions List