Reuters, 2017’nin bahar döneminde Fransa’da art-arda gerçekleşecek olan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri için, Facebook’un mobilde ve masaüstü arayüzünde sahte haberleri önlenmesi için ‘araç’ geliştirdiklerini yazmıştı. Fakat Facebook’un basın odasında yazılan detaylara göre konuyla ilgili algoritma kaynaklı bazı problemler var ve bu ‘sahte haberleri önleme’ özelliği kısmen Facebook çalışanları tarafından düzenleniyor. Uzun, zahmetli ve zor bir süreç. Lakin; Facebook’un elinde hali hazırda bir özellik bulunuyor ve bu özellik ABD başkanlık seçimlerinde ve Almanya’daki seçimlerde uygulandı ve ‘iyi’ olarak raporlanacak şekilde çalıştı. Facebook, bu özelliğin ülke genelindeki seçimlere katılacak seçmen sayısıyla direkt olarak ilgili olduğunu belirtiyor. 16 Nisan tarihinde gerçekleşecek referanduma aşağı yukarı 50+ milyon seçmenin katılacağı öngörüldüğü için, Facebook’un bu özelliğini kullanıma sunması için sebeplerinden bir tanesi.
‘Fake News Tools’ nasıl çalışıyor?
Aslında tamamiyle spesifik olarak beliren bir özelliği yok. Tamamen ülkedeki gazetecilerin, haber akışı sağlayacıların insiyatifinde bir durum. ABD’deki seçimlerde insiyatif alan 3. Parti kişiler tarafından sahte haberler Facebook’a ihbar edildi, bunun sonucunda Facebook ihbar edilen haberleri ‘Fake News’ olarak işaretledi. Özellikle internet meme’s, caps’ler bu kategoriye alındı. Almanya’daki durum ise ABD’dekine benzer bir şekilde, Buzzfeed editörlerinin yakaladığı sahte haberler Facebook’a bildirildi ve Facebook bu haberleri ‘Fake News’ kategorisinde değerlendirdi. Aslı olmayan ve sahte haber yayımlayan Facebook sayfaları (genellikle haber kanallarına aitti) Facebook’un görünme listesinde puan kaybederek görünme ortalamaları düşürüldü. Almanya’daki seçimlere yönelik, ABD’dekinden farklı olarak mobil uygulama için ayrı bir arayüz geliştirildi ve Almanya’daki kullanıcılar bu arayüzü kullanarak ‘sahte haberleri’ ayıklama fırsatı buldu.
Ancak Facebook, şu konuda kullanıcıları ve ihbar mekanizmalarını uyarıyor: ‘ülkenizde bir dezenfermasyon yasası olmak zorunda. Müdahaleler buna göre yapılacaktır’
3 Aşamalı ‘Sahte Haberleri Önleme’ Özelliği
İlk aşama tamamiyle yazılım destekli. Algoritmalarla haber puanlaması yüksek olan medya sayfalarının haberleri daha çok görüntülenecek ve bu haberlerin görünmesi konusunda ‘tecrübeye’ bakılacak. Yani, Facebook’ta henüz erişim sağlayan yerel gazetenin Facebook sayfasının doğru haber puanlamasına göre (bu kullanıcıların ihbarıyla belirlenecek) gösterim oranı düzenlenecek.
2. Aşamada, Facebook gazetecileri eğitmek ve gazetecilere yeni tool’lar yayımlamak var. Facebook, geçtiğimiz hafta in-house olarak geliştirdikleri gazeteci geliştirme programı ve gazetecilere yeni tool’larının olduğunu duyurmuştu. Ayrıntılarından bahsedilmese de, büyük ihtimalle Facebook’ta haber yayımlarken ‘ o isim konuştu’ tarzı başlıkların atılmasını önleyecek bazı iyileştirmeler bulunuyor.
Elbette, sadece gazeteciler için değil okuyucular için de bazı araçlar ve arayüzler geliyor. Böylece kullanıcılar, okuyucular direkt olarak kendileriyle muhattap olunması için geliştirilen şikayet mekanizmasına sahte haberleri rapor edebilecek. Dakikalar içerisinde de yapılan değerlendirmeler sonucu, bu yalan-sahte haberler ‘fake news’ kategorisinde değerlendirilecek. Eğer yeni tool 16 Nisan referandumunda uygulanırsa, kullanıcılar bunu sadece haberleri ‘bayrak işareti’ koyarak uygulayacaklar.
Türkiye’de, ayrıca, ağırlıklı olarak clickbait üzerinden çalışan ‘o isim konuştu’ başlıkları, aslı-astarı belli olmayan ve kaynağı belli olmayan caps’ler de bu filtrelere takılacak. Algoritmalar, arayüzler, kullanıma sunulacak olan tool’lar şu sıralar kullanımda olsa da test aşamasında.