Salgın, bütün dünyayı etkilerken, en çok konuşulan konuların başında “Çip sıkıntısı” geliyor. Çip teknolojisinin hegemonyası ABD’de, üretim ise Uzakdoğu’da. Dünyanın çoğu, yonga tedarik etmek için Tayvan’a ve hakim yonga üreticisi TSMC’ye bağımlı. Ancak ada ülkesi, tedarik zinciri şokları ve olası Çin müdahalesi konusunda artan endişelerle karşı karşıya.
Salgına kadar bu sıkıntı düşünülmedi. Daha doğrusu, Trump’ın geçen yıl Huawei’e bırakın çip satmayı, kendi teknolojisini kullanan yabancı üreticileri bile engellemesi, herkesin bu konuya dikkatli bakmasına neden oldu.
Üstüne salgın ve dolayısıyla önce bilişim, bulut bilişim ve telekom alanındaki sıkıntılar geldi. Ama arkasından otomobil üreticileri Ford, Jaguar Land Rover, Daimler, BMW, Peugeot ve Volkswagen’in yeni nesil yani internete bağlı (connected) otomobilleri için çip eksikliğinden kaynaklanan “üretim duruşları” haberleri ortaya çıktı.
Şimdi, Asyalı yonga plakası üreticileri ile Amerikan çip teknolojicileri arasında sıkışan Avrupa, yerel çip endüstrisini harekete geçirmek, büyütmek ve yabancı teknoloji devlerinden bağımsız olmak için kendi tedarik zincirlerini yeniden düzenlemeye kararlı.
Kararsızlılar, projenin büyüklüğünden ürküyor
Avrupa, mikroçip tedariğinin kontrolünü geri almak istiyor. Ancak AB İç pazarlardan sorumlu Komisyon Üyesi Thierry Breton, endüstri için milyarlarca avroluk bir planı bir araya getirirken, yerel teknoloji oyuncularının kararsızlığı ile karşı karşıya kaldı.
Geçen yıl endüstriyel oyuncularla tartışmalara giren Breton için, mikroçip üretiminin yeniden canlandırılması, Çin ve ABD arasındaki gerilimin arttığı bir dönemde hayati önem taşıyor. Otomobil üreticileri, plaka üretimini artırma çabalarını destekliyor.
Ama Fransızların bakışı kararsız gibi. Eski bir teknoloji CEO’su olan Breton, Avrupa’nın akıllı telefonlar, bulut bilişim ve yapay zeka için ultra sofistike çipler üretme araçlarını yaratması gerektiğinde ısrar ediyor. 2030 yılına kadar endüstrinin en gelişmiş hedefi olan 2 nanometrelik yongaları üretme planlarına atıfta bulunarak, “Avrupa’nın tutkusu bu olmalı,” diyor.
Ama 2 nanometre demek milyarlarca avroyu yatırmak demek. Fransa ise bugün Avrupa’nın ihtiyacının 10-22 nanometre ve üstü daha az gelişmiş yongalar olduğunu, 2 nanometrelik için paranın harcanmasının, asıl ihtiyacı engelleyeceği görüşünde. Ayrıca Avrupa’nın 2 nanometre hedefine ulaşma kabiliyeti konusunda şüphe duyuyorlar. Çünkü, dünyadaki çok az yer bu başarıya ulaşmayı başarmış durumda. Avrupa da en az 10 yıl geriden geliyor.
Hollandalı çip basımcısı ASML’nin CEO’su ve araştırma enstitüsü Imec, Breton’a ocak ayında yazdıkları bir mektupta şöyle dediler;
“Mikroelektronik, AB için stratejik bir sektör olarak tanımlanmıştır. Ancak bu, Avrupa’nın tüm mikroelektronik değer zincirini kapsaması gerektiği anlamına gelmez. Daha ziyade bir” kutup konumu “elde edilmiş olan alanlara odaklanmalıdır”
AB Yonga Üretimine KoronaVirüs Fonundan Pay Ayırmayı Düşünüyor
Breton 20 mayısta Avrupa’daki işlemci basım üreticisi Hollandalı ASML’nin genel merkezinde yapılan bir toplantının ardından, Avrupa’nın küresel yarı iletken üretimindeki payını, orta seviye çip üretme kapasitesini 2 katına genişleterek, dünya pazarının % 20’sine ulaştırmayı hedeflediklerini ve 2030 itibariyle de 2 nm’lik işlemciler üretir hale gelmek istediklerini söyledi.
Nisan ayında, ASML’nin yanı sıra, NXP (merkezi Hollanda’da), ST (Fransız-İtalyan), Infineon (Almanya), Bosch (Almanya), araştırma enstitüleri Fraunhofer (Almanya), Imec (Belçika) ve CEA- Leti (Fransa) dahil olmak üzere Avrupa yarı iletken şirketler, AB’nin bu hedeflere ulaşılmasına yardımcı olmak üzere bir “ittifak” kurdu.
Breton, ittifakın ABD, Çin ve Güney Kore’nin yerli yonga üreticilerini destekleme planlarıyla karşılaştırılabilir olacağını söyledi ve üç büyük küresel yonga üreticisinden biri olan Taiwan Semiconductor, Güney Koreli Samsung ya da ABD’li Intel’i Avrupa topraklarında bir fabrika kurmak için çekmeyi umduğunu söyledi. Bunun için bu firmalara yatırım yapma kolaylığı ve arz güvenliği sağlama fırsatı vermeyi düşünüyorlar.
Breton, 800 milyar Euro’luk Koronavirüs fonunun % 20 kadarının yonga üretimine harcanabileceğini söyledi. Paranın geri kalan kısmı başka fonlardan aktarılacak.