Telekomünikasyon Kurumlarına ihtiyaç, 1970’lerin sonunda, telex, fax gibi veri aktarımlarının başlaması ve telekom hizmetleri gelişip, sektöre özel firmalar girmek istemesi ile duyuldu. O tarihlere kadar, telekom sektörü tekel firmaların elindeydi. Sadece ABD’de özel firma yani AT & T vardı ama o da malum büyüklüğü ile tekel olarak davranıyordu.
Ülkeler, telekom sektörünün gelişmesi önündeki engellerden en önemlisinin, tekel devlet şirketleri olduğunu farkederek, tekel şirketin hareketlerini regüle edici ve sektörün rekabete açılmasını sağlayıcı bağımsız regülatör kurumlar kurmaya 1980’ler ve 90’larda başladılar. Örneğin, İngiltere’de önce regülatör kurum kuruldu ve bu kurumun yardımıyla British Telecom 1984’de özelleştirildi.
Ülkemizde bağımsız regülatör yani, Telekomünikasyon Kurumu’nun kuruluşu için çalışmalara 1990’ların başlarında başlandı ama ancak 2000 yılında kurulabildi.
Peki, 2 yıldır varolan Telekomünikasyon Kurumu görevi olan sektörün regülasyonu ve rekabete açılmasını sağlayabiliyor mu?
Bu konuda ilginç bir örnek vermek istiyoruz. Biliyorsunuz, geniş bant internet yani ADSL ve Kablo internet, sadece Telekom2un tekelinde. ISS’lere yani özel sektöre açılmıyor. Önümüzdeki günlerde yapılacak ADSL ihalesi sonrası da açılmayacağı bildiriliyor.
Benzer bir olayda 2002 yılında Çek Cumhuriyeti Telekomünikasyon Kurumu ne yapmış?
Benzer bir olay Çek Cumhuriyetinde meydana geliyor. Telekomünikasyon Kurumu derhal harekete geçiyor. Verdiği karar şu şekilde;
ADSL hakkında idari işlemler
Bazı alternatif operatörlerin başvuruları üzerine, Çek Telekom A.Ş. hakkında, özellikle xDSL (ADSL) teknolojisini IOL Platinum uygulaması ile satması konusunda 12.6.2002 tarihinde, Telekomünikasyon Kanunu §38, 2.madde şartlarına yani ‘rekabete açık telekomünikasyon hizmeti ve onun ulaşılabilirliliği’ni aksine davrandığı savıyla idari işlemler başlatıldı.
Çek Telekom firması xDSL (ADSL) hizmetini ancak “sınırlı test çalışması” şeklinde veriyordu. Bu ise, telekomünikasyon pazarında rekabet şartlarını zedelemekteydi. Çünkü; rekabete açık telekomünikasyon şebeke hizmeti verenlerle yapılacak ara bağlantı (interconnection) için, herhangi bir ticari şart koşulmamıştı.
Telekomünikasyon kanununa göre, rekabete açık telekomünikasyon hizmeti verenlerin rekabet edebilmesi ve serbest ulaşılabilirliğin sağlanabilmesi için, gereken şartlar yeterince oluşturulamamış gözüküyor.
Bu durumun sonucu olarak Çek Telekomünikasyon kurulu, 27.6.2002 tarihinde tedbir kararı aldı ve Çek Telekom şirketinin sunduğu geniş bantlı xDSL (ADSL) teknolojili IOL Platinum hizmetini, bu yazıyı teslim aldığı tarihten itibaren sona erdirmesi gerektiği tebliğ edildi.
Prag,
8 Temmuz 2002
Ing.David Stádník
Başkan
Çek Telekomünikasyon Kurumu
Bu olaydan sonra, çalışmalarına devam eden Çek Rekabet Kurulu ise Çek telekom’a ceza verdi. Konuyla ilgili olarak Çek
Ekonomik Rekabet Koruma Dairesi Başkanı
Josef Bednar’ın 14 Mart 2003 tarihinde yaptığı açıklama şöyle;
- Çek Telekom başka bir rakibin pazara girişini engelledi
Ekonomik Rekabet Koruma Dairesi yeni ve dinamik gelişen pazarları çok dikkatle takip ediyor. Bunların arasında telekomünikasyon önemli bir yer alıyor. Bu sektörde, dominant operatörün rekabete açık olması, yani yeni bir rakibin pazara girişini engellememesi kontrol altında tutuluyor.
Ancak, 2002 yılı sonları itibariyle, dominant operatör hakkında böyle bir engelleme şüphesi ortaya çıktı. O dönemde Antimonopol Dairesi, gelen bir şikayet nedeniyle, Çek Telekom’a karşı “dominant pozisyonunu kullanmak” savıyla idari işlemler başlattı.
Şikayet eden şirket başvurusunda; “Çek Telekom, kendi abonelerine ADSL teknolojisini kullandırırken, Halka açık telekomünikasyon şebekesi işleten diğer servis sağlayıcılarının şebekelerinden ADSL hizmeti verilmesi için gereken şartları yaratmadı.” diyordu.
Bu konuda yapılan incelemeler sonunda; Çek Telekom’un Ekonomik rekabet koruma kanununa karşı geldiği belirlendi. Bunun sonucunda; ERKD (Ekonomik Rekabet Koruma Dairesi) Çek Telekom’a bir kaç milyon kron tutarında bir ceza verdi. Çek Telekom’un kanunen 15 günlük itiraz hakkı süresi var.
Çek Telekom’un engellemesi sonucu ADSL teknolojisinin Çek Cumhuriyeti’nde yayılamadığını da vurgulamak istiyorum. Bu korku verici durum, kesinlikle Çek kullanıcılar açısından aleyhte bir durum oluşturuyor.
Josef Bednar
Ekonomik Rekabet Koruma Dairesi Başkanı
Rovnost, 14 Mart 2003
Evet sevgili okuyucular, şimdi bizim Türk Telekom’un ADSL ihalesini ve sonrasını bekliyoruz. Ama aslında beklememeliydik. 2000 yılında kurulmuş olan Telekomünikasyon Kurumu bugüne kadar bir takım kararları almış ve uyguluyor olmalıydı.
Gördüğünüz gibi Çek Rekabet Kurumu Başkanı Çek Cumhuriyetinde ADSL’in gelişememiş oluşunu korku verici olarak değerlendiriyor. Ya bizde durum nedir?
Aslında Türk Rekabet Kurumu açısından durum fena değil. Rekabet Kurumu ISS’lerin 2001 Ocak-Mayıs aylarında yaptıkları başvuruya karşı, geç de olsa bir karar verdiler. 2002 Ekim ayında sektörün rekabete açılması yolunda önemli bir adım/karar verildi. Ancak bu karar bugüne kadar hala tam uygulanmadı. Çünkü, Telekomünikasyon Kurumu daha ilk günden bu karara sudan bahaneler (Rekabet Kurumu bizim onayımızı almadı türü sözler) ile uzak durduğunu gösterdi. Bugün aradan geçen 6 ay zarfında da değişen çok fazla bir şey yok.
Bu duruma bakınca, bizden yıllar sonra başvurduğu halde Çek Cumhuriyeti Avrupa Birliğine neden bizden önce alınıyor daha bir anlıyoruz ve üzüntü duyuyoruz..
Peki ADSL konusu ne olacak? Siz ne dersiniz? Yarın size bu konuda ilginç başka bir haber sunacağım.