3 aralıkta yayınlanan “Chainalysis 2021 Crypto Crime Report”a göre 2019 yılında zirveye ulaşan Darknet (karanlık web) 49 aktif bireysel pazarla yaklaşık 800 milyon $ kripto paralık gelir hacmine ulaşmışken, 2020’de durum değişti, toplam darknet pazar geliri 2019 toplamını aşmış olsa da, toplam alışveriş ve müşteri sayısı önemli ölçüde düştü [1].
Ama daha ilginci darkweb pazaryeri sayısının da önemli ölçüde düştüğü, birkaç önde gelen pazaryerinin kapandığı kaydediliyor. Bunun devam eden Covid krizi ile ilişkili olduğu düşünülüyor. Çünkü salgın nedeniyle dünya çapında tedarik ve lojistik sistemleri zorlandı. Darknet pazaryerlerinin teslimatlarında gecikmelerden bahsediliyor.
Yanısıra kolluk kuvvetlerinin artan operasyonlarının, darknet pazaryerlerinin konsolide olmasına neden olduğu düşünülüyor.
Mart Ayından İtibaren Darknet Pazaryerlerinin Durumu
ABD’de karantina başladıktan yaklaşık üç hafta sonra, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin fiyatındaki keskin düşüşün ardından darknet piyasası işlem aktivitesinin düştüğü raporlandı [1].
Dahil edilen para birimleri: BCH, BTC, LTC, USDT
Raporda Bitcoin’in değerindeki dalgalanmaların, darknet pazarındaki tüketicilerin satın alma faaliyetlerinde nadiren rol oynadığı belirtiliyor. Bununla birlikte, ABD karantinalarının ilk turunun ardından Bitcoin’in fiyatı Mart ayı ortasında düşmeye başladığında, darknet piyasası faaliyeti de düşmüş.
Ancak mayıs ayı civarında darknet piyasa geliri önceki durumuna geri döndü ve artık Bitcoin’in fiyatı ile senkronize olarak değişmiyor. O zamandan beri, darknet piyasalarının aylık geliri, eylül ve kasım aylarında büyük ölçüde mevsimsel eğilimlere paralel olarak düşen küçük düşüşler dışında istikrarlı bir şekilde arttı.
Dahil edilen para birimleri: BCH, BTC, LTC, USDT
Bu son gelişmelerle birlikte, 2020’nin toplam darknet pazar geliri, bitmesine bir ay kala 2019’u aştı. Ancak toplam gelir değişmese de, diğer rakamlar eşliğinde, darknet pazarları için zor zamanların gelebileceğini düşünülüyor.
Dahil edilen para birimleri: BCH, BTC, LTC, USDT
Yukarıdaki grafik, hem yıllık toplam darknet piyasası gelirini hem de darknet piyasalarına yapılan toplam transfer sayısını gösteriyor. Bunlar kabaca bireysel müşteri ve satın alma sayısını yaklaşık olarak tahmin etmek için kullanabiliyor. Darknet pazarlarına yapılan toplam transferlerin 9 milyonun biraz üzerinde olduğunu görüyoruz – 2019 toplamı 12.0 milyonu karşılayacak hızın çok altında. Rakamlar, 2020’deki müşterilerin 2019’a kıyasla daha az, ancak satın alma başına daha yüksek miktarlarda alım yaptığını gösteriyor. Bu, geçici alıcıların veya kişisel kullanım için ilaç satın alanların darknet pazarlarından uzaklaştığına işaret olabilir. Kendi kullanımı ya da satmak için daha büyük miktarlarda alım yapanlar ise aynen devam ediyor. Ama bazı geçici alıcıların belirsizlikte stok yapmak için büyük alıcı haline gelmiş olabileceği de düşünülüyor.
Flugsvamp 2.0 ve Empire gibi büyük pazar yerlerinin de bu yıl kapandığı kaydediliyor. Bunun, Ocak 2015’ten bu yana her ay aktif piyasaların sayısını gösteren (aktif, belirli bir ayda en az 100 $ değerinde kripto para aldığını gösteren) aşağıdaki grafikte yansıtıldığını görüyoruz.
Dahil edilen para birimleri: BCH, BTC, LTC, USDT
Bazı pazar yerleri kapanışlarının sadece geçici olduğunu iddia ederken, Kasım 2020’de aktif olan 37 darknet piyasası Kasım 2017’den bu yana en düşük toplam. 2019’da böyle bir düşüş görülmedi.
Dahil edilen para birimleri: BCH, BTC, LTC, USDT
Pazaryerleri faaliyetlerini durdursa da, açık gibi gözükebiliyor ve yerine getirilmeyen alışveriş için para toplanmaya devam edilebiliyor. Yani dolandırıcılıktan bahsediyoruz. Bu nedenle kapatılan sayısı tam bilinemiyor. Bu arada Ddos saldırısına uğrayıp kapanan pazaryerlerinden de bahsediliyor. Bu yılın başlarında dolandırılan büyük ve yaygın bir darknet pazar yeri olan Empire Market gibi.
Covid, darknet piyasalarının kapanmasına neden oluyor mu?
Covid, özellikle nakliye gecikmeleri olmak üzere tedarik zincirinde kesintilere neden olarak, darknet pazarlarının satışlarını ve operasyonlarını şüphesiz engelledi. Darknet piyasa gözlemcileri bunu Dread gibi darknet pazar odaklı forumlarda müşteri şikayetleri ve satıcıların alıcılar için beklentileri belirleyen notlarında gördüler.
Ayrıca Kriminoloji araştırmacıları Andréanne Bergeron, David Décary-Hétu ve Luca Giommoni geçtiğimiz günlerde ABD ve Avrupa’da Covid kilitlenmelerinin başlamasından önce ve sonra yüzlerce darknet pazarından yapılan ilaç satışını analiz ederek virüsün operasyonları ne kadar etkilediğini belirleyen bir çalışma yayınladılar[2]. 1 Ocak – 21 Mart 2020 arasındaki Kovid öncesi dönemde, herhangi bir gündeki tüm siparişlerin % 60 ila % 100’ünün başarılı olduğunu buldular. Bununla birlikte, Covid kilitlenmeleri başladıktan sonra, çalışma tüm doğumların yalnızca % 21’inin başarılı ve zamanında olduğunu buldu. Bu nedenle daha uzun teslimat süreleri için Covid’i suçlayan müşteriler ve satıcılar olduğu görünüyor.
Ancak araştırmacılar, 2020’deki herhangi bir darknet piyasası kapanmasının Covid’in doğrudan bir sonucu olduğunu düşünmüyor. Covid krizinden ziyade bu doğal rekabet güçlerinin artan kapanışların gerçek neden olduğu belirtiliyor.
Darknet pazarları için sırada ne var?
Darknet piyasaları, 2020’de birkaç kapanışla ve geri kalanı gelir için azalan bir müşteri havuzuna bağlı olarak istikrarsız bir konumda görünüyor. Tersine ve nakliye süreleri üzerindeki etkisine rağmen, Covid bu sorunların ana nedeni gibi görünmüyor. Bunun yerine, darknet pazar konsolidasyonu, Covid’in en fazla basitçe halihazırda var olan bir eğilimi hızlandırmasıyla, kategorinin kendisine özgü rekabetçi güçlerin bir sonucu olabilir.
[1] Chainalysis 2021 Kripto Suç Raporu
[2] Preliminary findings of the impact of COVID-19 on drugs crypto markets
