21 haziran 2012 tarihinde 655 sayılı kanun hükmünde kararname (KHK) çerçevesinde oluşturulan ve yönetmeliği 14 aralık 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan [1] son İnternet Geliştirme Kurulu’nun (İGK) [2] görev süresi 20 haziran 2016 itibariyle sona erdi. Serhat Özeren başkanlığındaki kurul 2’si Ulaştırma Bakanlığından, gerisi STK’lardan olmak üzere 6 kişiden oluşuyordu.
İnternet Geliştirme Kurulu ilk olarak 1998 yılında Necdet Menzir’in Ulaştırma Bakanlığı döneminde 4502 sayılı kanunun 22ci maddesi çerçevesinde kurulmuştu. O dönem kurulda devlet, akademisyenler, Türk Telekom ve Internet Servis Sağlayıcıları olmak üzere 60 kişilik bir grup yer alıyordu.
Bu kurul, üye değişiklikleri ile 2012 yılına kadar geldi. Ancak bütün bu dönem boyunca, bu kurulun çalışmaları Ulaştırma Bakanlığı tarafından ciddiye alınmadı ya da bakanlığın işleyişine, telekom sektörü stratejisine uygun bulunmadı. Daha çok bir bilgilendirme kurulu halinde çalıştı. Bu haliyle de epeyce eleştiri konusu oldu.
2012 yılında, daha aktif görev üstlenmesi için İnternet Geliştirme Kurulu adıyla yeniden kuruldu ve resmi bir yönetmelik çerçevesinde çalışması hedeflendi. Kurulun çalışmaları Başkan dışında 6 kişiye indirgendi. Resmi belgelerde bu kurulun görevleri şu şekilde tanımlandı;
a.İnternet ortamının ekonomik, ticari ve sosyal hayat ile bilim, eğitim ve kültür alanında etkin, yaygın kolay erişilebilir olarak kullanımını teşvik edecek politika ve strateji önerileri hazırlamak ve Bakana sunmak.
b.Türk Kültürü, Türk Tarihi ve Türk Dünyasıyla ilgili bilgilerin internet ortamında daha fazla yer alması ve bunların tanıtılması hususunda çalışmalar yapmak, yaptırmak ve öneriler hazırlamak ve Bakana sunmak.
c.İnternet ortamının güvenli, serbest, özgür ve faydalı kullanımı ile katma değer üretmesine yönelik öneriler hazırlamak ve Bakana sunmak.
ç.Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
Ancak küçülmesi, üye sayısının kısıtlanması ve üye profiline bakınca, toplum tarafından “Çalışması “Güvenli İnternet” kapsamıyla sınırlanmak isteniyor” yorumları yapılmıştı. Çünkü internet kurulunun daha önceki toplantılarında, Ulaştırma Bakanlığı stratejisinin tersine konular da gündeme gelebiliyordu.
2010’larda hayatımıza “internet-çocuk-aile” ve “Güvenli İnternet” gibi düşünceler girmeye başlamıştı. O dönemin TİB’i (Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı), 2010’dan itibaren bu konuya eğilmiş ve 2007’den itibaren İnternet cafe’lerde uygulamaya konulan “Filtre” programları “Aile Filtresi” başlığı altında topluma da zorlanmaya başlanmıştı. O günlerde bu filtrelere karşı 50.000 kadar kişinin katıldığı “İnternet’te Sansüre Karşı” yürüyüşü düzenlenmişti[3]. Bu yürüyüş sonrasında “Filtre”ler mecburi olmaktan çıkarılmış ve 5 yerine 2 filtre uygulamaya alınmıştı. (Bu yürüyüş ve protestolarla ilgili olarak rahmetli Özgür Uçkan’ı da analım [4])
Siber Güvenlik Sivil İnisiyatifi
Kurul 2012 haziranda oluşturulsa da, yönetmeliği ancak 1,5 yıl sonra yani 2013 sonunda yayınlanabildi. Ama aradan geçen sürede bazı şeyler değişmişti ve kurulun bu tarihten sonra çalışması mümkün olamadı. Ama öncesinde bu kurul Siber Güvenlik konusunda bazı çalışmalar yaptı.
2011 yılında, sansür tartışmaları arasında Amerika’lıların Anonymous isimli hacker grubunun saldırıları söz konusu oldu [5]. 2012 yılını ise RedHack tartışmaları ile hatırlıyoruz[6]. RedHack o günlerde başta Emniyet Genel Müdürlüğü olmak üzere pek çok yeri hacklediğini ilan ediyordu. Saldırı üzerine saldırı yapıyorlardı. Bu nedenle yönetmeliği henüz çıkarılamamış olan Kurul’un “güvenli internet” dışında bir görevi de, internetin güvenliği yani “siber güvenlik” oldu.
O dönemde TİB tarafından başlatılan Siber Güvenlik çalışmaları çerçevesinde, İnternet Geliştirme Kurulu altında bir Sivil İnisiyatif oluşturuldu. Bu inisiyatif, sektörden gönüllülerle birlikte bir takım çalışmalar da gerçekleştirdi [7].
Ancak 2013 sonunda 2 olay İGF’nin çalışmalarını zorlaştırıcı oldu. Bunlardan ilki Ulaştırma, Denizcilik, Haberleşme Bakanlığındaki değişiklikti. O günlerde İzmir Belediye Başkanlığına adaylığını koyan Binali Yıldırım’ın bakanlıktan ayrılması sonrasında yerine Lütfi Elvan atandı. Elvan’ın bilişim sektörü ile ilgisi zayıf olduğundan olsa gerek, o dönemde İGF bir daha toplanamadı.
İkinci olay ise önce Gezi Parkı protestoları, sonra 17-25 aralık olaylarıydı. Gezi olayları ile başlayan gerilim, İnternet üzerinde yayınlanmaya başlanan gizli kaydedilmiş telefon kayıtları ile son haddine vardı ve hükümetin ani hareketler yapması ve kendince bazı tedbirler alması şekline dönüştü. Bu dönemde telefon dinlemelerin koordinatörü durumundaki TİB dağıtıldı. Dolayısıyla siber güvenlik çalışmaları durduruldu. 2015 sonundaki dDOS saldırılarına kadar da bir daha siber güvenlikten bahseden olmadı.
İnternet Geliştirme Kurulu da bütün bu gelişmeler sonucunda, elinden geleni yapmaya çalıştıysa da, etkin çalışma yapılamadı.
Nasıl Olmalı?
İnternet sektöründeki uzmanlar, bu kurulun 7 kişiden oluşmasını anlamlı bulmuyor ve koskoca internet ekonomisini 7 kişinin temsil etmesini yetersiz olarak değerlendiriyorlar. Bir uzman bu konuda şunları belirtiyor :
“Ayrıca seçilen 7 kişiye bakınca, 2 tanesi kamudan, 1 tanesi internet basınından, 1 tanesi akademisyen, geriye kalan 3 kişi ise STK’lardan. İnterneti bu kişiler nasıl temsil edecek? İnternet deyince, girişimcisi, yatırımcısı, dijital reklamcısı, dijital oyuncusu, altyapıcısı, servis sağlayıcısı, yazılımcısı, geliştiricisi, bilgi güvenlikçisi, basını, sosyal ağcısı, hukukçusu, analizcisi, eğitimcisi vs derken ekosistemin tamamını temsil etmek için en az 11 kişi olmalıydı. Ayrıca görev tanımları daha net olmalı, kendisine ait bir bütçesi, sekreteryası ve uzmanları olmalı. Eğer bunlar olmazsa, kurul hiç bir şey yapamaz. yapsa bile dikkate alınmaz. O yüzden, nitelikli bir kurul kurulmadıkça İnterneti geliştirme Kurulu’nun bir anlamı yok, olmadı da zaten. Ayrıca, ismi de bir tuhaf. Sanki İnterneti bu kurul geliştiriyor gibi. onun yerine İnternet Politikaları Kurulu olsa daha iyi olurdu.
Umarız Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, İnternet Geliştirme Kurulu’nun yeni yönetimini atayacağı zaman bütün bu konuları gözönüne alır.
[1] İnternet Geliştirme Kurulu’nun Yönetmeliği Resmi Gazete’de Yayınlanarak Yürürlüğe Girdi
[2] İnternet Geliştirme Kurulu
[3] Taksim’de İnternette Sansüre Karşı Yürüyüş Düzenlendi
[4] Özgür Uçkan’ın Cenazesi İkindi Namazında Teşvikiye Camii’nden ….
[5] Anonymous Grubunun Türkiye Saldırısı Başladı
[6] RedHack Polis Sistemlerini Hacklediklerini Açıklayarak, İhbarcıları Ortaya Döktü