Gezilebilirlik ve Kullanışlılık
Gezilebilirliğin mi sitenin içeriğini belirlediği, yoksa sitenin içeriğinin mi gezinme yöntemini saptadığı uzun uzun tartışılmıştır. Bu tartışma aslında pek çok bakımdan yumurta ve tavuk arasındaki ünlü felsefi ikilemi hatırlatır.
Gezinebilirlik ve kullanışlılık temelde kullanıcılarla doğrudan ilgilidir ve onların siteyi nasıl göreceklerini, siteden nasıl yararlanacaklarını belirler. (Jakon Nilsen Bu konuda bir gurudur ve konuyu kendi Web sitesi olan www.UseIt.com’da derinlemesine incelemektedir) Ben her ne kadar hem gezinilebilirliğe hem de kullanışlılığa dikkat edilmesi gerektiğini düşünüyorsam da kanımca site içeriğinin bütünlüğü daha “hoş” bir gezinme yaratmak uğruna asla ihmal edilmemelidir.
Peki site gezinilirliği söz konusu olduğunda elimizdeki seçenekler nelerdir? Bu konudaki tek sınır site tasarımcısının hayal gücüdür. Fakat genel olarak bazı gezinme tipleri de vardır. Bunlar:
- Hiyerarşik: Bir ebeveyn/çocuk menüsü kullanıcıları girişten itibaren kullanıcının niteliğine göre daha genel ya da daha ayrıntılı başlıklarda gezindirir.
Basamaklı: Bu tip gezinmelerde kullanıcıları kademe kademe bir açıklamadan diğerine doğru yöneltir.
Site Haritaları: Sitenin ana planlarıdırlar. Site haritaları kullanıcılara menülere gitmeksizin alt-başlıklara ulaşma imkanı verirler.
Soru Tabanlı Gezinme: Kullanıcıların, bizzat kullanıcının sorduğu sorular vasıtasıyla gezdirildiği oldukça dinamik bir yöntemdir. Kullanıcı bir sürü menüyle uğraşmak zorunda kalmadan kolaylıkla içeriğin belirli bir noktasına ulaşabilir. Google gibi arama motorları bu yöntemin güzel bir örneğidir.
Profil Tabanlı Gezinme: Kullanıcı profilleri kullanıcıların tercihlerinin ve sitenin ulaşmak istedikleri noktalarının önceden bilinmesine olanak verir. Profil , kullanıcının içeriğin hangi bölümü ile ilgilendiğinin bilinmesini sağlar ve bu sayede kullanıcı intranete girdiğine karşısına doğrudan site içeriğinin ulaşmak istediği bölümü çıkar.
Intranet sahipleri sitenin ve içeriğin yapısına göre bu gezinme yöntemlerinden birini ya da birden fazlasını seçerler.
Sitenin Esnekliği
İçerik intranete yerleştirilirken , içeriğin hiçbir zaman değiştirilmeyeceğini düşünerek hareket etmek büyük bir hata olur. Herşeyin siz göz açıp kapayıncaya kadar değişmesi mümkündür.Bu kural iş hayatı için olduğu kadar IT için de geçerlidir. Dolayısıyla her durumda olası değişikliklere belirli bir pay bırakmak gerekir.
İntranet sahipleri intranetin özünün değişim olduğunu bilmek zorundadır.İçerikte yer alan bir unsur bu gün size son derece yerinde görünse de gelecek yıl kendinizi bu unsuru intranetten çıkarmanın yollarını ararken bulmanız mümkün.
İntranet büyüdükçe network’ünüz artan trafiği kaldıramayabilir ve siz bir yerine birden fazla server’a ihtiyaç duyabilirsiniz. İş dünyasındaki yeni ihtiyaçlar , önceliklerdeki farklılaşmalar ve ya şirketi yeniden yapılandırılması sizi intranet’inize yeni bir görünüm kazandırmaya zorlayabilir. İntranet içeriğinin bütün değişimleri fazla zorlanmadan gerçekleştirebilecek biçimde esnek olarak tasarlanması anlaşıldığı gibi hayati bir noktadır.
İntranette içeri kategorize etmenin genel olarak iki yolu vardır:
- 1) İşleve göre (örnek: girdi biçimleri, FAQs , uygulamalar, raporlar )
2) Çerçeveye göre: (örnek: bölümsel , proje yapısı)
Aşağıda bu iki yöntemin basit bir örneği yer alıyor:
Bunlar benzer sayfaların elle yenilenmesi ve diğer gruplama yöntemlerinin avantajları. Fakat bu yöntemler duyulan esneklik ihtiyacına cevap vermiyor.
Yukarıdaki örnekte, işlev tabanlı sınıflandırma kullanılmışsanız İT bölümünün yerini değiştirme gereği duyduğunuzda bunu başarmak için yeni bir konumda yeni bir yapı inşa etmek zorunda kalırsınız. Fakat eğer çerçeve tabanlı bir sınıflandırma kullanılmışsa bu durumda İT’yi çok daha kolay bir biçimde yeni yerine taşımanız mümkün.
Değerlendirme
İçeriğin organize edilmesinin anlamı veriler arasında ilişki kurulması, içeriğin gruplandırılıp sınıflandırılmasıdır. Fakat ne yazık ki elimizde karşılaşılan her sorunun çözümünde kullanılacak bir sihirli formül yok. Kullanım kolaylığı sağlarken ihtiyaç duyulduğunda değişimin kolaylıkla sağlanabilmesine olanak veren bir içerik düzenleme yöntemi bulmak intranet kullanıcılarına düşüyor.