Numaralandırma ve Adresleme
IP tabanlı şebekelerde adresleme, PSTN’de kullanılan numaralandırma sisteminden oldukça faklıdır. IP adresleri (IPv4) 32 bitlik sabit uzunluktadır. IPv4 adreslerinin tükenmeye başlaması nedeniyle “Internet Engineering Task Force” (IETF) tarafından geliştirilen yeni adreleme sistemi IPv6 kullanılmaya başlanmış olup 128 bit uzunluğundadır[12].
IP adresleri, IP platformunda çağrıların yönlendirmesini sağlamaktadır. Internete bağlı her PC’nin bir IP numarası bulunmaktadır. Ancak kullanıcıların IP numaralarını hatırlamaları kolay olmadığından, IP numaraları yerine “Domain” isimleri (Domain Name) kullanılır. (ör :www.ecommerce.gov) “Domain” İsim Sunucuları (Domain Name Server-DNS) Domain isimlerini IP numaralarına dönüştürerek bilgilerin şebekeden yönlendirmesini sağlamaktadır [13].
PSTN’lerde ise ITU-T E.164 tavsiyesine uygun olarak numaralandırma planı yapılır. Ulusal Numaralandırma Planları ülkeden ülkeye farklılıklar gösterse de temel yapı E.164’e uygun olmak durumundadır. Ülke Kodu + Alan Kodu + Abone numarası maksimum 15 rakamdan oluşabilmektedir. Her bir aboneye bir numara tahsisi yapılır. Çağrılar, abone numarasının arama planına uygun olarak çevrilmesiyle yönlendirilir.
Her iki şebekede kullanılan numaralama ve adresleme planındaki farklılık nedeniyle IP Telefon konusunda çözümlenmesi gereken en önemli teknik sorunlardan biri PSTN ve IP şebekeleri arasında adreslemenin nasıl yapılacağıdır. IP tabanlı şebekelerden diğer şebekelere bağlı kullanıcıyı aramak mümkün olmakla birlikte diğer şebekelerden IP bazlı şebekeye bağlı kullanıcıyı aramak mümkün olamamaktadır. Bu nedenle, PSTN’den IP adreslemeli bir kullanıcıyı aramaya imkan sağlayacak global bir numaralandırma planına ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu kapsamda, ITU-T Çalışma Grubu-2 tarafından PSTN-IP veya IP-PSTN aramalarına cevap verecek numaralar üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Seçeneklerden biri E.164 numaralama kaynaklarının(mevcut telefon numaralama planı) IP techizatı için de uygulanmasıdır. Çalışmalarda oluşturulan fikirlerden biri IP Telefon için özel bir ülke kodu tahsis edilmesidir [4]. Verilecek kod ile IP Telefon için önemli bir numaralandırma kaynağı yaratılmış olabilecektir. Bu konuda ETSI’nin TIPHON projesi kapsamında ITU ile işbirliği içinde çalışılmaktadır.
Diğer bir yaklaşım ise ENUM(Telephone Number Mapping) protokolü kullanılmasıdır [11]. ENUM, Domain Name System (DNS) tabanlı yapıları tanımlamakta, E.164 telefon numaralarının “Uniform Resource Identifiers” (URLs) ’ e uyumlaştırılması protokolünü belirlemektedir. Bu kapsamda, IETF bünyesinde de çalışmalar devam etmektedir.
2.4. Maliyet ve Tarife
Paket Anahtarlamalı şebekeden sunulan ses hizmeti ile devre anahtarlamalı şebekeden sunulan ses hizmetinin maliyet açısından kıyaslamasını yapmak amacıyla, geliştirilen modellemede IP Telefonunda anahtarlama ve transmisyon maliyetinin devre anahtarlama şebekeden % 38 daha ucuz olduğu görülmektedir [5].
Uygulanan tarife açısından değerlendirildiğinde, geleneksel telefon hizmetinde kullanım süresine (dakika başına ücret) göre fiyatlandırma yapılırken, IP tabanlı haberleşmede, sabit kullanım ücreti (“flat-rate”) sözkonusudur. IP Telefonun geleneksel telefondan daha ucuz olmasının temel nedeni, IP telefonda uzak mesafe transmisyon bileşenlerinin azalıyor olmasıdır. Geleneksel telefonda, ücretlendirme mesafeye göre yapıldığından, uzak mesafe ve uluslararası aramaların ücreti de yüksek olmaktadır. IP tabanlı şebekelerde ise mesafeden bağımsız ücretlendirme sözkonusu olduğundan uzak mesafe ve uluslararası aramalar daha ucuza sağlanabilmektedir.
Kullanıcı açısında bakıldığında, özellikle ses iletiminde liberalleşmenin olmadığı ülkelerde IP Telefon devre anahtarlamalı şebekelerden yapılan aramalardan daha ucuz olmaktadır [16]. Aşağıdaki tabloda muhtelif ülkelerdeki IP Telefon ve geleneksel telefon ücretlerinden örnekler verilmektedir.
Tablo-2 : A.B.D’ye Doğru Yapılan Aramaların Dakika Ücretleri (A.B.D $)
Ülke | Geleneksel Telefon | IP Telefon |
Bolivya | 0.8 | 0.7 |
Mısır | 0.9 | 0.6 |
Macaristan | 0.4 | 0.2 |
Nepal | 1.6 | 1.0 |
Singapur | 0.2 | 0.2 |
Uganda | 1.0 | 0.5 |
Kaynak :ITU (KTİ’ler ve Net2Phone tarifesi baz alınarak)
IP Telefon Standart Çalışmaları
IP telefon servisi, PSTN’e bağlı aboneyi arama veya aramanın PSTN’den kaynaklanmasına imkan vermek durumundadır. PSTN’e ağ geçitleri ile bağlı ilk IP telefon uygulamalarında akıllı şebeke fonksiyonları bulunmamaktaydı. Gelen aramanın tanınması gibi fonksiyonları içermemekteydi. Ayrıca, Sinyalleşme Sistemi 7 (SS 7) ile de bağlantısı mümkün değildi. Bu gerekliliklere cevap verilmesi bakımından, yapılan standardizasyon çalışmaları PSTN ile IP şebekelerinin ağ geçitleri ile birbirlerine bağlanması ve anılan fonksiyonları yerine getirmesi üzerine yoğunlaşmıştır [3]. IP Telefon konusunda standardizasyon çalışmaları gerek endüstrilerce gerekse ITU bünyesinde devam etmekte, ETSI ve IETF bu konuda çalışmalarını sürdürmektedir.
Mevcut standartlardan ITU-T H.323, iki veya daha fazla kullanıcı arasında paket tabanlı şebekelerden multimedya telekonferansına yönelik ekipman ve terminalleri tanımlarken, ITU-T H.248 ise ağ geçitlerine ilişkin standardı teşkil etmektedir.
Ancak, IP çağrılarının nasıl yapılacağı, nasıl iletileceği ve sonlanacağı gibi tüm yönleri kapsayan bir standart geliştirilmemiş olup, çalışmalar ETSI, IETF ve ITU-T çalışma gruplarınca bu kapsamda devam etmektedir.