Aniden 2 yıl önce aniden kredi kartlarına taksit uygulamalarına 9 ay sınırlaması getirilmiş ve telekomünikasyon, gıda, kuyumculuk[2] ve akaryakıt ürünlerine taksit kaldırılmıştı[1]. Şimdi aynı “ani”likle, “kredi kartına taksit sınırlandırması”nın esneyebileceğini konuşmaya başladık. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Mehmet Ali Akben, kredi kartları ve tüketici kredilerinde taksit sınırlamasının, Finansal İstikrar Komitesi toplantısında gündeme geldiğini, konu üzerinde çalışıldığını belirterek, “Acaba bunu biraz esnetebiliriz miyiz diye konuştuk” dedi.
Taksit Sınırlandırması, 2013 yılının son günü Resmi Gazetede yayınlanan bir maddeye göre getirilmiş ve sektörü şaşkınlığa uğratmıştı. Çünkü uygulama için verilen süre sadece 1 aydı[1]. Şimdi de esnetilebileceği konuşuluyor.
Taksit sınırlandırması neden konulmuştu ve bugün ne oldu da kaldırılıyor?
Taksit sınırlandırması konusunda Maliye ya da Ekonomi yetkilileri net açıklamalar yapmadılar. Bunun yerine çeşitli söylentiler duyuldu. Bunlardan birisi “cari açık” idi. Örneğin 15 milyon adet/yıl ithalat sayısı ile 6-7 milyar $’lara varan cep telefonu ithalatının cari açığa katkısının fazla olduğu konuşuluyordu (otomotiv ve enerji varken, konuşulan cep telefonlarıydı).
Başka bir söylenti; “kredi kartına taksit” uygulamalarının insanları harcamaya ittiği ve daha kolay alışverişe ve yüksek meblağlı bir şeyler almaya ikna oldukları belirtiliyordu. Bugün ülkemizdeki “takipteki kredi kart adet ve meblağları”nın yüksek olduğunu da unutmamak lazım[3].
Başka bir söylenti ise, “POS Tefecileri” olmuştu. Akıllı telefonların yükte hafif, pahada ağır olması nedeniyle, “kredi kartınızın borcunu ödüyoruz”cu tefeciler, POS’lardan taksit çektikleri kredi kartlarına nakit (ama içinden komisyonu yüklü çekilmiş) para ödüyorlar denildi.
Bugün ne oldu da geri geliyor diye bakarsak;
Kredi kartlarındaki borçlanma ve taksit sayısı azaltıldığında, işlem hacmi daralmış. Akben, şöyle diyor;
“Şimdi biz burada bunları kontrol altına aldığımızı düşündük ama bunun yanında bu defa kredi kartı kullanmadan başka alanlarda borçlanmalar başladı. Bu çek, senet veya diyelim ki mobilyacı, beyaz eşyacı kendi taksit yapıyor.
Bu defa şöyle bir şeyle karşılaşıyoruz, en az eskiden bunları görerek yönetebiliyordunuz, şu anda yönetiminiz dışına çıkıyor. Bireylerin ne kadar borçlandığı ayrı bir çalışma konusu o. Regülatör olarak ne kadar çok bilgiye sahipseniz, yönetimi daha doğru yapabiliyorsunuz. Bu defa onu düşünüyoruz. Acaba oradaki borçlanmanın ölçüleri nedir?”
Yani bankalar durumdan rahatsız. Akben esnetme konusunda şunları söylüyor;
“Esnetme diyemem şu anda. Onu bir Finansal İstikrar Komitesi kararı ile yapmıştık. Ancak o kararın yine oradan çıkması lazım, orada bir rakamları, gecikme oranlarını ortaya koymamız lazım.
dedi. BDDK Başkanı Akben soru üzerine konuyu finansal komitede konuştuklarını da şöyle anlattı;
“Geçen toplantıda aslında kısmen “9 olan taksit sayısını biraz esnetebiliriz miyiz?” şeklinde konuştuk veya tüketici kredilerindeki pay 36 taksit gibi… Fakat onları artırdığınızda bu defa cari açığa olumsuz etki yapıyor. Bilhassa ithal cep telefonu gibi ya da pahalı ürünler konusunda bunu esnettiğinizde cari açığa olumsuz etki yapıyor. Yani birbirini orta bir yerde buluşturmak lazım. Yönetebilir bir seviyeye getirmek lazım. Etkilerini azaltıcı tedbirlerle yapmak lazım.”
Bir ülkenin milli gelir seviyesi, refah seviyesi yükseldikçe kredi kartlardaki, bu tür borçlanmalardaki sorunların da azaldığına dikkati çeken Akben, refah payı azaldıkça, gelirde düşme oldukça, eskiden yaşanılan refahın borçlanmayla sağlanmaya çalışıldığını söyledi.
Durum henüz konuşma safhasında. Ama ekonomideki dönmenin bu taksit sınırlandırması nedeniyle yavaşladığı görülüyor. FED faizleri, Çin krizi, $-Euro’nun fırlaması gibi konuların ekonomiyi daha da zorlaştırdığı önümüzdeki günlerde bu konuda bir esnetme olması kaçınılmaz görülüyor. Bakalım ne olacak?
[1] Kılıç : Taksit Yapılamayacak Telekomünikasyon Ürünleri Tanımının Netleşmesini Bekliyoruz
[2] Altın için de kalkan taksit, uygulamanın başlamasından 10 ay sonra geri geldi. Tüketiciler kredi kartına 4 taksit ile altın alabiliyor.