Cumhuriyet Dönemi mimarlığı mirasının hızla yok edildiği bugünlerde, Sanal Mimarlık Müzesi yeni sergisinde Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin ‘Ankara Tarihi Kent Merkezi Yenileme Alanı Projesi’ kapsamında tehdit altında olan Ulus İşhanı’nı konu ederek iyileştirme, yenileme, dönüştürme gibi tanımlar altında kentlerimizde yapılmak istenen müdahalelere dikkat çekiyor.
Sergi, Ali Cengizkan ve Didem Kılıçkıran yürütücülüğünde, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü yüksek lisans stüdyolarından Arch 713 kapsamında 18 yüksek lisans öğrencisinin gerçekleştirdiği araştırmayı aktarıyor. Sözlü tarih, arşiv taramaları ve etnografik yöntemlere dayanan araştırmada, ‘yer’ kavramına odaklanılarak, Türkiye’de modern mimarlığın önemli örneklerinden olan Ulus İşhanı’nın inşa edildiği 1950’li yıllardan bu yana nasıl bir ‘yer’ olduğu saptanmaya çalışılmış. ‘Ulus İşhanı hangi kişisel tecrübelere, gündelik rutinlere, kimlerin anılarına ve hangi törenlere ev sahipliği yapmıştır?’; ‘İşhanı’nın yerine getirilecek başka bir tasarı, nitelikleri ne olursa olsun, onun evsahipliğini devralabilir mi?’ gibi sorulardan yola çıkılarak kentliler ve İşhanı esnafıyla yapılan görüşmeler yoluyla İşhanı’nın ‘bir kentsel bellek ve kimlik öğesi’ olarak öneminin vurgulandığı araştırmada, yapının mimari ve kentsel mekansal değerleri de mimar ve tarihçilerle görüşmeler ve kentsel mekan analizi yöntemleri kullanılarak alanda gerçekleştirilen çalışmalar yoluyla saptanmış.
Araştırmayı bütün kavramsal ve yöntemsel zenginliğiyle aktaran sergi, Ulus İşhanı’nın geleceği hakkında fikir üretmeden önce onun nasıl bir ‘yer’ olduğunu anlamanın, sergi isminde de aktarıldığı gibi ‘yer’in sesi’ni dinlemenin önemini çarpıcı bulgularla ortaya koyuyor ve kapsamlı kentsel müdahaleler öncesinde yapılması gerekli bilimsel çalışmalar için ipuçları sunuyor.
“Yer’in Sesi: Ulus İşhanı’ın Söyledikleri” adlı sergi, www.mimarlikmuzesi.org adresinde izlenebilir.
Sanal Mimarlık Müzesi
www.mimarlikmuzesi.org adresinde Yapı-Endüstri Merkezi tarafından sanal ortamda kurulan Mimarlık Müzesi, Türkiye’de yıllardır gündemde olan ancak bir türlü yaşama geçirilemeyen gerçek Mimarlık Müzesi’nin bir anlamda ilk adımını oluşturuyor.
Mimarlık Müzesi’nde Türk ve dünya mimarlık mirasını oluşturan, ulaşılabilir her türlü belge ve tanıklık derleniyor. Çeşitli kişi ve kurumların arşivlerinde saklanan belgeler gün ışığına çıkarılıp internet ortamında incelenebilir hale getiriliyor. Böylece kapsamlı bir envanter oluşmasına, araştırmacılar için değerli bir referans kaynağı yaratılmasına çalışılıyor.
Müzede yer alan bütün bilgi ve belgeler dijital kayıt biçiminde saklanarak mimarlık tarihi açısından çok değerli bir dijital arşiv oluşturulması amaçlanıyor.
www.archmuseum.org adresinde İngilizce yayın da yapan Mimarlık Müzesi, Türk mimarlığının yurtdışında tanınması, Türk mimarlığı ile uluslararası mimarlığın kesiştiği noktaların ortaya konması gibi bir işlev de yükleniyor.