Sürücü adaylarının ve sürücülerin psiko-teknik açıdan trafik ortamına uyumluluklarını ölçmek ve değerlendirmek amacıyla TÜBİTAK-ODTÜ-BİLTEN’in proje desteği ile, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nebi Sümer ve Doç. Dr. Belgin Ayvaşık, Ankara Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nurhan Er tarafından 3 yıllık bir Ar-Ge çalışmasının sonucu olarak geliştirilen sistemin donanımı Meteksan Sistem tarafından sağlandı.
Sistem neden geliştirildi?
Psikoteknik Değerlendirme; araç kullanmaya ilişkin algı, dikkat, muhakeme yeteneği, hız-mesafe tahmini gibi zihinsel becerilerin yanı sıra, tepki hızı, göz-el-ayak koordinasyonu gibi psikimotor yeteneklerin bilgisayar tabanlı testler kullanılarak ölçülmesidir. Trafikent Psikoteknik Sürücü Değerlendirme Sistemi, tamamen Türk sürücüsünün yapısına uygun, norm değerleri ülkemiz sürücülerinden toplanan verilerle oluşturulmuş özgün bir teste duyulan gereksinim sonucunda doğdu. Bu norm değerler, asker ve sivillerden oluşan 3000 kişilik bir grup üzerinden, yaşa ve eğitime göre performans kıstasları belirlenerek oluşturuldu ve Mart 2004 itibarı ile T.C. Psikologlar Derneği’nden norm onayı alındı.
Trafikent PDS; yasaca belirlenen ehliyet iadesi koşulunun, Türkiye normlarına sahip geçerli ölçümlerle doğru şekilde gerçekleştirilmesine, kurum içi riskli sürücü taramasının ilerletilerek güvenli karayolu ve güvenilir kurumlar yaratılmasına, bilgisayar teknolojilerinin olanakları sayesinde testlerin tarafsız ve standart koşullarda, hızlı şekilde uygulanması ve değerlendirilmesi ile ölçüm hatasının en aza indirilmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Trafikent PDS’nin İçeriği
Sistem, 9’u yasa, 4’ü ise araştırmacılar tarafından eklenmesinde fayda görülen 13 testle bir Kişilik-Güvenlik bataryasından oluşuyor ve yaklaşık 1,5 saat sürüyor. Sistem kullanımı ve testlerin içeriği hakkında eğitim almış psikologlar tarafından verilen her testten önce sürücülere yazılı ve sesli yönergeler sunuluyor, deneme testleri yaptırılıyor. Trafikent PDS bataryası ile ölçülen zihinsel ve psikomotor beceriler; sürekli dikkat, seçici dikkat, muhakeme ve anlama yeteneği, hız-mesafe tahmini, çarpışma zamanı tahmini, çevresel görüş becerisi, hata ve ihlalleri tanıma, görsel algı/bellek, görsel süreklilik, tepki hızı, simüle edilmiş trafik ortamında tepki hızı ve koordinasyon becerisini kapsıyor. Yine bilgisayar üzerinden verilebilen Kişilik-Güvenlik bataryası ile sürücülerin güvenli araç kullanmaya ilişkin tutumları, heyecan arama-risk alma davranışları, hata ve dalgınlıklar boyutu, son 3 yıl içindeki toplam kaza ve ceza sayıları ölçülüyor. Güvenlik bilincinin kaza riskini düşürmede birincil rol oynadığı düşünüldüğünde, sürücülerin yetenek ve becerileri kadar güvenlikli bir karayolu kullanıcısı olma yolundaki motivasyonlarını değerlendirmek de soruna yönelik çözümler üretmek açısından önem taşıyor.