Muğla Üniversitesi öğretim üyelerinden Yrd.Doç.Dr.Selahattin Bekmez ve Arş.Görevlisi Necla Ayas tarafından hazırlanan bu çalışmanın özgün başlığı “TÜRK TELEKOMUNİKASYON SEKTÖRÜNDE YENİ EKONOMİ VE REKABET: UYGULAMALI OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI” şeklindedir ve Rekabet Kurumu’nun bir toplantısında sunulmuştur.
Bu yazının önceki bölümlerini
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 1
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 2
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 3
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 4
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 5
- Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 6
başlıkları altında okuyabilirsiniz.
6- 6.1. Simetrik (Tam) Bilgi Durumunda Denge:
Tam bilgi durumunda, olasi corelasyon etkileri Nash dengesi uzerinde herhangi bir etki yapmayacaktir. Cunku rakipler birbirlerinin stratejilerini tahmin edebileceklerdir (Stratejiler her bir firmanin projeye verdigi degerin fonksiyonu oldugu icin).
Bir telekomunikasyon projesi icin birden fazla firmanin yaris yapiyor oldukari icin, oyunun her safhasindaki bilgilerin durumuna gore firmalarin stratejilerini tanimlamak zorundayiz. Firmalarin stratejilerinin tanimi oyunun nasil gelisecegini ve ne sonuca varilacagina etki edecektir.
Oyun yukaridaki sekilde tanimlanirsa, I firmasinin yatirim yapma olasiligi sifir veya bir olacaktir.Baska bir deyisle, baslangicta oyun, seklinde gelisecek ve I firmasinin kazanci (Vi-Ii) olacak, diger rakiplerinin ise sifir olacaktir.
Oyun cercevemizi daraltmak maksadiyla varsayimin yaparak, esanli yatirimi olasiliklar setinden cikarirsak, simetrik bilgi varsayimi geregi Nash dengesi de simetrik olacaktir. Soyle ki:
olmasi durumunda tekil (unique) Nash dengesi elde edilecektir. Eger ayni hizmeti elde etmek icin yapilacak yatirimlar I ve j firmasinda farkli olursa tekil (unique) Nash dengesi asagidaki sekilde olacaktir
Yukarida verilen formul karmasik gorulse de aslinda ifade etmek istedigi sey sudur: Yatirmi yapacak birden fazla firma olmasi durumunda, firmalardan birisinin(firma I diyelim) bu yatirimdan dolayi bekledigi getiri pozitif olmasi durumunda yatirimi hemen acil olarak yapmak zorunda degildir (bir onceki durumuda hemen yapmak zorunda idi). Firma I baska bir firma da ayni duzeye cikincaya kadar bekleyip, daha sonra yatirimi yapabilir.
6.2. Asimetrik Bilgi Durumunda Denge:
Rakiplerin proje degerlerinin bilinmemesi durumunda firmalar corelasyon olasiliklarini olcemezler ve rakiplerinin stratejilerini tahmined en ufak bir ipucuna dah sahip olamazlar. Dolayisiyla kendi stratejilerini belirlerken “riziko orani” belirlemek zorundadirlar (hazard rate). Bu “riziko orani” belirlenerek, rakiperinin davranislarini tahmin etmeye calisirlar ki, bu da oyunu daha karmasik ve daha riskli bir duruma getirir. Yanlis tahmin edilmis bir riziko orani milyarlarca dolarlik batik yatirima neden olabilir.
Bu durumda firmalar kendi degerlerini en dusuk sekilde ifade etmek zorundadirlar. Yatirima baslama duzeyi ne kadar dusuk bir miktar olarak belirlenirse, ona ulasmak da o kadar kolay olacaktir. Hal boyle olunca, korelasyon etkileri de daha fazla onem arzedecektir. Eger I firmasi icin Vi>Ii ise; hemen yatirim yerine kendi rakiplerinden de Vj>Ij olup olmadigini bilmek zorundadir. Eger Vj>Vi ve Ii>Ij ise sunk cost dedigimiz batik yatirimlar tamamen bosa bitmis olacaktir.
Burada her firmanin tek ve sabit bir “riziko orani” tahmin edecegini kararlarini ona gore verecegini dusunmek cok basikt bir yaklasim olacaktir. Halbuki firmalar degisik varsayimlar altinda, degisik rakip icin degisik riziko orani tahim edeceklerdir.
Bunlari ozetleyecek olursak; I firmasi i raki olan j firmasinin riziko oranina gore yatirim oranini; ’in devamli, pozitif ve azalan bir fonksiyonu oldugu varsayimiyla model kurgusunu yapar.
Burada yine Brownian Misyonu gercerli olur. Soyle ki:
Yatirima baslanacak optimum nokta:
seklinde ifade edilir.
Bu yazının “Birden Fazla Amaç Olması Durumunda Denge”in incelendiği devamını Türk Telekomünikasyon Sektöründe Rekabet – 8 başlığı altında okuyabilirsiniz.