Yılın son günlerinde herkesin dilinde aynı dilek vardı “Mutlu yıllar ve inşallah 2001 gibi bir yılı bir daha yaşamayız”. Evet kötü bir yıl geçirdik ama acaba haketmemiş miydik? Bir açıdan bakıldığında, pahalı bir ders aldık. Ülke çapında gerçekten verimliliğe yönelmemiz gerektiğini gördük.
İşaretlerini 2000 Kasımında almaya başladığımız 2001 çok farklı bir yıl oldu. İlk defa bu kadar çok kalifiye kişi işsiz kaldı. İlk defa maaşlar düşürüldü, ikramiyelerden vazgeçildi. Özel sektörde çalışanlar, güvenlik nedeniyle ilk defa devlet memurlarına özenir oldular ve yine şirketlerimiz daha az elemanla daha çok iş yapma yollarını aramaya başladılar.
Bilişim Sektörü için de kötü bir yıldı. Sektörün geleneksel 2 ana müşteri grubu hasar aldığı için, sektör küçüldü. Bunlardan birisi finans sektörü diğeri kamu idi. Finans sektörü malum banka kapanışları ve küçülme operasyonları, kamu sektörü ise tasarruf derken, sektör iyice yara aldı. Şirketler küçüldüler ya da kapandılar. IDG daha yıl kapanmadan sektörün % 45 kadar küçüleceği analizini yapıyordu. Sonucu birlikte göreceğiz.
İnternet sektörü açısından zaten Haziran 2000’den itibaren sürmekte olan bir global kriz vardı ve sonuçta İnternet işi 2001’de kaçılan bir sektör haline geldi. Nitekim en belirgin örnek Ixir oldu. 2000 yılı boyunca köfteci-kokoreççi-Banu Alkan reklamları ile gündemimizden inmeyen Ixir, 2001 sene sonunda yapılan bir basın toplantısı ile fazla da ses getirmeyen bir şekilde Superonline’a devredildi.
ISS alanında bir diğer kriz nedeni daha vardı. Bu da Türk Telekomdu. Türk Telekom içinde yer alan TTnet hayli aktif bir pazarlama stratejisi uygulayarak, önce “sahibinden internet” sloganıyla ortaya çıktı. Ek olarak piyasadaki rakamlara kıyasla çok daha düşük fiyatlar anons ederek ISS pazarını etkilediler. Buna karşılık ISS’ler Rekabet Kuruluna başvuruda bulundular. Ancak Rekabet Kurulu’nun aleyhte kararı ve ceza maddesi de şu ana kadar pek etkili olamadı.
Portal bölümüne bakıldığında, 2000 yılında herkes portal açma peşinde iken, 2001 yılında tüm dünya’da ve Türkiye’de 2000 yılı toplam reklam gelirleri ve paralelinde İnternet Reklamcılığı gelirlerinin hayli düşmesi, bu trendi yavaşlattı hatta ortadan kaldırdı. Üstelik internet reklamcılığının anlamı daha reklamverenler ve medya satın almacılar tarafından tam olarak anlaşılamadı. Bu sadece Türkiye için değil, Dünya’da da geçerli. İnternet işinin 2 ana gelir kaleminden, reklamcılık internet işine hiç yardımcı olamadı. Aksine gelir modelini reklam üzerine kurmuş olan internet işletmeleri yara aldı ya da kapandılar.
Türkiye’de 2000 sonbaharında gelişmeye başlayan internet reklamcılığı sektörü, 2001 yılında daraldı. Fazla reklam göremedik. En büyük reklam veren olarak Aria’yı adlandırabiliriz. 2001 yılı için tahmini reklam miktarı 4-5 Milyon $ oldu. Bir önceki 6-9 Milyon dolarlık tahmini düşündüğünüzde yarı yarıya gerileme görülüyor.
Bu arada söylemeden geçemeyiz, internet ve bilişim basını, 2001 yılında epeyce hasar aldı. Bir çok dergi kapandı. Bu kapanmada sektörün reklam gelirlerinin azalmasının çok büyük etkisi oldu. Sektörde bugün çok az site ve dergi yer alıyor.
Gelir modeli deyince, e-ticareti de atlamamamiz lazım. Dünya’da epeyce büyük meblağlara (Christmas öncesi alışveriş sadece Amerika’da 1.5 Milyar $/hafta) ulaşmasına rağmen, daha önce tahmin edilen rakamlara ulaşılamadı. Gelişmenin önündeki engellerden en önemlisi, ödeme konusundaki güvenlik sorunu. Bu açıdan yeni ödeme şekilleri yaratılıyor. Zaman içinde bu engelin aşılması bekleniyor.
Türkiye açısından bakarsak, e-ticaret konusunda çok hareket olmadı. Sözlü olarak çeşitli firmalardan aldığımız bilgiye göre bu sene tahminen 10 Milyon $’a ancak ulaşıldı. Bu rakamın da büyük bir kısmı B2B yani bayi-distribütor alışverişi olarak gerçekleştiği bildiriliyor.
Gelelim 2001’in diğer popüler konusuna; yani virüslere: bildiğiniz gibi virüslerin ardı arkası kesilmedi. Biri bitmeden öbürünün saldırısına uğradık. Computer Economics firmasının araştırmasına göre 2001 yılında virüslerden ötürü tüm dünya bilişim sektörünün uğramış olduğu zarar 12.9 Milyar $’lar civarında gerçekleşiyor.
Yılın etkinliklerine bakarsak daha çok, ASP, CRM ve Wireless konularında gerçekleşti. Sektörün yeni iş modellerine ve yeni yollara ihtiyacı olduğu düşünülüyor.
2002’de daha verimli, mutlu ve başarılı bir yıl dilerim.
