Endüstri 4.0 ile gelen ve hayatımızı kökten değiştirecek olan en önemli teknolojilerden biri de “Yapay zekâ” (AI – Artificial Intelligence) oldu. Yapay zekâyı ilk deneyimlemeye başladığımız alanları, cep telefonlarımızdaki “Siri” uygulaması, “Satranç” veya “Go” gibi oyun programları olarak sayabiliriz. Asıl etkisini ise üretim alanında kullanılmaya başlamasından ve yaygınlaşmasından sonra oluşacak iş gücü sınırlamaları ve yeni oluşacak mesleklerle göreceğiz.
23-26 Ocak tarihlerinde Davos’ta yapılan Dünya Ekonomik Forum’unda “Sapiens” ve “Homo Deus” kitaplarının yazarı Yuval Noah Harari geleceğe dair yaptığı konuşmasında (1) yapay zekâ ile ilgili ilginç öngörüler paylaştı:
- Veri 21. yüzyılın ekonomisinde yeni bir ürüne dönüşecek. Tekstil, otomobiller ya da silahlar değil; bedenler ve zihinler geliştireceğiz.
- Makine öğrenimi ve yapay zekâ ile biyoloji ve beyin bilimi konusundaki gelişmeler insanı çözmemizi sağlıyor. Biyokimyasal verileri elektronik sinyallere çevirerek bilgisayarların analiz edebilmesini sağladık. Yeterince veri ve bilişim gücüyle bizi bizden daha iyi tanıyan yapılar ortaya koyabiliyoruz.
Bugün insanların çoğu veri denince ne satın aldığı, hangi linke tıkladığını düşünüyor ancak esas önemli olan biyolojik veriler. Hack edilecek tek şeyin bilgisayarlar olduğunu sanıyorlar ancak insan bedeni çok daha büyük bir hedeftir ve asıl hedef beyindir.
Ünlü fizikçi Stephen Hawking de yapay zekânın giderek daha da gelişeceğini ve sonunda insan beynini aşacağını, bunun sonucunda da yeni bir dünya oluşacağını öngörüyor. (2)
Amazon CEO’su Jeff Bezos, müşterilerine ürün önerilerinde bulunurken yapay zekâdan faydalandıklarını söylüyor. (3)
Önemli danışmanlık firmalarından PwC’nin (PriceWaterhouseCoopers) yaptığı bir araştırma (4) sonucunda tespit ettiği 2018 yılı “yapay zekâ” öngörülerini 8 ana maddede sıralıyor:
- Yapay Zekâ çalışanlardan önce işverenleri etkileyecek
Yapay Zekâ ve robotlarla ilgili en çok konuşulan şey bazı işlerin robotlar tarafından yapılmaya başlanması ile işsizliğin artması, bir takım mesleklerin ortadan kalkmasıydı. Yapılan araştırmalar yok olan bu işlerin yerine çok daha yeni iş alanlarının ortaya çıkacağını ve bu yeni konularda uzman çalışanlara ihtiyaç duyulacağını gösteriyor. Çalışanlar yapay zekâdan faydalanıp yeni işlerini ondan aldığı destekle yapacaklar. Farklı disiplinlerin ve takımların bir arada çalışması gerekecek ki bu da organizasyonel değişimleri zorunlu kılacak.
İş hayatındaki yöneticilerin % 67’si, yapay zekâ kullanmanın insan ve makinelerin birlikte çalışmasına ve hem yapay hem de insan zekâlarını mümkün olan en iyi şekilde kullanmasına yardımcı olacağına inanıyor.
- Yapay Zekâ belirli alanlarda kullanılmaya başlanacak
Gelecekte yapay zekâ sürücüsüz araçlarda, kazasız trafikte, tıpta robotlarda ve benzeri pek çok alanda kullanılması mümkün olsa da 2018’de daha sınırlı alanlarda kullanılabilecek.
2018’de kullanılması öngörülen bazı alanlar:
- Tıpta: teşhislere yardımcı olmak, görüntü analizi, erken teşhis
- Otomotiv endüstrisinde: Sürücü yardımı, motor denetimi, ön teşhisler, yarı-otomatik filolar
- Finans servislerinde: kişisel finansal planlama, kötüye kullanımın teşhisi, müşteri operasyonlarında otomasyon
- Ulaşım ve Lojistikte: otomatik teslimat, trafik kontrolü, gelişmiş güvenlik
- Teknoloji, medya ve iletişimde: medya arşivleme, arama ve önerme desteği, özelleştirilmiş içerik üretimi, gelişmiş güvenlik
- Perakende ve tüketici için: Kişiselleştirilmiş tasarım ve üretim, talep, beklenti yönetimi, döküm ve teslimat yönetimi
- Enerji alanında: akıllı ölçüm, verimli operasyon ve depolama, bakım yönetimi
- Üretimde: gelişmiş izleme, tedarik zinciri ve üretim otomasyonu, isteğe bağlı üretim
Yöneticilerin %53’ü kullanılan yapay zekâ çözümlerinin şimdiden verimliliği artırdığını söylüyorlar.
- Yapay Zekâ sayesinde kurumlarda üretilen veriden fayda sağlanacak
Birçok kurumda çeşitli alanlarda operasyonel sistemlerde üretilen verilerden efektif olarak fayda sağlanamıyordu. Bu verilerden uygun çıktılar sağlamak üzere veri temizleme, işleme, standardizasyon ve etiketleme yapılarak kullanılmaya başlanacak. Örneğin sağlık alanında hasta kayıtları üzerinde analizler yapılıp klinik veri deneyleri yapılabilecek.
Yöneticilerin %59’u yapay zekâ kullanılarak kurumlarındaki büyük veriden faydalanılmasının mümkün olacağını düşünüyor.
- Yapay Zekâdan nasıl faydalanılacağına teknik adamlar değil fonksiyonel uzmanlar karar verecek
Yapay zekâ programlarını kullanmak ve ondan en fazla verim elde etmek için teknik uzmanlar, bilgisayar mühendislerinden çok yapay zekânın nasıl kullanılacağını bilen fonksiyonel uzmanlara gereksinim olacak. Örneğin: eğer çalışılan konu finans ise, yapay zekâ bilgisi olan finans uzmanları, tıp ise tıp uzmanları çalışacaklar.
Veri bilimi ve analizi yetkinliklerini gerektiren işlerin %67’sinde yapay zekâ dışındaki fonksiyonel yetkinlikler aranıyor.
- Yapay zekâ sayesinde daha güçlü siber ataklar ve buna karşı daha güçlü güvenlik sistemleri olacak.
Yapay zekâ sayesinde insanların sosyal medyadaki davranış biçimleri daha kolay izleniyor ve taklit edilebiliyor olacak ancak buna karşın makinelerin atakları da daha kolay tespit edilip önlenebilecek.
Yöneticilerin %27’si yapay zekâ siber ataklarına karşı yatırım yapmayı planlıyorlar.
- Yapay Zekâ kullanımının getirebileceği zararlara karşı olan endişeler azalacak
Yapay zekâ kullanan makinaların seri katillere dönebileceği, dünyanın sonunu getirebileceğine dair endişeler azalacak. Bu teknolojinin kontrol edilebilir olduğuna dair güven artacak.
- Yapay Zekâ sadece şirketler değil devletlerarasında da rekabet yaratacak
15.7 trilyon dolarlık bir iş hacmi beklenen yapay zekâ alanında sadece şirketler değil devletler de yarışacak. Amerika, İngiltere, Japonya, Almanya, Çin gibi ülkeler bu alanda yatırımlar yapacaklar. En büyük kazancın ise stratejik bir alan olarak belirlenmesi nedeniyle Çin’de olacağı tahmin ediliyor.
- Yapay Zekâ sadece teknoloji şirketlerini değil tüm sektörleri etkileyecek
Yapay zekâ sadece teknoloji şirketlerini değil küresel olarak tüm sektörleri harekete geçirecek. Kamu ve özel sektör birlikte çalışacaklar.
2018 yılı öngörüleri böyle olmakla birlikte önümüzdeki 10 yıl içinde hayatımızı derinden değiştirecek olan bu teknoloji için şimdiden ufku görmek çok kolay değil. Yepyeni bir geleceğe yöneleceğimize dair işaretleri bu yıl hissetmeye başlayacağız ve umarım ülkemizde de bu trendi zamanında takip etmek ve bu teknolojiden en etkin şekilde faydalanmak mümkün olur.
[2] Stephen Hawking: ‘I fear AI may replace humans altogether’
[3] Jeff Bezos Encouraged Amazon Investors to “Watch This Space” — What’s He Talking About?
