Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 25 yıl önce Turkcell ve Vodafone (O zaman Telsim) ile imzalanan GSM (2G) İmtiyaz Sözleşmelerinin süresinin 30 Nisan 2029 tarihine kadar uzatılmasına ve 900 MHz bandında bu operatörlere tahsisli frekansların kullanımına devam edilmesine karar verdi.
Bu sürelerin uzatılmasını BTK’dan duymadık. Lütfedip kamuoyuna bir açıklama yapmadılar. Hala kendilerinin halka hizmet ve iyi telekom servislerinin sunulmasını sağlamak üzere kurulduklarının farkında olmadıkları anlaşılıyor. Biz 2G lisanslarının sonuna yaklaştığımızı bildiğimiz için bir süredir zaten takip ediyorduk. 2021’de de sürenin bitime yaklaştığına dair bir yazarımızdan makale de yayınlamıştık. Şimdi Turkcell’in KAP’a yaptığı açıklama ile sürecin gerçekleştiğini öğrenmiş olduk.
Turkcell’ten KAP’a yapılan açıklama şu şekilde;
“Şirketimizin Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ile imzaladığı ve 27 Nisan 2023 tarihine kadar geçerli olan GSM (2G) İmtiyaz Sözleşmesi’nin süresinin uzatılmasına ilişkin olarak yasal süresi içinde Şirketimizce yapılan başvuru üzerine BTK, “GSM İmtiyaz Sözleşmeleri ve GSM 1800 İmtiyaz Sözleşmesinin Süre Uzatım Koşullarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar” çerçevesinde GSM İmtiyaz Sözleşmesinin süresinin 30 Nisan 2029 tarihine kadar uzatılmasına ve 900 MHz bandında Turkcell’e tahsisli frekansların kullanımına devam edilmesine karar verildiğini Şirketimize yazılı olarak bildirmiştir.
İlgili usul ve esaslar çerçevesinde, süre uzatım bedeli 120 milyon Avro (+ 21,6 milyon Avro KDV) olarak belirlenmiştir. Söz konusu süre uzatım bedelinin peşinatına ve KDV’nin tamamına tekabül eden toplam 81,6 milyon Avro karşılığı 1,7 milyar TL tutarındaki ödeme bugün peşin olarak gerçekleştirilmiş olup, kalan bedel 31,1 milyon Avro tutarında iki eşit taksitle (30 Nisan 2024 ve 30 Nisan 2025 tarihlerinde olmak üzere) 2 yıl içinde ödenecektir.
Ödemeyi takiben yasal onay süreçlerinin tamamlanması ve GSM İmtiyaz Sözleşmesi’nin süresinin uzatılması kapsamında tadil sözleşmelerinin imzalanması öngörülmektedir. Konuya ilişkin gelişmeler önümüzdeki dönemlerde kamuyla paylaşılacaktır.”
Vodafone Türkiye’de borsaya açık olmadığı için ondan bir açıklama görmedik. Ama 3 ay kadar önce lisans uzatma ücretinin makul olması gerektiğine dair isteklerini belirten açıklama yapmışlardı. Bugün açıklama yapmaları gerekseydi muhtemelen onlar da benzer bir ifade kullanacaklardı.
2G İmtiyazı, 3G ve 4.5G İmtiyaz Tarihine Eşitleniyor
Kısaca bu imtiyaz konusunun tarihçesini hatırlayalım; GSM hizmetleri 1994 yılında Ericsson-Çukurova-Telia Sonera ortaklığındaki Turkcell ve Teletaş ve Siemens (adı bu firmalardan gelir, Uzan Teletaş Alcatel’e satılınca girdi) ortaklığındaki Telsim ile başlatılmıştı.
2 şirket 4 sene kadar Türk Telekom ile gelir paylaşımı modeli üzerinden (% 33 firmaların, % 67 Türk Telekom’un) çalıştılar. 1998 yılında, GSM hizmetleri Türk Telekom’dan ayrılarak, özelleştirilmiş oldu. Turkcell ve Telsim’e (sonra Vodafone) 25 yıllığına 2G imtiyazları verildi. Bu lisansların bitiş süresi 27 nisan 2023 idi. Arada 2008 yılında, abone sayısının artışına karşın 3G lisansları geciktiği için,900 Mhz ilave frekans tahsisi yapıldı.
Diğer yandan 2008 yılında 3G ihalesi yapıldı ve 3G imtiyazı 20 yıl süreli olarak (servis 2009’da başlatıldığı için 2029’a kadar) verildi. 2015 yılında ise 14 yıl süreyle (2029’a kadar) 4.5G imtiyazı verilmiş oldu.
3G ve 4.5G lisanslarının bitiş tarihinin 2029’da buluşması gibi, 2015’den itibaren, 2G lisanslarının da ara anlaşma ile 2029’a kadar uzatılması konuşulmaya başlanmıştı. Şimdi Turkcell’in açıklaması ile 120 milyon Euro (+KDV) ek bedel karşılığında Turkcell ve Vodafone’un imtiyaz süreleri 2029’a kadar uzatılmış olacak.
Türk Telekom’un 2G imtiyaz süresi ise 2026’da bitiyor. Konuya yakın bir kaynak, bu yıl bu nedenle henüz başvuru yapmadıklarını ve mevcut koşullarda bir avantaj sağlayıp sağlamayacağını değerlendirdikleri söyledi.
Bir çok Ülkede Bırakın 2G’yi, 3G Şebekeler Kapatılıyor
Dünya’ya bakarsak, 2G şebekeler artık miadını doldurmuş durumda. Çünkü güvenlik açısından da sorunlar taşıyan bir şebeke. Pek çok operatör de 2G şebekelerini kapattılar ya da kapatacakları tarihleri açıkladılar. 2G frekanslarının 4G ve 5G’de kullanılması için boşaltılması gerekiyor. ABD, ocak ayında 3G şebekelerinin kapatılacağını duyurdu. Bunun dışında Yukarıdaki grafikten, 2G ve 3G şebekelerini kapatan operatörlerin, bölgelere göre yüzdesini görüyorsunuz.
Bir adım daha ilerleyelim ve ülke bazında 2G’den bir sonraki teknoloji olan 3G şebekelerini kapatanlara bakalım :
Gördüğünüz gibi Türkiye 3G şebekesini kapatmayı tamamlayan ya da çalışmakta olan ve hatta planlayan ülkeler arasında bile değil. Bizim dışımızda, Afrika, Güney Amerika ülkeleri filan aynı durumda.
Dün bu ülkede 11 küsur sene telekom sektörünün bağlı olduğu Ulaştırma Bakanlığı’nı yöneten (daha sonra da Başbakan olan) Binali Yıldırım, TBMM kürsüsünden 27.dönem milletvekili olarak veda ederken şöyle demiş;
“Umarım ve dilerim ki naçizane ismimiz bu büyük millete hizmet etmiş birisi olarak anılır “
Maalesef böyle olacak gibi gözükmüyor. Sadece yukarıdaki haritaya bakarsak bile, bence Yıldırım millete kötü hizmet etmiş olarak anılacak. Sadece o değil, son 20 yılın BTK yetkilileri ve diğer Ulaştırma Bakanları da aynı sınıfta anılacaklar. Tarihe bakarsak, 3G lisansını DSP-ANAP-MHP’den oluşan 57.hükümet 2001 yılında vermek üzere çalışıyordu. Yerlerine gelen AKP, Türk halkına 3G’yi ancak 2009 yılında verdi. Bugün bile 3G Türkiye’ye tamamen yayılmış değil. Hala 2G olan çok yer var maalesef.
Başka deyişle, Binali Yıldırım’ın Ulaştırma Bakanlığı ile başlayan 20 yıllık AKP döneminde geldiğimiz nokta Afrika ülkeleri ile aynı düzeyde ya da şöyle diyelim telekom sektörümüz maalesef dünya sonunculuğuna doğru hızla iniyor. Artık sabitte 110. ve mobilde 66. sıradayız. Bu rakamlara bakınca düşünmeden edemiyoruz; Hangi Türkiye yüzyılından bahsediyor bu AKP?
(Not : TBMM’yi verileri ile yakından izleyen Önder Algedik de Binali Yıldırım’ınmilletvekili olarak da ne kadar çalıştığını raporlamış. Ona da bir bakın isterseniz.)