Alternatif Bilişim Derneği, TTNET ve Phorm firması hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Dernek Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Keleş tarafından savcılığa yapılan suç duyurusunda TTNET ve PT Reklam Çözümleri firmasının TCK 132,134 ve 135. maddelerden yargılanması istendi.
Dernek, TTNET tarafından internet kullanıcılarının rızası ve bilgisi olmadan getirilen sistem ile kişilerin internetteki verilerinin izinsiz olarak ele geçirildiğini ve ticari amaçla haksız kullanıldığını söyledi.
Suç duyurusunda yer alan açıklamalar ve suç duyurusu metni şöyle;
- TTNET A.Ş. Türkiye çapında internet erişim hizmetleri sunan, halkın güvendiği ve büyük oranda kullanıcısı olduğu; başta kullanıcılara internet erişimi sağlama üzere ayrıca yer ve içerik sağlayıcı olarak, deyim yerinde ise tekel konumunda olan bir şirkettir.
TTNET A.Ş’nin işbirliği içinde olduğu PT Reklam A.Ş. adlı şirket ise, kullanıcıların internet üzerinde attığı her adımı kaydederek, onlara topladığı veritabanı üzerinden kişiselleştirilmiş reklamlar sunan ve birçok ülkede zararlı yazılım üretimi ve kişisel ve mahremiyet ihlalleri nedeniyle faaliyetleri yasaklanmış olan PHORM adlı şirketin Türkiye’deki uzantısıdır. ( EK1,2)
- TTNET A.Ş, PT Reklam A.Ş. adlı şirketle yaptığı iş birliği sonrasında GEZINTI.COM alan adından yayın yapan servisi hizmete sunmuştur. Servisin TTNET sistemlerine yerleştirilmesi sırasında yapılan çalışmalarda aynı gün pek çok bölgede Internet kesintileri yaşanmış, kullanıcılar ücret ödedikleri hizmetten yoksun kalmıştır.
Sistemin hayata geçirilmesi öncesinde bu sistemin kullanıcıların bilgilerini, kişisel verilerini elde edeceğine dair rızaları alınmamıştır. Ayrıca sistem hizmet vermeye başladığında kullanıcılara sistemin işleyişi, kaydedilen kişisel verilerin kapsamı, sistemin kullanıcı rızası ile devre dışı bırakılmasına ilişkin yöntemler gibi hususlarda hiçbir bilgilendirme yapılmamıştır.
Üstelik kullanıcıların Internete bağlandığında ana sayfasına gönderilen GEZINTI.COM servisine üyelik daveti, kullanıcı tarafından en bilinen yöntem ile ‘X’ simgesine tıklayarak davet sayfası kapatıldığında uygulama geçerli hale gelecek ve kullanıcının kişisel verileri kaydedilmeye başlanacak şekilde ayarlanmış, hile ile veya kullanıcının bilgi eksikliği ile rızalarının alınması sağlanmıştır. (EK3)
- Teknik olarak DPI (Derin Veri Analizi) denilen sistemle kullanıcıların internet hattına gelen ve giden tüm veriyi analiz ederek çalışan bu sistem ile kullanıcıların tıkladığı reklam, site, form kısaca her adım profillenmekte ve bu toplanan veriye göre ilgi alanlarına uygun içerik ve reklam gösterilmektedir. Başka bir deyişle, kullanıcının girmiş olduğu tüm siteler, arama motorlarında aradığı kelimeler, seyrettiği videolar, okuduğu haberler gibi bir çok unsur kaydedilmektedir ve buna bağlı olarak kişinin ilgi alanının tespit edildiği iddia edilmektedir. Bu şekilde markalar, reklam verenler ve reklam ajanslarına kullanıcı profili sağlayan TTNET kullanıcılar üzerinden haksız kazanç gerçekleştirmektedir.
- Söz konusu sistemde her kullanıcıya bir numara verilerek kullanıcının yaptığı işlemler izlenmektedir. Her ne kadar TTNET tarafından yapılan açıklamada kullanıcıya ilişkin verilerin kullanıcının kimliği ile ilişkilendirebilecek isim, adres vb. bilgilerden bağımsız hale getirileceği söylense de PHORM şirketinin terk etmek zorunda kaldığı İngiltere, ABD’deki sivil toplum kuruluşlarınca yapılan araştırmalar sonucunda teknik olarak abone olan şahısla bu tip profil verilerinin eşleştirilebileceği ve kişilerin fişlenebileceği gösterilmiştir. Bu eylem ile kişilere sistem tarafından atanan numaralarla kullanıcıların kimliklerinin eşleşmesi halinde kişilerin dini, etnik, siyasal, ahlâki, cinsel tercihleri ve sendikal bağlantıları açısından sınıflandırmalarına yarayan veriler de kolaylıkla elde edilebilir hale gelecektir. Bu verileri sınıflandırarak kaydını tutmak TCK md. 135 gereği kişilerin rızası olsa dahi hukuka aykırıdır.
- T.C Anayasası’nın kişisel verilere ilişkin 20. Maddesinde getirilen düzenlemeye göre herkes kendi hakkında toplanan verilere erişme, bunların amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenme hakkına sahiptir ve bu hususta kullanıcıların açık rızasının alınması şarttır. Bu şekilde bir sistemin getirilmemesi, dayatma yöntemi uygulanması TCK. Md. 132 gereği haberleşmenin gizliliğinin, TCK md.134 gereği özel hayatın gizliliğinin ihlali olup; internetin tarafsızlığı ve mahremiyet ilkesine de aykırıdır.
- Ayrıca belirtmek isteriz ki, TTnet A.Ş. gibi erişim sağlayıcıların tutabileceği azami kayıtların ne olduğu 5651 sayılı kanunda ve bu kanuna bağlı çıkarılan 30/11/2007 tarihli 26716 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan <İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik>in 3. Maddesi (g) bendinde düzenlenmiştir. Bu bende göre, erişim sağlayıcılar sadece ve sadece, İnternet ortamında yapılan her türlü erişime ilişkin olarak abonenin adı, kimlik bilgileri, adı ve soyadı, adresi, telefon numarası, sisteme bağlantı tarih ve saat bilgisi, sistemden çıkış tarih ve saat bilgisi, ilgili bağlantı için verilen IP adresi ve bağlantı noktaları gibi bilgileri tutmakla ve belirli bir süre ile saklamakla mükelleftir. Bu düzenlemenin amacı, erişim sağlayıcıların kullanıcılar hakkında başka bir bilgi tutulmasını önlemek ve belli bir süre sonra yok edilmesini sağlamaktır. Suç duyurumuzda belirttiğimiz üzere, ilgili şirketler bu kayıtlardan çok daha fazlasını elde etmeye çalışmaktadır ve bu durum açıkça hukuka aykırıdır.
- Alternatif Bilişim Derneği tarafından internet üzerinde başlatılan imza kampanyasına katılımın oldukça yüksek rakamlara ulaşmasından da görülmektedir ki, kamuoyunda tepki gören bu sistem ile bireylerin hakkı ihlal edilmekte ve söz konusu suç teşkil eden eylem hakkında açıklanan tüm bu nedenlerle, şüphelilerin yukarıda anılan suçlardan soruşturulması gerekmektedir. (EK4)
- a. Kullanmakta oldukları Phorm sistemini sessiz sedasız devreye aldıkları ve bunun için düzenleyici otorite olan Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu’ndan izin alınmadığı için,
b. Kullanıcıları yeterince bilgilendirmeden rızalarını hileli yöntemlerle aldıkları için,
c. Kullanıcının rızasını usule uygun alsa bile, TCK 135. Maddede belirtilen hassas verileri toplama ve değerlendirme olasılığı çok yüksek olduğu için,
d. Abone verileri ile kullanıcı profillerinin eşleştirilmediğine ilişkin açıklamaları doyurucu ve temin edici bulunmadığı için,
e. Kamuoyuna konuyla ilgili yeterli bilgi verilmediği gibi, eksik ve yanlış beyanlar sunulduğu için,
f. Toplanan verilerin nerede, ne amaçla ve ne şekilde kullanılacağı açıklanmadığı için ve bu verilerin ne kadar süreyle tutulacağı bildirilmediği için,
g. Kullanıcıların kişisel verilerini yurtdışında bulunan oix.net sunucularına taşıdıkları için İlgili şirketler ve yönetim kurulunda karar vermeye yetkili olan kişiler hakkında soruşturma yapılmasını istemek zorunlu hale gelmiştir.NETİCE VE TALEP : Yukarıda arz ve izah edilen sebeplerle, Şüphelilerin, TCK md. 132 ve 134 ve 135, ayrıca 5651 sayılı Kanun’un 6. Maddesi, kapsamında suç teşkil eden eylemlerinden ve resen tespit edilecek hukuka aykırı eylemlerinden dolayı eylemlerinin soruşturmaya konu edilmesine ve haklarında iddianame düzenlenmesine karar verilmesini saygılarımızla talep ederiz.
AÇIKLAMALAR
Gazeteci ve sosyal medya uzmanı Serdar Kuzuloğlu’nun kendi blogunda yayınladığı yazı ile gündeme yeniden düşen Phorm konusundaki gelişmeleri izliyoruz. Okuyucularımızı haberdar edeceğiz.
turk-internet.com 15 Aralık 2012 tarihli güncelleme : Bu konudaki 2 gelişmeyi aşağıdaki linklerden okuyabilirsiniz.
[1] BTK’dan Phorm için Soruşturma
[2] Alternatif Bilişim Derneği’nden BTK Phorm Kararı için Değerlendirme; ‘Evet ama Yetmez’
