Anayasa Mahkemesi, Sulh ceza hakimlikleri tarafından verilen 9 ayrı erişim engeli kararına için yapılan başvurulara karşı ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti. Henüz Resmi Gazetede yayınlanmayan karar, Habertürk’te Fevzi Çakır imzasıyla yayınlandı.
Anayasa Mahkemesi, ihlallerin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararların birer örneğini, ilgili sulh ceza hakimliklerine gönderdi. Ayrıca başvuru yapanlara 8 biner TL tazminat ödenmesi de kararlaştırıldı.
Mahkeme önünde benzer pek çok başvurunun bulunduğunu ve bu dosyaların hepsinde ihlal kararı verilerek, erişim engellerinin kaldırılmasının sağlanabileceğini ancak bu durumun yeni ihlallerin önüne geçmeyeceğini belirtti. Yeni hak ihlallerinin yaşanmaması için erişim engeli kararlarının dayanağı olan yasada değişiklik yapılması gerektiği belirtildi. Bu nedenle kararın bir örneğinin Meclis ve Adalet Bakanlığı’na da gönderilmesi kararlaştırıldı. Bu kapsamda Meclis’te gereken düzenlemenin yapılması için benzer başvuruların görüşmesi 1 yıl süreyle ertelendi.
Kararda, yapılacak yeni düzenlemenin çerçevesi de çizildi. Buna göre; erişim engeli usulünün kapsamı hukuki ve yeterli açıklıkta olmalı. Erişim engeli için acil toplumsal ihtiyaç zorunluluğu getirilmeli. Kamu makamların müdahale sınırı ortaya konulmalı. Keyfi uygulamalara yol açmayacak güvenceler oluşturulmalı. Erişim engelli kararları istinaf ve temyiz denetimine açılmalı. Sulh ceza hakimlikleri erişim engeli kararlarına son çare olarak başvurmalı.
Pilot karar uyarınca 1 yıl içinde yeni yasal düzenleme yapılmazsa; Anayasa Mahkemesi önünde bekleyen ve bu sürede yapılacak olan tüm benzer başvurular için hak ihlali kararı verecek. Halen 500 dolayında “erişim engeli” konulu bireysel başvuru dosyası olduğu kaydediliyor.
Pilot Karar Uygulaması
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurunun yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun başka başvurulara da yol açacağını öngörmesi durumunda pilot karar usulüne başvuruyor. Bu nedenle bir ya da birkaç dosya belirleyerek, benzer başvurulara ilişkin tek bir karar veriyor. Bu kararda; yapısal sorunun ne şekilde çözüleceğine dair ilkelere yer alıyor. İdari mercilerin bu ilkeler çerçevesinde sorunu çözmesi isteniyor. Sorunun verilen sürede çözülmemesi durumunda Anayasa Mahkemesi, tüm dosyaları topluca görüşerek, ihlal kararı veriyor.
Anayasa Mahkemesi Bu Kararı Çok Daha Önce Verebilirdi
Anayasa Mahkemesi en sonunda bu erişim engellemeleri için karar verdi. Halbuki bu ihlaller çok uzun zamandır var. Basın özgürlüğü ve ifade özgürlüğü açısından ihlaller, 5651 sayılı kanunun çıkarılmasından ve defalarca düzenlenmesinden ötürü var.
Uzun zamandır varolan ihlallerin, kanunda düzeltilmesi için hala 1 yıllık süre tanıması şaşırtıcı. Bu 1 yılın içinde yeni kararlar gelmeyecek mi? Anayasa Mahkemesi çok önce ele alınması gereken bu düzenlemenin neden hemen yapılmasını istemedi?
Resmi Gazete’de karar yayınlandıktan sonra daha geniş bir analiz yayınlayacağız.
