Dışişleri Bakanlığında Suriye ile ilgili bir toplantının görüşmelerine ilişkin ses kaydı yayınlandığı için engelleme [1] kararı verilen YouTube 69 gün sonra açıldı. YouTube engellemesi Anayasa Mahkemesi tarafından 29 mayısta Genel Kurul kararı olarak ve 2’ye karşı 14 oyla kaldırılmıştı[2].
Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB), Anayasa Mahkemesi’nin 27 Mart’tan beri uygulanmakta olan erişim engelleme kararının “bireysel hak ihlali” olduğuna hükmetmesinin ardından, Gerekçeli Karar BTK ve TİB’e ulaştı ve site üzerindeki erişim engellemesi kaldırıldı.
TİB’in internet sitesinde engellemeleri gösteren sayfada YouTube sorgulandığında, daha önce “Bu internet sitesi (youtube.com) hakkında 5651 sayılı kanunun 8. madde 1. fıkra b bendi ve 4. fıkrası uyarınca Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı tarafından idari tedbir uygulanmaktadır” yazısı varken, şimdi aynı sayfada, “Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı tarafından uygulanan bir karar bulunamadı” ifadesi yer aldı.
Uzun İnce Bir yol – Mahkemelerin Açılma Kararları Uygulanmamıştı
YouTube engellemesinin ilk işaretini Başbakan Erdoğan, 20 mart tarihindeki Bursa mitingi sırasında vermişti[3]. Bu konuşmadan 1 hafta sonra ise, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve Genelkurmay 2. Başkanı Yaşar Güler’in katılımıyla gerçekleştirilen gizli toplantının yasa dışı dinleme yoluyla alındığı açıklanan kayıtları YouTube’da yayınlanmış ve hemen arkasından engelleme kararı gelmişti[1].
Dışişleri Bakanlığı, “ulusal güvenliğe birinci derece tehdit oluşturduğu gerekçesiyle YouTube’a erişimin derhal engellenmesi” için TİB’e başvurmuştu. TİB de 5651 sayılı Yasa gereği 27 Mart’ta YouTube’a erişimi re’sen engelledikten sonra, ayrıca Gölbaşı Cumhuriyet Başsavcılığına başvurmuştu. Savcılığın talebi üzerine Gölbaşı Sulh Ceza Mahkemesi, 2014/358 sayısı kararı ile söz konusu video paylaşım sitesine erişimin engellenmesine karar vermişti.
Ertesi sabah, Türkiye Barolar Birliğinin karara itiraz etmiş ve Gölbaşı Sulh Ceza Mahkemesi 4 Nisan’da YouTube’a yönelik “tüm yayına erişimin engellenmesi” kararını kaldırmıştı[5]. Ancak kararda 15 linkle ilgili yayın yasağının devamı da yer alıyordu. Bunun üzerine Gölbaşı Cumhuriyet Savcılığı, suça konu içerikler kaldırılmadığı gerekçesiyle söz konusu karara bir üst mahkemede itiraz etmişti. İtirazı değerlendiren Gölbaşı Asliye Ceza Mahkemesi, söz konusu linklere dair kararın YouTube’a tebliğ edilmesine rağmen yayından kaldırılmaması nedeniyle “suça konu içerikler kaldırılıncaya kadar” erişim engelinin devamına hükmetmişti[6].
Daha sonra YouTube’un avukatı Gönenç Gürkaynak, Gölbaşı Asliye Ceza Mahkemesinin kararına itirazda bulunmuştu.
Gürkaynak’ın itirazını görüşen Gölbaşı Asliye Ceza Mahkemesi, video paylaşım sitesi YouTube’a erişimin engellenmesi kararını kaldırmıştı[7]. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ise aynı gün yaptığı açıklamada, YouTube’un kararda yer alan 15 linkteki içeriklerin bir kısmının kaldırıldığını, bir kısım linklerde ise içeriğin tamamen çıkarılmayarak sadece Türkiye’den erişimin engellendiği ancak yurtdışından erişimin mümkün olduğunun tespit edildiğini belirtmişti.
BTK ayrıca, Atatürk’e hakaret niteliğindeki içerikler nedeniyle YouTube’a uyarı mesajları gönderilmesine rağmen söz konusu içerikler çıkarılmadığı için 27 Mart 2014’ten itibaren 5651 sayılı Kanunun 8. maddesinin 1 numaralı fıkrasının (b) bendi ile 4 numaralı fıkrası hükümleri uyarınca erişimin engellenmesi tedbiri uygulandığını. söz konusu içeriklerin bir kısmı ilgili sitede yayınlanmaya devam ettiği için erişimin engellenmesi tedbirine devam edildiğini bildirmişti[8].
Avukat Gürkaynak, bunun üzerine erişim engelinin kaldırılması için Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunurken, Ankara 4. İdare Mahkemesine de “erişimin engellenmesi işleminin iptali ve yürütmesinin durdurulması” istemiyle dava açmıştı[9].
Aynı gün, Anayasa Mahkemesinin Twitter kararına temel olan başvuruları yapan 2 akademisyen Prof.Dr.Yaman Akdeniz ile Doç.Dr.Kerem Altıparmak da, bu sefer YouTube için bireysel başvuruda bulunmuşlardı[10].
Ankara 4. İdare Mahkemesi, Gürkaynak’ın açtığı davada 6 Mayıs’ta idari tedbirin yürütmesinin durdurulmasına karar vermişti[11]. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca, BTK ve TİB’in idare mahkemesi kararının 30 gün içerisinde uygulanması gerekiyordu. Ama BTK Başkanı bu kararın uygulanmayacağını da açıklamıştı[12]
Anayasa Mahkemesi Kararı Bu Sefer “Genel Kurul Kararı” Olarak Aldı
Ve Başa dönelim…. Anayasa Mahkemesi, söz konusu 30 günlük süre dolmadan 29 Mayıs’ta video paylaşım sitesi Youtube’a erişimin engellenmesiyle ilgili yapılan bireysel başvuru sahiplerinin haklarının ihlal edildiğine karar vererek kaldırdı[1].
Bu karar uygulandı. Çünkü Anayasa Mahkemesi, Türkiye’de herşeyin temelini oluşturuyor. Öyle ki; TİB / BTK yöneticileri bile Anayasa’ya göre görevliler. Yani uygulamamaları durumunda kendilerini de hükümsüz hale getirirler.
Bu karar konusunda dikkati çeken husus, kararın Genel Kurul kararı olması. Anayasa Mahkemesi, devletin ve hükümetin yetkilileri tarafından eleştirilen Twitter kararına karşı, anlaşılan bu sefer daha geniş bir konsensus aramışlar ve genel kurulu toplamışlar. Üstelik karar 2’ye karşı 14 oy ile alınmış. Bu da hukuk çevrelerince “önemli” şeklinde tanımlanıyor.
URL Bloklama Başladı
Diğer yandan artık YouTube’ün tamamen kapatılmasına gerek kalmadı. Çünkü URL bloklama başladı. Henüz tam uygulama olmadığını, bazı erişim sağlayıcılarda altyapının tamamlanmadığını duyuyoruz ama yakında tamamlayacaklar. Bu durumda da siteler yerine URL’ler engellenecek. Mesela bu olayda bundan sonra sadece ilgili videoların engellendiğini göreceğiz.
Bu ilk bakışta iyi bir durum gibi gözükse de, kullanıcı tarafından bakarsak, uzun vadede internetin sansürünü kolaylaştırıyor. Yani internet yamalı bohçaya dönecek. Eğer kanun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmez ise, pek çok içeriğe ulaşamaz hale geleceğiz.
Kullanıcılardan daha büyük sorunu ise içerik sağlayan, servis sağlayan ya da hukuk çevreleri yaşayacak. Hem iş yükleri, hem de hukukla ilgili işleri artacak. Umarız bunlar yaşanmadan Anayasa Mahkemesi yeni internet maddeleri ile ilgili kanun için yapılan başvuruyu değerlendirir ve bu maddeleri bir an önce iptal eder.
[2] Anayasa Mahkemesi Beklenen YouTube Kararını Genel Kurul Kararı Olarak Aldı
[3] Ve… Twitter Bloklandı.. Sırada Facebook ve YouTube Var mı?
[4] Ankara Barosu Bu Sefer de YouTube Yasağına Dava Açtı
[5] Türkiye Barolar Birliği Başvurdu, YouTube Yasağı da Kaldırıldı
[7] YouTube Yasağı Konusunda Gölbaşı Mahkemesi Yine Kaldırma Kararı Verdi… Ama
[8] Ne Demiştik; YouTube Gölbaşı Mahkemesi Kararı ile Açılmaz, BTK da Öyle Dedi
[9] YouTube Adına Avukatı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yaptı
[10] Altıparmak ve Akdeniz, Bu Sefer de YouTube için Anayasa Mahkemesine Başvurdular
[11] Ankara 4. İdare Mahkemesi YouTube’un yürütmeyi durdurma talebini kabul etti
[12] BTK Başkanı Acarer, YouTube Mahkeme Kararı Konusunda Konuştu