Avrupa Birliği’nin IP Telefona bakışı 90/388/EEC nolu direktifinde verilen “sesli telefon” tanımı baz alınarak değerlendirilmektedir. Buna göre; Internet üzerinden yapılan ses iletiminin “sesli telefon” (voice telephony) olarak kabul edilmesi için aşağıda tanımlanan koşulların sağlanmış olması gerekmektedir.
1- Verilen hizmet ticari hizmet olmalı
“Ticari” ifadesinde anlatılmak istenen bahsekonu ses iletimi hizmetinin kar elde etmek amacıyla ayrı bir hizmet olarak sunulmasıdır. PC’den PC’ye Internet üzerinden verilen ses iletimine bakıldığında, her ne kadar gerek donanım gerek yazılımın sağlanması açısından değerlendirildiğinde ticari bir hizmet olsa da ses iletimi birincil hedef olmamaktadır. Ses ve görüntü iletimi bu kapsamda Internet’in kullanıcılara sağladığı imkanlar olarak değerlendirilmektedir. Ancak, telefondan telefona IP tabanlı şebekeler vasıtasıyla yapılan ses iletimi “sesli telefon”a alternatif olarak değerlendirilmektedir.
2- Tüketicilere sunulan bir hizmet olmalı
PC’den PC’ye yapılan ses iletiminden, her ne kadar internete abone olan kullanıcılar gerekli yazılımın bulunması durumunda faydalanabilmekte iseler de tüketicilere ulaşım eşit temellere dayandığından kamu hizmeti olarak değerlendirilebilmektedir.
PC’den telefona veya telefondan telefona Internet üzerinden yapılan sesli telefonda ise sinyalin çevrim işlemi bu hizmeti veren servis sağlayıcısı tarafından yapılmakta olduğundan, bu kapsamda bir hizmetin alınabilmesi için kullanıcının ilgili servis sağlayıcısı ile servis anlaşması yapması gerekmektedir.
3- Haberleşme Kamu Anahtarlamalı Şebeke Terminal Noktası arasında olmalı
Burada ifade edilmek istenen terminal noktaları, ulusal numaralandırma planından abone numarasını haiz kullanıcılardır. Eğer Internete erişim kiralık hatlar ile sağlanıyorsa, yapılan arama PSTN’de sonlansın veya sonlanmasın ses haberleşmesi olarak nitelendirilmemektedir.
Internet kullanıcısının diğer bir Internet kullanıcısına doğru yaptığı arama da “sesli telefon” olarak değerlendirilmemektedir. Nedeni ise yapılan haberleşmenin kısıtlı kullanıcıları bağlıyor olmasıdır. Yani Internet kullanıcısı, şebekede herhangi bir terminal noktasına istediğinde ulaşamamaktadır. PC’den telefona ya da telefondan telefona yapılan aramalar bu kapsamda nitelendirilmediğinden “herhangi bir terminale ulaşım” koşulunu sağlamaktadır.
4- Sesin gerçek zamanda doğrudan iletilmesi sağlanmalı
Sesin Internet üzerinden iletiminde kullanılan sıkıştırma tekniği nedeniyle, ilk uygulamalarda gerçek zamanda ses iletiminden söz etmek mümkün değildi. Bu tekniğe göre, ses sayısal olarak kodlanmakta ve paketler halinde terminal noktasına gönderilmektedir. Terminal noktasının bağlı olduğu birimde ise bu işlemin tersi yapılmakta ve paketler halinde gelen bilgi sese dönüştürülerek iletilmektedir. Bu işlemin yapılması için geçen süre ve ses kalitesindeki azalma nedeniyle gerçek zamanda iletim mümkün olamamaktadır. Bu durum, IP Telefon hangi formda (PC’den PC’ye, PC’den Telefona veya Telefondan Telefona) yapılırsa yapılsın geçerli olmaktadır.
Özetle, Avrupa Birliği’nin IP Telefon hakkındaki yorumu yukarıdaki değerlendirmeler ışığında IP Telefonun “sesli telefon” olmadığı yönündedir. Bu da ses iletiminde tekele haiz ülkelerin IP Telefonu mevcut regülasyonları kapsamında nasıl değerlendirmeleri gerektiği konusunda bir açıklık sağlamaktadır.
Yukarıdaki Değerlendirmeler Işığında AB’de Mevcut Durum
Internet servis sağlayıcıları IP Telefon hizmetini veri transmisyonu veya Katma Değerli Hizmetler kapsamında almış oldukları yetkilendirme belgeleri ile vermektedirler. 90/388/EC’ye göre, sesli telefon hizmeti bireysel lisans gerektirmektedir. Ayrıca, genel izin ile sağlanan bir hizmetin dışında bir hizmet verilmesi genel iznin iptalini gerektirir.
Gelecekteki Senaryo
Internet üzerinden sağlanan ses iletimi konusunda Avrupa Birliği’nin görüşleri, gelişen teknoloji ve piyasaya paralel olarak değişebilecektir. Avrupa Birliği’nin IP Telefona yaklaşımı IP Telefonun diğer telekomünikasyon hizmetleri gibi değerlendirilmesi gerektiği yönündedir. IP Telefon hizmeti, ülkelerin belirleyeceği yetkilendirme belgesi ile verilebilir. IP Telefon, servis kalitesindeki artış vb. gelişmeler neticesinde gelecekte “sesli telefon” olarak değerlendirildiğinde, IP telefon hizmeti verenlerin evrensel hizmet fonuna katkıda bulunmaları gerekecektir.
