Avrupa’nın, Amerikan GPS sistemine alternatif olan Galileo [1] uydu networkünün ciddi bir atomik saat uyumsuzluğu olduğu bildiriliyor. Yörüngedeki 18 uydudaki 9 saat çalışmıyor. Bu uydu saatlerinin 3 tanesinin rubidyum, 6 tanesinin daha hassas olan hidrojen aletler olduğu belirtiliyor.
Her bir Galileo uydusu 2 rubidyum ve 2 hidrojen saat taşıyor (2). Sorun yaşansa da, çalışmasını sürdürmesi bekleniyor. Hidrojen saatlerinin sorunu, uydular yörüngeye yerleştikten sonra meydana geldi. 3 rubidyum ise uydular networkü oluşturduktan sonra durdu. Şu anda 18 uydudan bir tanesi sadece 2 saat ile çalışıyor.
Rubidyum atom saatleri, zamanın geçişini ölçerken, hidrojen maser saatlerinden daha az doğru olmasına rağmen, hala oldukça doğru, nispeten ucuz ve yaygın olarak kullanılıyor. Ölçtükleri şey ise, Rubidyum standardı olarak adlandırılan, soğutulmuş bir rubidyum atomundaki elektronlar tarafından mikrodalga emisyon frekansına bakarak zamanı ölçerler. Rubidyum yerine sezyum kullanıldığında, elde edilen saat, bir çok ülkenin standart zamanlarını tanımlamada kullanıldığı zamana uyar.
Galileo 2016 aralık ayında faaliyete geçmişti. Ama az sayıda uydu tam fonksiyonlu çalışıyor. Dolayısıyla sorunun ne olduğunu araştırılması gerekiyor. Geriye kalan uyduların bu sorunun tespit edilmesi sonrasında atılması gibi bir karar orta yerde duruyor ve tartışılıyor.
ESA’nın Hollanda’daki ESTEC merkezindeki teknik personel, saatin (Spectratime – İsviçre) ve uydu üreticilerinin (Airbus ve Thales Alenia Uzayı; OHB ve SSTL) yardımı ile arızaların nedenini bulmaya çalışıyorlar. Mühendislerin durmuş olan bir başka hidrojen saatini yeniden başlatmayı başardığı belirtiliyor. Aynı sorunun Hindistan’ın GPS uydularında da olduğu kaydediliyor.
Atomik saat yerdeki kullanıcılara sürekli pozisyon iletirken çok önemli. Dolayısıyla GPS uydularının kalbinde hassas zamanlama yatıyor.
Galileo’daki pasif hidrojen saatler, günde milyarda 1 sn hata yapıyor. Bu 3 milyonda 1 saniye anlamına geliyor. Bu performans, mevcut Amerikan GPS sistemine kıyasla daha iyi bir veri sağlıyor. Konumu 1 metre ya da daha az farkla bilebiliyor.
Galileo tamamlandığında 24 uydu olacak. Bunlar gökyüzünde 3 farklı yörüngede yer alıyorlar. Ayrıca yedek uydular var. Üstelik ilk gönderilen uydulardan birisi de, bozulmuş durumda. Dolayısıyla Avrupa’nın hala alınması gereken yolu var.
[1] Önemli Gelişme; İlk Galileo Uydusu Fırlatıldı
[1] Galileo’s Clocks