Uluslararası Telekom Birliği’nin (ITU) 1865’de kurulduğu gün olan 17 mayıs, 1969 yılından bu yana Dünya Telekomünikasyon ve Bilgi Toplumu Günü olarak kutlanıyor. Bu gün dolayısıyla T24 Youtube kanalına konuk olan ifade özgürlüğü konusunda çalışmaları ile tanınan Prof.Dr.Yaman Akdeniz ve TurkNet Genel Müdürü Mehmet Çelebiler, iletişim teknolojilerinin geleceğini, Google, Facebook, Netflix gibi platformların telekom operatörleri ile ilişkisini ve bunun hukuki boyutlarını konuştu.
Telekom operatörleri haberleşmenin altyapısı için para harcayarak yatırım yaparken, asıl parayı kazananlar bu hatların üzerinden kullanıcılara ulaşan Google, Facebook ve Netflix gibi firmalar oluyor. Bu durum son 10 yıldır Avrupa’da tartışılıyor. Çünkü Avrupa’da Spotify dışında büyüyebilen bir internet devi yok (öncesinde Skype vardı ama Microsoft’a satıldı). Bu durumda Avrupalı telekom firmaları yatırım yaparak para harcıyor ve Amerikalı devler para kazanıyor gibi bir görüntü var. Çünkü borsa değerlerine de bakıldığında telekom firmaları gitgide gerilerken, bu tür içerik firmaları büyüyor, trilyon $’lara varan değerlere ulaşıyor.
Turk.net ve bağlı şirketlerin kurucusu ve yönetim kurulu başkanı olan Mehmet Çelebiler’e bu konudaki yorumunu sorduk. Karmaşık bir olay olduğunu, dünyanın en büyük 6 telekom operatörünün değerinin 1 Google etmediğine işaret ederken, bu para konusunun bir şekilde çözüldüğünü göreceğimizi belirtti.
Çelebiler, Amerikalı devlerin ABD’de telekom operatörlerine para ödediklerini ama Avrupa’da ve Türkiye’de bir daha ödemesine gerek kalmadığını, şimdilerde Avrupa Birliği’nin bu konuyu çözmeye çalıştığını belirtti.
Prof.Dr.Yaman Akdeniz ise, bu para ödeme olayının “Ağ tarafsızlığı” olarak bilinen ve internetin herkes tarafından eşit şartlarda kullanılması anlamına gelen kavram için, 2000’li yıllardan beri tartışılan konu olduğunu belirtiyor; “GateKeeper (kapıyı tutan) denilen firmaları regüle etme isteği var. Önümüzdeki yıllar Twitter’ın da el değiştirmesi ile birlikte çok enteresan şeyler yaşanacağını düşünüyorum” diyerek Avrupa Birliği tarafından sunulan, Digital Services Act (Dijital Hizmetler Yasası) ve Digital Markets Act (Dijital Pazarlar Yasası) isimli iki yeni yasa teklifini ve bu yasaların yürürüğe girmesi durumunda yaşanacak olası gelişmeleri değerlendirdi.
Mehmet Çelebiler sonuçta para kazanmak isteyen şirketlerin yatırım yaptıklarını söyledi. İngiltere’de CityFiber, Fransa’da Iliad firmaların yatırımlarından bahsetti. Yenilikleri telekom firmalarının yapmadığına, bilgisayarcıların yaptığına işaret etti.
Genel olarak önümüzdeki yıllarda internetin kullanımlarının değişeceğini göreceğiz. Yaman Hoca, Çünkü Avrupa’daki DSA ve DMA yasalarının hemen geçmeyeceğini ve internet devlerinin şeffaflığın önemli olduğunu söyledi.
Maliyetin kim tarafından karşılanacağı ya da platformlar ödesin gibi fikirlerin sonuçta son kullanıcıya yansıyacağını hatırlattı.
Çelebiler, dünyanın hep ileriye gittiğine işaret etti ve bütün bunların çözülebileceğine inandığını söyledi.
Videoda görüşleri, Çelebiler ve Akdeniz’in kendi sesinden dinleyebilirsiniz.
