İnternetin yönetim alanlarından birisi de alan adı uzantılarıdır. Bunlar alan adlarının sonuna eklenirler. turk-internet.com alan adının sonundaki “.com” gibi. Bu alan adı uzantılarının stratejisini ICANN adı verilen kuruluş oluşturur. Uzun yıllar “.com”, “.net”, “.org” ile gelen uzantılar, sonraki yıllarda çeşitlendi. Bunlara TLD yani Top Level Domain adı veriyoruz. Ama internetin gelişen yapısı ile birlikte alan adı uzantıları da çeşitlendi. Önce “.mobi”, “.info” gibi farklı uzantılar gördük.
2012’de ise ICANN bir süreç başlattı. Burada jenerik olarak tanımlanan uzantıların alınabilmesine olanak sağlandı. 185.000 $ karşılığında alınabilen bu uzantıları gTLD yani “Generic Top Level Domain” olarak tanımladılar.
Alan adı işkolu ülkemizin pek de farkında olmadığı bir alan. Bu alanın büyük bir ticari potansiyel yanısıra, politik-internet yönetişimi anlamında da önemi olduğunu daha önce yazmıştık (Bkz : Ülkemizin Kendisi ya da Ortadoğu için Farkında Olmadığı Pazar; İnternet Adresleri (DNS)).
Bu süreçte başvuruda bulunan kuruluşlardan birisi de İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) oldu. 2 farklı alan uzantısı yani “.ist” ve “.istanbul” için başvuruda bulunan İBB ilgili süreci tamamladı ve bu yıl 10 mayıs itibariyle bu alan adları, İBB’nin bir nevi bayisi olan “kayıt firmaları” tarafından satılmaya başlanacak.
Biz süreci, İBB’nin alan adı uzantıları yönetimini verdiği Medya A.Ş. şirketi Genel Müdürü Bekir Kaplan ile konuştuk.
turk-internet.com: Bekir Bey, heyecan verici bir girişim duyurdunuz. .istanbul ve .ist. Bunların alınma süreçleri başlıyor. Bize öncelikle 2012’den bu yana gelen süreci anlatır mısınız?
Bekir Kaplan : Aslında 2012’den öncesi de var. Yani, 2012’de sayın Başkan’ımıza, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı sayın Kadir Topbaş beyefendiye bu iş konuşulduğu zaman o zaman bu iş ile ilgilenen arkadaşlara “ hadi yürüyün! Bu işi yapalım!” İstanbul markasına güç katacağına inandığı için bu işe giriliyor ve bu süreç devam ediyor. 2012’de Ican’e başlayan başvuru, 2014’te nihayete eriyor, sonuçlanıyor. 2014’ten itibaren de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Medya A.Ş. olarak biz de dahil oluyoruz; 2015’in başında ihale ile birlikte bu işe dahil olmuş oluyoruz.
turk-internet.com: Geçen ay, büyük markalara yönelik bir süreç ilân ettiniz. Bu süreci bize bir anlatır mısınız?
Bekir Kaplan : Evet, işte o süreçte başlayan, 2012’de başlayan çalışmalar 2014’te nihayete eriyor, 2015’te İstanbul Büyükşehir Belediyesi bunu Medya A.Ş’ye veriyor ihale ile ve bu işi yürütecek olan merkez kayıt yürütecek olan operatörleri biz belirliyoruz ve işte o süreçte geçtiğimiz 2015 yılındaki yoğun çalışma, bunun alt yapısını hazırlama, teknik taraflarını çözme, çözüm ortakları, önemli çözüm ortakları – bunları da konuşuruz- onlar ile bütün çalışmaları yapıp 2016’da geçtiğimiz ay sayın Başkan’ın da açıklamasıyla 27 Ocak’ta artık noktaist, noktaistanbul üst düzey alan adları global markalara, dünyaya açılmış oldu.
turk-internet.com: Hangi markalar bu uzantıları aldı?
Bekir Kaplan : Alanında çok önemli markalar var. Bunu biz daha önce açıkladığımız için sorun olmayacağını düşünüyorum. Meselâ, BBC aldı; “bbc.istanbul”. Yine, sosyal paylaşım sitelerinden Youtube, Instegram, Facebook. Google’ın bütün alanları bunun içerisine girdi. Versage burada önemli markalardan bir tanesi. Yani, çok önemli markalar bu konuya ilgi duydu. 27 Ocak-26 Şubat tarihleri arasında global markalara satış bitti.
turk-internet.com: Şimdi hangi safhadayız?
Bekir Kaplan : 1 Mart, 18.00 itibariyle, Türkiye’deki sınırlı kayıt dönemi, belgeli, sınırlı kayıt dönemi başlamış bulunuyor.
turk-internet.com: Bu ne demek?
Bekir Kaplan : Yani, bu şu demek: Bu arada markaların, STK’ların ve kamu kuruluşlarının hakları korunuluyor ve kişiler bu süreç içerisinde başvuran kişiler de gerçek tüzel kişiliklerini ortaya koyarlar ise, onlara da bir hak veriliyor. Şu: markaları koruma dönemi, sınırlı kayıt dönemi.
turk-internet.com: Peki, aynı markaya sahip 2 tane firma var ise, ya da ne bileyim, hotel.istanbul’u almak isteyen 2 kişi olur ise bunlara yönelik ne yapacaksınız?
Bekir Kaplan : Şimdi bizim bir rezerve listemiz var. Bir kısım premium listesi var bunun içerisinde. Bu tür, bunların dışında kalan isimler ise onlara başvuru zaten yapılamıyor; onlar ayrılmış; ICANN bu işin kurallarını belirlemiş. Lâkin böyle bir talep olur ise, buna “çoklu başvuru” diyoruz; 2 ve 2’den fazlası başvurduğu zaman bir müzayede dönemi başlıyor. Onları her 2 başvuranın da almasını kolaylaştıracak, onlara hak tanıyacak bir dönem başlıyor, ona da müzayede diyoruz.
turk-internet.com:Evet. Peki, bu da 10 Mayıs’a kadar sürecek değil mi?
Bekir Kaplan : Evet, şimdi süreci bir daha tekrarladık. İşte 26 Şubat’ta global bitti, 1 Mart’ta biz sınırlı kayıt dönemine başladık; 31 Mart’ta sona eriyor. 31 Mart akşam saatiyle sonra eriyor.
turk-internet.com: Sonra?
Bekir Kaplan : Ondan sonra artık bu başvuruların -biraz önce bahsetmiş olduğumuz başvuruların- başlayacağı dönem başlıyor.
turk-internet.com: Yani, alelade başvuruların? Değil mi?
Bekir Kaplan : 1 Nisan- 30 Nisan tarihleri arasında, “müzayede dönemi” başlıyor. 5 gün boyunca da, 1 Mayıs- 5 Mayıs tarihleri arasında da müzayedeler açılacak, internet üzerinden yapılacak, belki farklı atraksiyonlar da olabilir bu satış, pazarlama tarafında ama müzayedenin usulü, internet üzerinden 5 gün boyunca Türkiye’de saat 09.00 itibariyle başlayacak, akşam belli saatte bitecek şekilde 5 gün sonunda açıklanmış olacak.
turk-internet.com: Peki, şimdi geldik 10 Mayıs’a. 10 Mayıs’tan sonra ne olacak?
Bekir Kaplan : Belgesiz, herkes alıyor. “Gel” diyoruz, “koş!” Türkiye’deki herkes çünkü bu ilk yerli, millî alan adı bu. İlk millî alan adı, ist ve istanbul. Bu onuru yaşıyoruz. Bu onuru Sayın Başkan, Kadir başkan bize yaşattı ekip olarak. Biz bu onuru yaşıyoruz. Yani, 10 Mayıs’tan sonra artık o sınırlı kayıt dönemi bitiyor, gelen alacak artık, herkes.
turk-internet.com: Fiyat ne olacak?
Bekir Kaplan : Fiyatlar herkesin alabileceği noktada bir fiyat çalışmasını… Bir kere şunu belirtmek lâzım: Medya A.Ş. bu işin merkez kayıt operatörü. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Medya A.Ş. hiçbir alan adını satışa çıkarmıyor; premium alan adları dışında; çıkarmıyor. Bayiler var. Türkiye’de akredite olmuş, dünyada akredite olmuş bayiler var. Yani bunları söylemekte hiç sakınca yok. Yani, Türk Ticaret gibi, isimtescil gibi, IHS gibi, Türkiye’de önemli, akredite olmuş; dünyada GoDaddy gibi, 101 Domain gibi yani çok bilinen kayıt firmaları.
turk-internet.com: Şu anda 4 tane mi bayiiniz var?
Bekir Kaplan : Türkiye’de 4 tane. 5.’sini de anlaşılıyor sanıyorum herhalde.
< b>turk-internet.com: Bayilik şartları nedir ?
Bekir Kaplan : ICANN belirliyor şartlarını. ICANN : “Benim kurallarıma uymuş, daha önceden bu konuda akredite olmuş ve sorumluluklarını yerine getirmiş operatörlere ben hak veriyorum” diyor.
turk-internet.com: Peki Bekir Bey, sizin ICANN ile çalışmanızda ne tür şartlar var?
Bekir Kaplan : Biz bu 2 senelik dönemde, 2012-2014 döneminde zaten inanılmaz testlerden geçtik. İnanılmaz testlerden. İnanılmaz dediğim, belirli süreler var. 4 aydan sonra biz havaya kalktık, “evet bu testi geçtik, arkadaşlar tebrik ediyoruz” diye. Geçemeyenler vardı çünkü. Bunu ICANN söylüyordu.
turk-internet.com:Hemen hemen yarı yarıya diye açıkladılar zaten süreçlerini dünyada.
Bekir Kaplan : Evet. Başında belki bunu söylemekte fayda vardı. 1930 şehir başvurdu buraya, 66 şehir aldı, 60 ülkeden. 60 ülkeden 66 şehir aldı ve ilk 2 alan adını kullanan tek şehir bizdik; ist ve istanbul’u; ilk.
turk-internet.com: Peki, Türkiye’de başka var mı?
Bekir Kaplan : Hayır. Türkiye’de ve Ortadoğu’da başka yok. Yani, Türkiye’de ve Ortadoğu’da başka alan uzantısı yok; coğrafi alan adı yok başka bir şekilde ve uzun bir müddet de olmayacak. Yani Ican bunu en az 3 yıl olarak açıkladı ve uzun bir müddet daha olmayacak. Bir başvuru olmayacak.
turk-internet.com: Peki, Bekir Bey, başvuru olmayacak ama yeni bir round açılacak. Son yapılan araştırmaya göre, Ortadoğu’da büyük bir potansiyel var. Şimdi istanbul ve ist isimleri için tecrübe kazanacaksınız herhalde bu süreçte. Başka şehir isimlerine de girecek misiniz?
Bekir Kaplan : Ben biraz farklı bir tarafa çekeyim bunu; öyle yorumlayayım. Ortadoğu’da ve Arap ülkelerinin birçoğunda bir misafirliğe gittiğiniz zaman orada şunu görüyoruz: Bir malın, bir objenin, bir yiyeceğin çok güzel olduğunu “İstanbul’dan gelmiş kadar güzel” diye ifade ediliyor. İstanbul sadece Türkiye’nin değil, dünyanın önemli şehirlerinden bir tanesi. O yüzden alan adı da, uzantı da İstanbul olunca işin şekli değişiyor.
Yani, bizim kedilerimiz bile fenomen oluyor. Bırakın başında İstanbul olduktan sonra; o yüzden o bölgede çok ciddi bir talep bekliyoruz.
turk-internet.com: Yani siz sadece Türkiye’den beklemiyorsunuz?
Bekir Kaplan : Hayır, hayır. Global satıştan zaten… Dünyanın birçok şehirlerinde Türkiye ile iş yapmak isteyen, İstanbul ile yolu kesişen binlerce insan ve firma var. Bunlara biz kapı açtık, İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak. Binlerce insan var. Türkiye’nin ihracatının yüzde 43’lük, yüzde 45’lik bölümü İstanbul’dan çıkıyor, Türkiye’nin.
turk-internet.com: Peki… Burada bir de enteresan bir soru var; ist uzantısı. Baz biliyorsunuz, femin.ist gibi, komün.ist gibi bir sürü şeye yol açabilir.
Bekir Kaplan : E tabi ideal.ist gibi. Evet, evet.
turk-internet.com: İdeal.ist de çok problem yok da, diğerlerinde. Bu tür taleplere nasıl yaklaşım göstereceksiniz?
Bekir Kaplan : Biz bu konuda her şeye açığız. Belli kriterler var. Yine ICANN’in belirlediği bazı kriterler var. Bu kriterlerin dışında bizim, Türkiye Cumhuriyeti’nin belirlemiş olduğu bu bazı alan adlarında vesaire buna benzer alanlarda bazı kriterler var. O kriterlerin dışında eğer bir isim premium isim değil ise, o kategoride değil ise, herkesin başvurabileceği isimler olacak burada ve sadece bu isimler değil, sizin onların farklı değerleri olduğunu düşünerekten sorduğunuzu düşünüyorum ama sonu ist ile biten dünyada binlerce kelime var, sonu ist ile biten ve yurt dışından çok çok talep geliyor ist ile biten kelimelere. Biz bunu bu süreç içerisinde gördük. İşte bu süreçte şu 31 Mart’a kadar olan süreçte de bunu çözeceğimize inanıyorum.
turk-internet.com: Benzer bir soru içerik için söyleniyor. İstenmeyen bir içerik mesela muhalif bir içerik olursa bir domain’in altında, o domainin mesela ist veya istanbul’un altında, buna sansür uygulayabilir diye düşünülüyor.
Bekir Kaplan : Hayır, hayır. Buradaki muhalif dediğimiz siyasi bir şey ise… Bu bir domain alan adı. Burada biz asla .. sayın Başkan sadece İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı değil, Kadir Topbaş. Türkiye Belediyeler Birliği Başkanı, onun da ötesinde Dünya Belediyeler Birliği Başkanı. Dünya Belediyeler Birliği Başkanı olan bir Başkan’dan böyle bir kısıtlama geleceğini siz düşünüyor musunuz; ben size soruyorum?
turk-internet.com: Bilmiyorum!
Bekir Kaplan : Ben Sayın Başkan’ımızla çalışan, yakın çalışan biri olarak, bir yönetici olarak; bir şirketin genel müdürüyüm. Bunu yıllardır gördüğüm için söylüyorum. Asla böyle bir şey yok; olamaz ve eğer şey ise, bu siyasal bir şey ise daha geçtiğimiz günlerde ben telefon ile şahit oldum, ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin İstanbul İl Başkanlığı “chp.istanbul”u nasıl alacağını; memnuniyet ile cevap verdim. İstanbul 39 ilçeden oluşuyor, 39 ilçenin içerisinde Ak Partili belediyeler de var, CHP’li belediyeler de var… Hepsine açık bu. Türkiye’ye açık, dünyaya açık, kamuya açık.
turk-internet.com: Anladım. Peki, benim son sorum şu: Deminden beri aslında bu sorunun cevabını birçok sorunun içinde verdiniz ama yeniden soru olarak soralım, .istanbul ve .ist adlarını almanın cazip ya da avantajlı yönü nedir? İstanbul şehri açısından bunun anlamı nedir ve siz – deminden beri cevap verdiniz ama- bir daha sorayım: Siz, istanbul ve ist adlarının ne kadar talep göreceğini düşünüyorsunuz?
Bekir Kaplan : Ben, Medya A.Ş.’nin Genel Müdürlüğü’nü yapıyorum. Bu şirketimiz bu işin operatörlüğünü yapıyor, Merkez Kayıt operatörlüğünü yapıyor. Her geçen gün ben buradan heyecan duyuyorum. İletişimciyim ben, iletişim kökenliyim. Ama bu kadar heyecan duyacağımı tahmin etmiyordum. Her geçen gün gece yatıyorum, yatarken sabahleyin neler olacağını düşünüyorum. Yani benim gibi hayatı dolu dolu geçiren bir insanı bile yüksek derecede heyecanlandırıyor noktaist ve noktaistanbul. O yüzden önü çok açık. Ben ilk yıl belki 100 bin hedefi olacağını düşünüyorum ama önü çok açık. Yani yeni bir alan, taze bir alan. Yeni fikirlerin, yeni projelerin resmedileceği bir alan var; ist ve istanbul. Birisini kullanamıyorsanız, bir başkasını kullanabilirsiniz. Burada 2 tane alan adı var; 1 tane değil, 2 alan adı var; 2 tane marka var. Yani, a ve b gibi. Birisi kısaltılmışı ama bu da bize lütfedildi. İst ve İstanbul 2 tane. “Bunu kullanamıyor isen, al kardeşim bunu kullan. Bunu kullanamıyorsan, al KOBİ, esnaf kardeşim, bunu kullan” diyebiliyoruz; 2 alan adımız var. Heyecanlıyım yani ilk yılda yüz bin’i bulacağımızı düşünüyorum ama şu anki atmosferin daha da üste çıkacağını gördüm. Daha da üste çıkacağını gördüm. Çok büyük talepler var. Özellikle yeni fikirler ile ilgili çok farklı talepler geliyor ve “ ya, diyorum. Allah allah biz bunu nasıl düşünmemişiz, diyorum ve pat bir tane bir isim geliyor karşınıza, “ben bu alan adını istiyorum” diyor; onları söylemeyeceğim.
turk-internet.com: Ben bu anlattıklarınızdan bir soru daha çıkardım şimdi. Aynı anda .ist ve .istanbul’u uzatmasını isteyenler için buna nasıl bakıyorsunuz, markalar?
Bekir Kaplan : Tabii ki alabilir yani alsın da istiyoruz zaten. Bir alan adını ist ve istanbul’u… yeni bir adres bu. İkisini de kullanabilir. ist ve istanbul’u. Ben, kalır ise, Bekir Kaplan ismini 10 Mayıs’tan sonra kalır ise, ben ikisini de kullanmak istiyorum, ist ve istanbul’u. İmkânlar olur ise, imkânlar el verir ise… çünkü burada Ican kesin bir şey koymuş ortaya. Sizin ilk başvuru, “ilk gelen alır” kuralını ortaya koymuş. “İlk gelen alır” kuralı. Eğer şartlar müsait olur ise, ben bu arada da bu ismimi kullanmak istiyorum; ist ve istanbul’u. Benim gibi… işte biz 27 Ocak’taki lansmanda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’mız sayın Kadir Topbaş’a bir isim hediye ettik: kadirtopbas.istanbul çünkü o kendisi bize bu işi hediye etti. Kendisi bize burada “yürüyün çocuklar, yürüyün! İstanbul markası için yürüyün” dedi. Eğer “yürüyün” demeseydi, bugün bunlar olmazdı. “Yürüyün” dedi, cesaret geldi ve bu iş kotardık, getirdik Türkiye’ye. İstanbul önemli olduğu için söylüyorum bunu, bu markaları kuvvetlendirmiş oldu. Biz de 27 Ocak’ta sayın Başkan’a bu bize yapmış olduğu, İstanbul’a, Türkiye’ye, ülkemize yapmış olduğu güzellikten dolayı biz de kendisine hediye ettik. Şimdi artık hediyeleşme başka olacak artık.
turk-internet.com: Peki, ben şöyle anlıyorum: 10 Mayıstan sonra ist ve istanbul…
Bekir Kaplan : Halka, herkese…
turk-internet.com:Fiyatları anladığım kadarıyla kayıt şirketleri belirliyor.
Bekir Kaplan : Doğrudur.
turk-internet.com:Onun dışında da sadece Türkiye’yi değil, dünyayı hedeflediniz. Potansiyel (var diyorsunuz).
Bekir Kaplan : Tabii ki, tabii ki.
turk-internet.com: Benim sorularım bu kadar sizin eklemek istediğiniz bir şey son olarak var mı?
Bekir Kaplan : Şunları söyleyebiliriz: yani bunların, nokta ist ve nokta İstanbul uzantılarının faydalarından bir kaç cümle ile, birkaç kelime ile şöyle bahsetmek isteyebiliriz: En önemlisi, biraz önce söyledik, yeni fikirler dedik; taze alanlar dedik, lokalizasyon dedik, yer belirleme… Bunların hepsi önemli; İstanbul ismini önemli kılıyor. Artık birçok şeyde alanlar tıkandı, alan adlarında tıkandı. Bu, yeni bir açılıma sebebiyet verecek. Yeni isimlerin daha fazla ön plana çıkmasına sebebiyet verecek. İnovasyon çok önemli. Bunların satışlarda sahiplenme duygusunu arttıracağını düşünüyorum. İstanbulluların özellikle sahip çıkacağına yürekten inanıyorum.
turk-internet.com: Peki çok teşekkür ederiz Bekir Bey!
Bekir Kaplan : Ben teşekkür ederim, sağ olasınız, var olasınız!