Yazının önceki bölümünü Bilgisayar Donanımında 21inci Yüzyıl Trendleri – 1 başlığı altında okuyabilirsiniz.
Geliştirme tutkunları sistemlerinin erimiş silikon ve metal yığınına dönmesini önlemek için ne yaparlar
Bu ikilemin birkaç çözümü vardır. Sunon PMD1208/9PMB1-A (Vantec Tornado diye de tanınır) gibi fanlar kullanılabilir ve fanın bulunduğu yerdeki kasa hava akımını etkili bir biçimde iki ya da üç katına çıkarılabilir. Bu ürünün kötü yanı ise kimilerinin dayanabildiği kimilerininse dayanamadığı gürültüdür. Ve en hızlı fan bile soğutulan aygıtı ortam ısısına getiremez veya altına düşüremez ve bu da kimileri için yetersizdir özellikle de işlemci çekirdeklerinin mutlak sınırlarına ulaşmayı amaçlayanlar için bu böyledir. Yine de bu şimdiye kadar bulunmuş en ucuz (ve en uygun) çözümdür.
Su-soğutması insanların git gide daha çok yandaş toplayan ve insanların istekli oldukları bir diğer trend. Siz sadece yerleştirin; su soğutması sıcaklık-üreten bileşenleri içinden kapalı bir sistemle pompaya ve sıcaklık kaybettiriciye (radyatöre) bağlı suyun aktığı bloklarla soğutur. Radyatör düşük-enerjili sistemlerde fana ihtiyaç duymaz. Sıradan su soğutması sistemleri hava-soğutmalı sıcak düşürücülerden çok daha etkilidir ve sıcaklık üreten bileşenlerin ısılarına ortam ısısına, hava soğutmalı sıcaklık düşürücülerin asla düşüremeyeceği kadar çok yaklaştırır. Fiyatları orta seviyededir. Su soğutmasının mekaniği ve dinamiği hakkında daha çok bilgi edinmek ve bazı yaygın söylentilerin etkisinden kurtulmak için Giblet Plus’un makalesini buradan okuyabilirsiniz.
Peltier ve faz değiştirmeli soğutmalar ısıyı düşürmek için aşırı uçtaki seçeneklerdir ve biz burada onların üzerinde durmayacağız. Basitçe özetlemek gerekitse, peltier’ler, termal enerjiyi en tabandan en üste aktaran elektronikle işleyen “sıcaklık süngerleri”dir. İşlemci sıcaklığını soğuk bir levhaya verir, o levha da sıcaklığı peltier verir ve peltier de toplam sıcaklığı soğutma unsuruyla düşürür. Peltierlere yardımcı olarak su blokları hava soğutmalı sıcaklık düşürücülerden çok daha iyidir. Fiyatları orta düzeyden yükseğe kadar, kaybettirdiği ısı miktarına bağlı olarak değişmektedir.
Faz-değiştirmeli soğutucular, işlemcinin sıcaklığını sıfırın birkaç derece altına düşüren uçucu soğutma gazı kullanır. Aslında bunlar CPU buzdolaplarıdır ve ön-çevirmeli olup da ticari olarak ilgi gösterilenleri Vapochill ve Prometeia’dır. Fiyatları yüksektir.
Tutkunların çoğunluğu sıradan su-soğutması yolunu tercih ederler ve Giblet Plus!’ın bu makalede size göstereceği üzere bu pahalıya mal olan bir ihtiyaç değildir. Fiili olarak, basit, iyi performans gösteren kütlesel olarak geliştirilebilir bir sistemi toplam 100 Dolar perakende fiyattan bulabilirsiniz. Performans peltier’lerin kurulması çetrefilli olabilir, kendilerine tahsis edilmiş PSU isterler ve işlemci zarını ortam ısısının altına düşürmek için yalıtılma gereği duyarlar ve bu da yüzeyde buğulanmaya neden olur. Ve önceden kurulmuş faz-değiştirmeli soğutmayı bilgisayara yerleştirmenin maliyeti 500 Doları aşar ancak diğer soğutma performanslarından açık ara farkla daha iyi olan bir performans temin eder.
Orta düzeyde gürültü ve orta düzeyde performansın zorlukları
Günümüz kullanıcıların ezici çoğunluğu ne yüksek hızlı fanların rahatsızlığıyla uğraşmak isterler ne de su-soğutmalı kurulumların belirgin karmaşıklığıyla ya da faz-değiştirmeli kurulumların tehlikeleriyle uğraşmak isterler. Bunlar, normalde hava-soğutmalı sıcaklık düşürücüleri ya da orta-düşük hızlı fanları kullanan kullanıcı tipidir. Aslında, tüm dürüstlüğümle söylemeliyim ki bu kullanıcılar isteseler kendi kuracakları sistemleri de kullanabilirler ama çoğu zaman Compaq, Gateway, Dell ya da bunlardan türeme sistemleri tercih ederler.
Orta düzeyli ürün tercih edenler normalde geliştirme tutkunlarından daha çok harcama yapar ve sistemlerinden daha az performans alırlar ancak, yok şunun sıcaklığını düşüreyim, yok şunu soğutayım diye zaman kaybetmezler ve fiili olarak da zamanlarının büyük bir kısmını sistemleriyle uğraşarak değil sistemlerini kullanarak geçirirler.
Bunlar ayrıca Intel’in hazırlamış olduğu mindset’lere sahiptirler ve P4-tabanlı Celeron/845/PC100 kombinasyonlarını satın almak gafletine düşerler. Bunları yapanların bu tür kullanıcıların ezici çoğunluğu olduğunu hatırlatalım; çoğunluk olan her yerde azınlık da vardır.
Ezici çoğunluğun bu “azınlığı” normalde Gateway’in, Dell’in Compaq’ın ve diğer markaların standart sistemlerini görmüş ve “Ben bunun için paramı harcamam” ya da “bu bana gereksizmiş gibi geldi” diyen kişilerdir. Bu kullanıcılar araştırmaya girişirler ve kendi sistemlerinin takımlarını oluştururlar ve biraz en üst düzey geliştirme yapabilirlerse de bu geliştirme çoğu zaman sınırlı olur ve çok üst seviyede çipler kullanmazlar. Orta-hızlı fanları ve normal sıcaklık düşürücüleri kabul ederler ama sıradışı hiçbir şey kabul etmezler. Bazıları ya evhamlarından ya da abartılı ahlak değerlerinden dolayı hiçbir şeyi en üst seviyede geliştirmezler. Her iki şekilde de, bu kullanıcılar küresel ısınmaya köktenci tutkunların çoğunluğu kadar katkıda bulunmazlar.
Düşük gürülrü, düşük ama yavaşça artan performans
Bazıları da düşük gürültü ve az yer kaplamayı yeğlerler. Bu kullanıcılar içinde fanlar olan ve kafa ütüleyen pervaneleri olan kocaman bej bir kutu istemezler. İkide bir fan sesi duymak istemezler. Bu yaklaşım, XPC ve VIA Mini-ITX biçimli faktör bütünleşmeli anakartlara ve PC’lere yönelik furyanın kalbidir. Bazı Mini-ITX kullanıcıları sadece farklı birşeyler isteyen tutkunlardır ve bir ekmek kızartma makinesinin, R/C arabasının ya da bomba kabının içine girebilecek bir sistem kurmak isterler.
Resim 3 : VIA EPIA M10000 Mini-ITX anakart/CPU kombinasyonuyla güçlendirilmiş Sessiz-sakin fansız bir PC. © Viarena
VIA’nın mini-ITX anakartları hemen hemen hiç sıcaklık üretmezken yüksek bir performans da göstermezler; bu ürünlerin şu anki en yüksek modeli 500MHz Pentium III’e denk bir performans sergiler. Bununla birlite mini-ITX kişisel bilgisayarların gayesi en üstün performanstan çok (120 mm’lik bir fandan daha büyük olmayan) bir ayak izine sığabilmektir ve yeterli performans gösterirken (10 watt’ın altında) düşük sıcaklık üretmektir. Genişletebilme imkanı arayanlar düş kırıklığına uğrayacaklardır; bu ürünlerine içine yüksek performanslı grafik kartı koymak isteyenler düş kırıklığına uğrayacaklardır. Yine de işyeri çalışması için bu aygıtlardan vazgeçmek de kolay değildir.
Resim 4 : The Shuttle SN41G2 nForce2-tabanlı XPC. © Shuttle
Shuttle XPC’ler (ve diğer üreticilerin bu ürüne bakarak geliştirdikleri taklit tasarımlar) az yer kaplamayı başarmaya kalkışmada VIA mini-ITX’lere benzerler; bununla birlikte, Shuttle XPC’ler çok daha çok-yönlüdür ve güçlüdür. Shuttle’lar VIA mini-ITX’ler kadar sessiz değildir, arada bir daha çok yer kapladıkları olur ve boşluk ısıtıcı olma özellikleri de vardır. Eğer bu ürüne Athlon XP 3200+’yı, nForce2 Ultra 400 chipset’i (ya da 3.2C/Canterwood)u ve All-in-Wonder Radeon 9800 Pro’yu yerleştirmek niyetindeyseniz bu mümkündür. Yalnız kasayı modifiye etmediğiniz taktirde herşeyin çoğu zaman kaynama noktasına yakın olacağını aklınızdan çıkarmayın.
Yazının devamını Bilgisayar Donanımında 21inci Yüzyıl Trendleri – 3 başlığı altında okuyabilirsiniz.