Bir Savaşın Günlüğü: WikiLeaks’ten Afganistan Raporu

Kurulduğu 2006 yılından bu yana Afrika kıyılarına zehirli atıkların bırakılmasından tutun da ABD’nin Guantanamo’daki gizli esir kampında uygulanan el kitabına dek pek çok kirli sırrı ortaya döken WikiLeaks bu kez de Afganistan’da yaşananlara dair çok kapsamlı bir rapor yayınladı.

Pazar günü yayınlanan rapor WikiLeaks tarihinde yayınlanan tüm raporları hem kapsam olarak hem de dosya önemi bakımında geride bırakıyor. Pek çok çevre tarafından yayınlanan rapora “istihbarat tarihindeki en büyük sızıntılardan birisi” olarak bakılıyor ve rapor adeta Afganistan’da olanların kaydını sunuyor.

Yaklaşık 90.000 parça belgeden oluştuğu bildirilen rapor için WikiLeaks tarafından İngiliz The Guardian gazetesi, Amerikan The New York Times gazetesi ve Alman Der Spiegel’e haftalar önce “raporu WikiLeaks yayınlayana dek yayınlamamak” şartıyla erişim hakkı tanınmış ve bu gazetelerde çalışan analistler raporların kapsamlı bir taramasını gerçekleştirmiş.

Raporda yer alanlar Afganistan’da son altı yıldır yaşanan olayların (çatışmalar, gösteriler, sivil kaybın yaşandığı operasyonlar, vs..) adeta günlüğünü tutuyor ve pek çoğu askeri yazışmalardan, gizli istihbarat bilgilerinden ve şifrelenmiş mesajlardan oluşuyor.

WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange, ortaya çıkarılan yaklaşık 92 bin belgeyi, ABD’nin 1945 ile 1967 yılları arasında Vietnam’daki faaliyetlerini kayıt altına alan çok gizli “Pentagon Papers” belgelerinin ardından en büyük gizli belge ifşası olduğunu ifade ediyor. Assange, Pazar günü verdiği bir röportajda, belgelerin “Afganistan savaşında zaman içinde ne olup bittiğini gözler önüne seren devasa bir harita sunduğunu” söylerken karşılaşabilecekleri ağır eleştirilere rağmen, gizli belgeleri ortaya çıkarmalarının askerlerin hayatını tehlikeye atmadığını ve yasaları ihlal etmediğini savunuyor.

ABD yönetimi yani Beyaz Saray ve Pentagon ise Assange ile aynı görüşü paylaşmıyor ve belge ifşaatına ateş püskürüyorlar. Beyaz Saray’dan bugün yapılan bir açıklamada söz konusu rapor yayını kınanırken bu durumun ülke güvenliğini ve yüz binlerce Amerikalının yaşamını tehlikeye atacağı vurgulandı. Raporda gizliden gizliye Taliban kuvvetlerine yardım yapmakla suçlanan Pakistan yönetimi de savaş ortamı sürerken böyle belgeler yayınlanmasının en hafif dille sorumsuzluk olacağını açıkladı. Ancak raporda yer alan bilgi notlarının, yazışmaların ve verilerin ne ABD Hükümeti ne de Pentagon tarafından henüz yalanlanmamış olması ilgi çekici.

Amerikan Bilim Adamları Federasyonu’nda devlet gizliliği projesinin yöneticisi Steven Aftergood blogunda 28 Haziran’da yazdığı bir yazıda WikiLeaks’i “enformasyon vandalizmi” yapmakla suçlarken “WikiLeaks açık toplumun bir düşmanı olarak addedilmelidir zira ne yasalara saygı duyuyorlar ne de kişilik haklarını onurlandırıyorlar, ” diyor.

Raporda yer alan bazı çok ilginç bulgulara gelince:

• – Taliban gerillaları müttefik güçlere ait uçakları düşürmek için taşınabilir nitelikteki ısı güdümlü füzelerden yararlanmış. Bu bilgi şu ana dek ne müttefik güçler ne de Pentagon tarafından kamuoyuna hiç duyurulmamıştı. Afgan mücahitlerinin 1980’lerde Sovyet ordusuna karşı savaşmak için benzer füzeleri batı ülkelerinden tedarik ettiği bilinen bir gerçek.
• – Görev Gücü 373 (Task Force 373) gibi özel birliklerden seçilmiş gizli komandolar yaklaşık 70 kişilik bir Taliban komuta grubuna yönelik “yakala veya öldür” görevleri düzenlemiş. Obama yönetimi tarafından da desteklenen bu görevlerde her ne kadar kayda değer başarılar sağlansa da zaman zaman çok ciddi sivil kayıplara yol açılmış ve Afgan direnişine koz verilmiş.
• – Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı CIA Afganistan’daki paramiliter eylemlerini arttırmış. CIA’e bağlı birimler pusu kurma, hava saldırısı emri verme, ve gece baskınları gibi eylemlere katılmış. Afganistan’da kurulan casusuluk biriminin ödenekleri 2001’den 2008 yılına dek CIA bütçesinden ödenmiş ve bu birimler CIA’in uzantısı olarak çalışmışlar.

Tüm bu belgeleri yayınlayan WikiLeaks grubunun çekirdek yapısında bir elin parmağı kadar tam zamanlı olarak ama gönüllülük ilkesiyle çalışan kişi mevcut. Gruba şifreleme, programlama ve haber bülteni yazma konularında ise hepsi dünyanın değişik yerlerindeki uzmanlardan oluşan yaklaşık 800 ila 1000 kadar gönüllü yardımcı oluyor. Haber kaynaklarını da hiçbir zaman ifşa etmeyen WikiLeaks, ifade özgürlüğü sağlamak ve yasal engellemelere takılmamak için Belçika ve İsveç gibi ülkelerden yayın yapıyor.