Deloitte Türkiye’nin açıkladığı 2022 yılı birleşme ve satın almaların genel görünümünü ortaya koyan raporuna göre, salgın sonrası dönemde Türkiye piyasası istikrarlı bir işlem seviyesine ulaşmayı başardı. Türkiye’de birleşme ve satın alma işlemlerinde 2022’de 400’ün üzerinde işlem adedi ile yaklaşık 11 milyar $ değerinde işlem gerçekleşti. Yıllık işlem hacmi son 10 yıl ortalamasının altında kalmakla birlikte, işlem hacminde görülen artış önceki yıla göre %8’lik büyümeye işaret ediyor.
Türkiye’de, birkaç büyük çaplı işlem toplam yıllık işlem hacmi üzerinde belirleyici oldu. İlk 10 işlem, toplam işlem hacminin yaklaşık %50’sini oluştururken, işlem sayısının %73’üne karşılık gelen 10 milyon $’ın altındaki işlem büyüklüğüne sahip 295 işlem, toplam işlem hacminin yalnızca %4’ünü oluşturdu. İşlem hacminin %15’i yılın en büyük işlemi olan Türkiye Varlık Fonu – Türk Telekom işleminden geldi. Ortalama işlem hacmi 27 milyon $ ile geçmiş yıllara benzer bir seviyede gerçekleşti.
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri Özlem Ulaş, konuyla ilgili olarak şöyle konuştu:
“Küresel işlem hacminde daralma yaşanan bir yılda Türkiye’ye yönelik işlemlerde istikrarlı bir ivme yakalanmış durumda. Büyük ölçekli bazı stratejik yatırımcı işlemleri gerçekleşti. Ancak hareketlilik yine küçük ve orta işlemler pazarındaydı. Temkinli davranan yabancı yatırımcılar işlem hacminin yarısını oluşturmakla beraber, toplam yabancı işlem hacmi bir önceki yıla göre düşüş gösterdi. Küresel salgın tarihe karışırken, Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa’nın enerji güvenliği ve küresel enflasyonist baskılar yeni risk ve belirsizlikler olarak karşımıza çıkıyor. Yatırım ortamındaki tüm zorluklara rağmen birleşme ve satın alma işlemlerinde canlılık devam ediyor”
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Direktörü Duygu Doğançay, şu ifadeleri kullandı:
“Pandemi sonrası dönemde birleşme ve satın almalar ortalama 10 milyar $ seviyesinde seyrediyor. Bu aynı zamanda son on yıllık ortalamaya da denk gelen bir seviye. Bu yıl 11 milyar $’lık işlem hacmiyle geçen yılın bir parça üzerine çıkıldı. Girişim sermayesi alanında ve start-up yatırımlarında görülen hareketlilik devam etti. Yaklaşan seçim döneminin ve küresel konjonktürün yarattığı belirsizliklere rağmen, stratejik yatırımcıların uzun vadeli yatırım iştahları ve teknoloji odaklı girişim sermayesi yatırımlarının yüksek büyüme potansiyeli ile Türkiye, yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etmekte. Türkiye pazarına yönelik bu dinamikler önümüzdeki döneme dair olumlu sinyaller veriyor”
Küresel işlemler frene bastı
2021’de tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşan küresel birleşme ve satın alma işlemleri, 2022’de %38 oranında daralarak yaklaşık 2,9 trilyon $’a (2021- yaklaşık 4,7 trilyon $) geriledi. Enflasyonist ortam, sıkılaşan ekonomi politikaları, yükselen enerji fiyatları ve Ukrayna’da devam eden savaş gibi faktörler nedeniyle yatırımcıların riskten kaçındığı görüldü. Bununla birlikte, 2021’de görülen tarihi büyümeye rağmen, 2022’de küresel işlem hacminin salgın öncesi seviyelere paralel gerçekleştiği söylenebilir.
Küresel birleşme ve satın almalarda bilgi teknolojileri, gayrimenkul ve sağlık en aktif sektörler olarak öne çıktı. Büyük ölçekli bilgi teknolojisi ve gayrimenkul sektörü işlemleri bu sektörlerin işlem hacmine etki etti. En büyük düşüş ise finansal hizmetlerde yaşandı. Bununla birlikte yavaşlama tüm sektörlerde belirgin oldu.
Yabancı yatırımcı işlem hacmi daraldı
Türkiye’de gerçekleşen işlemlerde yerli ve yabancı yatırımcılar işlem hacmini neredeyse eşit olarak paylaştı. Yabancı yatırımcılar işlem hacminin %51’ini oluşturdu. Melek yatırımcıların büyük rol oynadığı işlem sayısında yerli yatırımcılar yüzde 76 oranı ile öne çıktı. Türk yatırımcıların dahil olduğu işlemlerin toplam değeri %27 artarak 5,4 milyar $’a ulaştı, toplam işlem sayısı da %2 oranında arttı.
Öte yandan küresel ekonomik çalkantıların gölgesinde yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yönelik yatırımları 2022’de %6 oranında düşüşle 5,5 milyar $’a geriledi. En büyük yabancı yatırımcı işlemi 1,4 milyar $ tutarındaki İspanyol BBVA’nın hissedarı olduğu Garanti Bankası’ndaki paylarını artırma işlemi oldu.
Yabancı yatırımcıda en büyük pay Körfez Bölgesi’nden
Körfez sermayesi yatırımları 2022’de 2,3 milyar $ ile son 5 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Buna göre, körfez bölgesinden yatırımcılar toplam yabancı yatırımcı işlem hacminin %42’sini oluşturdu. Güneş enerjisi alanında IHC – Kalyon Enerji (490 milyon $) işlemi, Mubadala liderliğinde Getir’in 768 milyon $ tutarındaki yatırım turu ve QIA – Dream Restaurants yatırımları körfez sermayesinin önemli işlemleri olarak öne çıktı.
Avrupalı yatırımcılar bir kez daha 44 işlemle liderliği üstlenirken, Asya-Pasifik bölgesinin katkısı %2 ile sınırlı kaldı. Avrupalı yatırımcıların işlem hacmindeki payı 2021’de % 29’dan 2022’de y%39’a yükseldi.
2021’de 3,6 milyar $ seviyesinde olan Kuzey Amerikalı yatırımcıların işlem hacmi yaklaşık 840 milyon $ seviyesine geriledi.
Türkiye, oyun sektörünün çekim merkezi
Finansal yatırımcılar, yaklaşık 5 milyar $ değerinde 268 adet işlem gerçekleştirdi. Bununla birlikte büyük ölçekli Türk Telekom ve Getir işlemlerinin etkisiyle finansal yatırımcıların işlem hacmi %19 oranında artış gösterdi. Finansal yatırımcıların toplam işlem sayısında en büyük paya sahip olan risk sermayesi ve melek yatırımlarının toplamı 240’ın üzerinde işlem ile 1,6 milyar $ oldu. Bu yatırımcıların toplam işlem sayısına katkısı %66’ya ulaştı.
Teknoloji, mobil ve internet, e-ticaret ve oyun sektörleri risk sermayesi için en cazip sektörler oldu. Bu alanda Getir (768 milyon $), Dream Games (255 milyon $) ve Insider (121 milyon $) yatırımları öne çıktı.
Oyun sektörü işlemleri 2022’de yaklaşık 530 milyon $ ve 30’un üzerinde işlemle bir önceki yıla göre yaklaşık % 80 oranında artış gösterdi. Oyun işlem hacminde görülen iki kat artış, 2022 boyunca yatırımcıların oyuna olan ilgisinin devam ettiğini gösterdi. Gelecek vaat eden Türkiye pazarı, 500’den fazla oyun stüdyosuyla son yıllarda oyun yatırımcıları için dünya çapında bir çekim merkezi haline geldi. Dream Games’in değerlemesi yaklaşık 2,75 milyar $’a ulaşırken, Spyke Games VC Griffin Gaming Partners’dan 50 milyon ABD gibi rekor bir seviyede başlangıç yatırımı aldı.
Özel sermaye fonları sessiz kaldı
Özel sermaye fonları tarafından gerçekleştirilen işlem sayısı son 5 yıla göre benzer seviyede kalırken, işlem değeri 2021’deki 2,3 milyar $ seviyesinden 2022’de 390 milyon $ seviyesine önemli ölçüde geriledi. İmalat, enerji, telekomünikasyon, e-ticaret ve finansal hizmetler, özel sermaye fonları arasında trend olan sektörler oldu. Özel sermaye fonları ve diğer finansal yatırımcılar toplam 5 adet çıkış işlemi gerçekleştirdi.
Küçük ve orta ölçekli işlemler pazarında canlılık devam etti
En büyük 10 işlemin toplam işlem hacmine katkısı yaklaşık %50 oldu (2021 – yüzde 46). İşlem değeri 500 milyon $’ın üzerinde olan yalnızca 4 işlem gerçekleşti. Açıklanan en büyük işlem, Türk Telekom’un Türkiye Varlık Fonu tarafından 1,65 milyar $ karşılığında satın alınması oldu.
İşlemlerin büyük çoğunluğu küçük ve orta ölçekli başlangıç aşamasındaki girişimlerde gerçekleşti. Toplam işlem sayısının %73’üne karşılık gelen, işlem değeri 10 milyon $’ın altında olan 295 işlem, toplam işlem hacminin yalnızca %4’ünü temsil etti. Tüm işlemler dahil ortalama işlem büyüklüğü 27 milyon $ oldu.
Finansal hizmetler, teknoloji ve telekom sektörleri öne çıktı
Teknoloji ve finansal hizmetler, 2022’de toplam işlem sayısının %27’sini oluşturarak işlem sayısı bakımından ilk sıralarda yer aldı. Teknoloji odaklı işlemler 70 adet işlemle önceki yıla benzer şekilde 2022’de yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etti. Teknoloji ve e-ticaret sektörlerine yönelik girişim sermayesi yatırımlarının, yazılım, ödeme sistemleri ve yapay zekâ tabanlı teknolojiler gibi ilişkili sektörlerin gelişimine de katkıda bulunduğu görüldü. Finansal hizmetler 46 işlem ve 1,8 milyar $ ile işlem hacminde başı çekerek, yıllık toplam işlem hacminin % 16’sını oluşturdu.
TVF – Türk Telekom işlemi, telekom sektöründe %92’lik oranla aslan payını alan işlem oldu. Bununla birlikte enerji sektörü yaklaşık 640 milyon dolarlık 29 işlem ile yatırımcılardan ilgi gören sektörlerden biri oldu. Yatırımcıların, enerji dönüşümü ve düşük karbonlu sürdürülebilirlik hedefleri çerçevesinde enerji sektöründe birleşme ve satın almalara yönelmesi sonucu yenilenebilir enerji sektörüne ilginin arttığı görüldü. Önümüzdeki dönemde daha fazla yatırımcının, işletmelerine ESG (Çevresel Sosyal Yönetişim) kriterlerini dahil etmek üzere yeşil enerji işlemlerini hedefleyeceği öngörülüyor.
Bunun yanı sıra internet ve mobil hizmetler (44), e-ticaret (24) ve imalat (23) sektörleri yatırımcılardan yoğun ilgi görmeye devam etti.
