2017’de Bitcoin fiyatının 18 bin $ kadar yukarı çıkıp, sonra aynı hızla 3.000 $’a düşmesi dönemine dair araştırma yapan 4 akademisyenin raporunda şöyle yazıyordu;
“Bitcoin manipülasyonunu 2 bot olan Markus ve Willy’nin yaptığı ve bunların geçerli ticareti gerçekleştiriyor gibi görünürken, aslında kullandıkları Bitcoin’lerin sahibi olmadıkları kaydediliyor. Bunların Mt.Gox olayı sırasında da işlem yapmış olabileceği not ediliyor.”
Akademisyenlerin makalesine bakarsak da; sadece bir tek kötü niyetli adamın 2013 yılında 2 ay içinde Bitcoin’i 150 $’dan 1.000 $’a taşıdığına dikkat çekiyorlar, fiyatların yükseldiği her günde, borsalarda şüpheli hareketler olduğuna işaret ediyorlar ve 1 ya da 2 büyük oyuncunun Bitcoin pazarlarını manipüle ettiğini belirtiyorlardı.
Üstelik 2017’deki manipülasyona tek işaret eden onlar değildi. Texas Üniversitesi McCombs İşletme Okulu’nda finans profesörü olan John Griffin de 2018’de yayınladığı makalesinde benzer bir iddiada bulunuyordu.
Yeni yayınlanan Fortune haberine göre Griffin, Büyük Mali Krizden sonra dindar bir Hıristiyan oldu. O zamandan beri şirket içi bilgi ile borsa dolandırıcılığından, ipotek dolandırıcılığına ve finansal kriz sırasında tahvil notlarının değiştirilmesine kadar uzanan suistimalleri ortaya çıkaran adli tıp araştırmalarına adadı.
Griffin ve öğrencisi Amin Shams, birisi veya bir grubun, Bitcoin’in fiyatını kendi çıkarları için şişirmek için yeni basılan “bedava parayı” yani Tether’ı kullandığını iddia ettiler. İkili, 200 gigabaytlık inanılmaz bir alım satım verisini inceledi ve 2,5 milyon ayrı cüzdandan yapılan satış ve satın almaları takip etti.
2018’de, hala tanımlanamayan tek bir Bitcoin “balinasının”, token ticaretini bozarak 2017’nin sonlarında ve 2018’in başlarında tokenin dev yükselişini neredeyse tek başına sürdürdüğünü gösteren çığır açan bir çalışmanın ortak yazarlığını yaptılar.
2022’de Ne Oldu?
Griffin, 2022’nin sonlarına doğru başka bir olaya dikkat etmiş. Kripto çöküşüne ve sayısız diğer olumsuz güce rağmen, Bitcoin inatla 16.000 $ ile 17.000 $ arasında işlem görmeye devam etti. Neredeyse inanılmaz bir şekilde, kripto piyasası 2023’te çözülmeye devam ederken, Bitcoin ters yöne gitti ve 7 Ocak’tan bu yana %35 artışla 22.000-23.000 dolara yükseldi.
Griffin’e göre, normalde aşırı değişken olan Bitcoin’in kripto için en fırtınalı zamanlarda sakin ve istikrarlı hale gelmesi, güçlendiricilerin fiyatını desteklemek ve suyunu çıkarmak için birleştiği bir senaryoya uyuyor. Griffin,
“Bir kripto manipülatörüyseniz, madeni paranızın fiyatının altında bir taban belirlemek istersiniz. Oldukça olumsuz bir duygu döneminde, Bitcoin’in altında şüpheli bir şekilde sağlam zeminler gördük.”
Manipülasyon işaretleri mi var?
Şu ana kadar kesin bir hile kanıtı bulunmamış durumda Griffin şöyle diyor;
“Alan artık daha büyük, bu nedenle verileri kazmak daha zor. Sofistike oyuncular kimliklerini gizleme konusunda başarılı olabilirler.”
Büyük kripto liderlerinden birisinin ya da bir kaçının manipülasyon yapmasından şüphelenilse de, Bitcoin veya diğer kripto para birimlerinin satın alınmasını koordine etmek için bir araya geldiklerine dair hiçbir kanıt ortaya çıkmadı. Geçen sonbaharda dünyanın en büyük kripto borsası Binance’in başkanı Changpeng Zhao’nun (CZ) ve diğer kripto kripto liderlerinin, Sam Bankman-Fried’in hedge fonu Alameda Tether’e saldırdığına inandığı iyi biliniyor. Oysa, endüstrinin iyiliği için önemli bir kripto paradır ve bu nedenle liderler SBF’ye yapmamasını söylediler. Bu arada not edelim; USDT sembolü olan Tether, Griffin ve Shams tarafından ifşa edilen 2017-18 manipülasyonunun da merkezinde yer alıyordu.
Şu anda kripto dünyasında beklemede olan çok sayıda iflas davası, dava ve cezai soruşturmada rahat, kulüp uygulamalarına dair kanıtların gün ışığına çıkması olasıdır. Genesis’in borç verme işinin çöküşü ile ikizler Cameron ve Tyler Winklevoss’un sahibi olduğu ana şirket Gemini’yi de sıkıştırdı. Digital Currency Group (DCG), yüksek faşz oranları olan bir Genesis programına 900 milyon $ borçlu. İkizler, DCG ve başkanı Barry Silbert’i dava etmekle tehdit ediyor. Buradan da başka sırların ortaya çıkabileceği iddia ediliyor.
Ancak Bitcoin, bütün bu olumsuz duyguların ortasında inanılmaz bir istikrar gösteriyor. Bitcoin’in koordineli satın alma işleminden faydalandığına dair başlıca işaret: FTX fiyaskosunun ardından beş ayın en yüksek seviyelerine çıkmak için temel oluşturan ve şaşırtıcı derecede istikrarlı performansı, ana dayanak noktası tokenini sarsacak gibi görünüyordu. FTX raporlarının yayılmaya başlamasından önceki gün olan 5 Kasım’dan 9 Kasım’a kadar, Bitcoin (kapanış fiyatlarına göre) %25’lik bir düşüşle 21.300 dolardan 15.900 dolara düşerek 2020’nin sonlarından bu yana en düşük noktaya geldi. Daha sonra, yükselen madeni para, Bitcoin standartlarına göre yatay seyretti. 10 Kasım ile 11 Ocak arasındaki 62 günde, bir gün hariç hepsi 16.000$ ve 17.000$’larda işlem gördü . 22 Kasım’dan 11 Ocak’a kadar olan 50 gün içinde kapanış fiyatları, en düşük 16.200$’dan en yüksek 17.900$’a kadar dar bir bantta seyretti, tepeden tırnağa %10’luk bir fark.
Ardından, 12 Ocak’tan 24 Ocak’a kadar, Bitcoin tuhaf bir yükseliş yürüyüşüne başladı. Bu iki hafta boyunca %28 artışla 17.935 $’dan 23.000 $’a yükseldi, Ağustos ayından bu yana en iyi fiyatı ve FTX korkularının şiddetlenmeye başladığı rakamın çok üzerinde. Bu, 28 Kasım’da piyasanın kredi firması BlockFi, 21 aralıkta halka açık en büyük madencilerden biri olan Core Scientific ve bir ay sonra Genesis borç verme kolu iflas ederken oldu.
Bitcoin’i çevreleyen kargaşanın, küçük yatırımcıların ve benzer kurumların kriptoya olan güvenini sarsacağını, çok sayıda satış baskısına ve keskin bir şekilde düşen fiyatlara yol açacağını düşünebilirsiniz. Gerçekten de, sosyal medyadaki duygu, FTX felaketinin ardından büyük ölçüde Bitcoin aleyhine döndü.
Bitcoin’in güçlü performansı için başka açıklamalar olabilir mi? Kripto ticaretini günden güne takip eden bir dizi uzman, bir komplo değil, iyi işleyen bir piyasa görüyor. Blockchain analitiği sağlayıcısı Nansen’de araştırmacı olan Andrew Thurman şöyle diyor :
“İçeriden bir grup görmüyorum. Bitcoin’deki fiyat hareketleri, doğası gereği herkesin bildiği gibi döngüseldir. Genellikle en iyi açıklama en sıkıcı olandır. Bu durumda, satıcıdan çok alıcı olduğu için Bitcoin fiyatı yükseliyor. Birşeyler olsaydı, Celsius ve FTX gibi oyuncular düşerken Bitcoin satarak fiyatı aşağı çekmeye ve kendi madeni paralarını desteklemeye çalışıyorlardı.”
Norveç kripto veri analiz firması Arcane Research’ün kıdemli analisti Vetle Lunde de aynı fikirde.
“Fiyatları tutan bir grup görmüyorum. Artık dengeli bir dinamiğimiz var. FTX çöküşünün ardından zorunlu satış bir dereceye kadar absorbe edildi ve daha fazla zorunlu satış görmüyoruz.”
Ancak, Bitcoin’in yeni sıçramasıyla sınırlanan FTX sonrası sağlamlığının, servetleri Bitcoin’in fiyatıyla birlikte büyüyen ve azalan işletmeler için devasa bir hediye olduğuna şüphe yok. Borsalar, madenciler ve borç verenler için hisse senetleri, erimeden sonraki günlerde büyük bir düşüş yaşadı. Ancak Aralık ayında iki yılın en düşük seviyesini gördükten sonra, madenciler Riot, Marathon ve Bitfarms 27 Ocak itibarıyla sırasıyla %92, %150 ve %189 arttı. Dünyanın en büyük borsalarından biri olan Coinbase, %85 yükseldi. Yılbaşı öncesi düşüş, piyasa değerine 7 milyar dolar ekledi. Riot, Bitfarms, FTX felaketinden hemen önce platolarının yakınında toparlandı.
Destek için en çaresiz olan oyunculardan biri büyük bir destek aldı. MicroStrategy’nin kurucu ortağı ve yönetim kurulu başkanı Michael Saylor, kripto para satın almak için hibrit yazılım sağlayıcısına ve Bitcoin spekülatörüne 2,4 milyar dolarlık borç yükledi ve fiyatlar 11 Kasım’da 16.000 doların altına düştüğünde, kredilerine borçlu olduğu önbellek değerinden çok daha fazlasını aldı. Bitcoin düşmeye devam ederse, MicroStrategy büyük bir belaya doğru gidiyordu. Ancak Bitcoin’in yeniden dirilişi, MicroStrategy’nin varlıklarını sıfırdan kaldırdı ve hisse senedi fiyatını Kasım ortasındaki 166 dolardan 27 Ocak’ta %55’lik bir kazançla 258 dolara gönderdi.
Belli Bir Düzeye Düştükçe, Yukarı Çıkarılıyor mu?
Kripto, neredeyse tüm diğer finans sektörlerinden daha dar bir kenarda çalışır. Büyük kripto oyuncularının kâr elde edip etmeyeceğini veya iflasa sürüklenip düşmeyeceğini belirleyen faktör, diğer madeni paraların fiyatlarını yönlendiren ölçüt olan Bitcoin’in fiyatıdır. Kripto dünyasının çoğu zaten paramparça oldu. Ancak, FTX düşüşü bu ince kenarı sarstıktan sonra Bitcoin düzgün bir temel bulamazsa, çok daha fazla yiğit düşecekti.
2017-18 Bitcoin balonunun arkasındaki güçlere ilişkin Griffin-Shams araştırması, FTX sonrası satışlara parmak basabilecek stratejiler için bir rehber sunuyor. Şu anda Ohio State’s Fisher College of Business’ta profesör olan Griffin and Shams, 118 sayfalık raporlarını ilk olarak 2018’de yayınladılar ve bu rapor iki yıl sonra prestijli, hakemli Journal of Finance’te yayınlandı .
Ekip açısından, Tether ile yakından ilişkili büyük borsa olan Bitfinex’in sözde stablecoin hakkında fazla şeffaflık sağlamaması olası manipülasyon için bir ipucuydu. Griffin şöyle açıklıyor;
“Bitfinex’in madeni para için tam destek sağlamadığına dair spekülasyon yapan bloglar gördük. Birisi itibari para birimi tarafından desteklenmeyen Tether’i basarak para basıyorsa, bu Bitcoin’de bir balona neden olabilir. Hipotez buydu.”
Griffin ve Shams, iki uygulamanın bu büyük, ani kazançları teşvik etmek için birleştiğini keşfetti.
- Birincisi: Dolandırıcıya Bitcoin’i kazmak için para birimi veren yeni yaratılmış bir madeni para seli.
- İkincisi –ki bugün olana benziyor– manipülatör veya manipülatörler, belli bir hedef seviye belirlerler, para buraya her düştüğünde, yukarı çıkarmak için çalışırlar
Parite, Bitcoin fiyatlarında güçlü ve sorgulanabilir bir model gördü. Bitcoin en büyük yükselişini iki şey olduğunda yaşadı: Fiyatlar düşmeye başladı ve çok sayıda Tether basılmaya başlandı. O zamanlar, şimdi olduğu gibi, Tether en önemli “stablecoin” veya flat para birimindeki rezervlerle bire bir desteklenen sözde kripto para birimiydi. Tether etkin bir şekilde doların vekili; her madeni paranın flat para biriminde bir dolar eşdeğeri ile desteklenmesi gerekiyor. Tether, dünyanın en büyük borsası olan Bitfinex’in de sahibi olan bir Hong Kong şirketi olan iFinex’in bir kolu tarafından çıkarılıyor.
Yazarlar, Mart 2017’nin başı ile Mart 2018’in sonu arasındaki, Bitfinex’teki büyük Tether ihraçlarının ve diğer iki borsa olan Bittrex ve Poloniex’teki büyük Bitcoin alımlarının en büyük kombinasyonlarını içeren tüm bir saatlik aralıkların %1’ine odaklandı. Her dönemin başlamasından hemen önce, Bitcoin fiyatları baskı altındaydı. Ancak her durumda, tek bir büyük alıcının kurtarmaya geldiği ve 60 dakikalık aranın sonunda parayı keskin bir şekilde yukarı ittiği görüldü. Kimliği bir sır olarak kalan “balina”, Bitcoin satın almak ve fiyatını artırmak için Tether’i kullanıyordu. Shams şöyle diyor;
“Düzenli bir şekilde çok büyük fiyat geri dönüşleri gördük”
Bu büyük Tether ve Bitcoin girişlerine tanık olan 95 saatlik bir dönem, Bitcoin’in bu 13 aydaki muazzam kazanımlarının yaklaşık %60’ını oluşturuyordu. Shams şöyle açıklıyor :
“Tether, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin ticareti için nakit olarak kullanılıyor”
diyor. Tether’in piyasa değeri Bitcoin’in küçük bir kısmı olmasına rağmen, Tether’in işlem hacimleri daha yüksek. Ticaretteki önemi göz önüne alındığında, Tether’in desteksiz basılması, Fed’in fazla miktarda dolar bastığında yaptığı gibi “yeni para” yaratıyor. Griffin şöyle açıklıyor;
“Tether’in desteği olmadan çıkarılması, aynı Bitcoin arzını kovalayan para birimi miktarını şişirdi. Havadan yaratılan Tether, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin fiyatını şişiriyordu.”
Balina yeni basılan Tether’i elde ettikten sonra, madeni paraları Bittrex ve Poloniex’te büyük miktarlarda Bitcoin karşılığında takas etti. Bu büyük alımlar, Bitcoin’deki düşüş eğilimini tersine çevirdi ve fiyatını düşüş başlamadan önceki seviyesinin çok üzerine çıkardı. Çalışma,
“Bu oyuncu ya durugörü piyasa zamanlaması gösterdi ya da Bitcoin’in fiyatı üzerinde son derece büyük bir etki yaptı”
diyor. Griffin ise şöyle açıklıyor;
“Bugün, Tether’in bu Bitcoin patlaması döneminde madeni paraların arkasında tam rezerv tutmadığı açıktır, bu nedenle hiçbir yerden gelmeyene paranın fiyatı artırması neredeyse mekaniktir.”
Makale yayınlandıktan sonra Tether Ltd., çalışmanın vardığı sonuçların hatalı olduğu konusunda ısrar etti ve Tether’in Bitcoin fiyatlarını şişirmek için kullanılamayacağını ileri sürdü. Ancak bir Emtia Vadeli İşlemleri Ticaret Komisyonu soruşturması aksini buldu. Ekim 2021’de CFTC, reklamı yapıldığı gibi madeni paralarını dolar ile desteklemediği için Tether ve sahiplerinden 41 milyon dolarlık bir anlaşma yaptı. CFTC, “Tether’in 2016’dan 2018’e kadar olan 26 aylık örnekte dolaşımdaki tokenlerin yalnızca %27,6’sını desteklemek için yeterli rezerve sahip olduğunu” ve “Bitfinex’in operasyonel ve müşteri fonlarıyla birlikte gelen yedek fonları” tespit etti. Griffin şunu belirtti :
“Bitcoin ve Tether, araba ve pizza gibi şeyler satın almak için kullanılmıyor, başka paralar satın almak için kullanılıyor. Yani bu kapalı sistemde, sıfırdan yeni madeni paralar yaratarak teşvik edilen nispeten küçük bir miktar manipüle edilmiş satın alma oluyor”.
Yazarlar ayrıca, oldukça büyük alımların sıklıkla Bitcoin’in fiyatı belirli eşiklere, 500 doların katlarının hemen altına ulaştığında gerçekleştiğini buldu. Griffin şöyle diyor :
“Bu ölçütlerde çok daha fazla satın alma gördük. Balina fiyat tabanları oluşturmaya devam etti ve bu tabanlar yükselmeye devam etti. Bir kulüp değildi. Tek bir varlıktı. Ancak balina fiyatı eşiklerde tuttuğunda, bu, Bitcoin’in o katlarda güvenli olduğu izlenimini uyandırdı. Bu, fonların ve küçük müşterilerin Bitcoin satın almasını güvenli göstererek fiyatı daha da yükseltti.”
Shams ise şöyle diyor :
“Bitcoin’in yuvarlak rakamlı fiyat seviyeleri civarında, fiyat destekleri oluşturmakla tutarlı faaliyetler gördük.”
Griffin, bugün de benzer bir dinamiğin işlediğinden şüpheleniyor. Bitcoin’i desteklemek için gizli anlaşmanın, fiyat hedef dip noktasına yaklaştığında bir alıcı grubunun birlikte satın almayı kabul etmesi anlamına geleceğini söylüyor. Diyelim ki tetikleyici 16.000 dolar, bu rakam Bitcoin aşırı istikrar döneminde neredeyse her zaman hemen üzerinde kaldı. Bitcoin, fiyatını 16.000 doların altına çekmekle tehdit eden ağır satışlar yaşarsa, örneğimizde balina kulübü toplu halde giriyor. Griffin şöyle açıklıyor;
“Örneğin, bu 16.000 dolar bir koordinasyon mekanizması görevi görebilir. Manipülatörler fiyatı yaklaşık 17.000$’a çıkarabilir, ardından kazançlarının bir kısmını piyasayı hareketlendirmeyen birçok küçük ticarette satabilir. Tünelde fiyatın 16.000 ila 17.000 dolar arasında gidip gelmesine izin vererek büyük karları cebe indirebilirler.”
Bitcoin’in 16.000 doları aşmayacağına dair artan güven, daha fazla spekülatörü satın almaya katılmaya teşvik edecektir. Daha sonra grup, 18.000 $’lık yeni bir taban belirlemeyi kabul edebilir. Griffin şöyle diyor:
“Kriptoda, bir grup manipülatör, büyük bir parti onlara karşı hareket etmedikçe Bitcoin’i daha yüksek katlara itebilir. Ancak Bitcoin’de açığa satış yapmak, hisse senetlerinde veya tahvillerde açığa satış yapmaktan çok daha zordur. Herhangi bir olası boğa kulübüne daha güçlü bir el vererek fiyatı aşağı çekmek için hareket eden başka bir grubun kanıtını görmüyoruz. Alandaki oyuncuların çoğu, taban fiyatı korumak için güçlü bir teşvike sahip”
Sonuç olarak, Griffin, Griffin-Shams çalışmasının 2017 ve 2018’de somut bir manipülasyon kanıtı gösterdiğini ve hileyi tek bir kişinin yaptığını söylüyor.
“Bu sefer somut bir analizimiz yok. Gizli anlaşma varsa, gerçek belirli hikayelerde ortaya çıkabilir.. Bitcoin piyasasının manipülasyona karşı oldukça savunmasız olduğu görülüyor.”
Bu hikaye Fortune.com adresinde yayınlandı. Oradan tercüme edildi.
