Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) dün tüm mobil operatörleri ve cep telefonu kullanıcılarını yakından ilgilendiren bir karar açıkladı. Kurumun 21 Mart 2012 tarihinde aldığı ve bugün kamuoyuna duyurduğu karar, “açık hat” olarak bilinen ve kişilerin bilgisi dışında kendi adlarına aktive edilen hatları konu almakta. 3 mobil operatöre toplamda 13 milyon 573 bin 717 TL tutarında ceza verilen karar [1], mobil operatörlerin bayilerinin müşteri kazanma yöntemlerini sorgulamalarına yol açacak cinsten.
Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte dolandırıcılık yöntemleri de sürekli değişim gösteriyor. Günümüzde en çok kullanılan yöntemler arasında cep telefonu mesajlarının kullanıldığı dolandırıcılık metotları olarak öne çıkıyor. Sanıyorum bu yazıyı okuyan hemen herkes günün birinde mutlaka “Nijerya’daki paramı çekebilmem için sizin hesabınıza yatırmam gerekiyor, bana aracı olur musunuz?” formatında (ki uluslar arası jargona 419 Sahteciliği olarak geçmiştir) bir mail almıştır. Ancak bu taktik 2000’li yıllardan beri uygulandığı ve artık kanıksandığı için email dolandırıcılığı yöntemi artık eskisi kadar sık kullanılmıyor.
Şimdi moda olan aynı dolandırıcılık taktiğini bu kez “Tebrikler, fotoğraf makinesi kazandınız!” gibi bir cep telefonu mesajına dönüştürmek ve dolandırıcılığı mobil telefonlardan gerçekleştirmek. Bu konuda gerek operatörler, gerekse de emniyet güçleri zaman zaman bilgilendirme mesajları göndermekteler. Ancak bu ve benzer mobil dolandırıcılık yöntemlerinin önünü kesebilmek için önce açık hat tabir edilen ve kişilerin bilgisi olmadan kendi adlarına aktivasyonu yapılan cep telefonu hatlarını ortadan kaldırmak gerekiyor. İşte BTK, bu konuda son derece önemli bir adım attı ve gerekli tedbirleri almadıkları için mobil operatörlere adeta ceza yağdırdı.
BTK’nın kararında; “açık hat” olarak bilinen hatlara ilişkin 27/10/2009 tarihli ve 2009/DK-10/552 sayılı bir Kurul Kararının bulunduğuna ve “Abonelik Kayıtlarının Güncellenmesi ve Son Kullanıcıların Aboneliğinin Gerçekleştirilmesi İşlemine İlişkin Usul ve Esaslar” konulu bu kararla ilgili bir denetim sonucunda bu cezaların açıklandığına vurgu yapılıyor. Yapılan denetimler neticesinde Avea’ya 6, Turkcell’e 5 ve Vodafone’a 4 farklı ihlal gerekçesiyle sırasıyla yıllık cirolarının %0,12’si, %0,10’u ve %0,8’i nispetinde ceza kesilmiş.
Tüm mobil operatörlerin yaptığı ortak ihlaller; abonelik sözleşmesi imzalanmadan ve kimlik fotokopisi alınmadan hat verilmesi, abonelik sözleşmesinin bir nüshasının aboneye verilmemesi, çok sayıda aboneye ilişkin kimlik numarası bilgilerinde yanlışlık bulunması ve abonelik sözleşmelerini muhafaza etme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi şeklinde sıralanıyor. Her bir ihlal için 2010 yılı net satış tutarı üzerinden %0,02 oranında yani bu 4 ihlal için %0,08 oranında ceza açıklanmakta.
Avea bu eksiklere ek olarak; vatandaşın üzerine kayıtlı abonelikleri öğrenmesi için oluşturulacak sistemin geç kurulması ve üzerine 4’ten fazla hat açılan birçok kişinin bulunması nedeniyle Turkcell ise vatandaşın üzerine kayıtlı abonelikleri öğrenmesi için oluşturulacak sistemin geç kurulması nedeniyle yine şirketlerin 2010 yılı net satış tutarları üzerinden ilave %0,04 ve %0,02 oranında cezalar aldı.
Sonuç olarak, açık hat denetiminde bulunan eksiklik ve ihlallerinden ötürü Turkcell 8 milyon 172 bin 652 TL, Avea 2 milyon 996 bin 906 TL ve Vodafone da 2 milyon 404 bin 158 TL ceza aldılar.
Bayiler Kotalarını Doldurmak için Habersiz Hat Açabiliyor
Cezanın açıklanmasının ardından kamuoyu görüşleri ise farklılık gösteriyor. Kimileri bu cezanın verilmesinde asıl kabahatlinin aç gözlü bayiler olduğunu söylerken kimileri ise bayilik sisteminin de yine operatörler tarafından oturtulduğu ve “hat başına prim”, “minumum ulaşılması gereken aylık satış” gibi kotalar yüzünden bayilerin bu tip işlemler yaptığı konuşuluyor.
Bayiler, aylık kotalara tabiler. Ancak ses tarafında hemen hemen doyuma ulaşan pazar nedeniyle, yeni satış oluşturmak bir hayli zor. Bayiler ya da bayilerin elemanları bu durumda, eksik kalan kota için, daha önce satış yaptıkları müşterilere ait dökümanları kullanarak, ilave hat açabiliyorlar. Özellikle çoklu hattı olan firmalara farkedilmeyecek şekilde 1-2 hat ilave edilebiliyor. Prim süresi sonrasında kapatılabiliyor. Ama bazen kapatılamayabiliyor. Müşteri farkederse de operatörle arasında büyük bir kavgaya neden olabiliyor.
[1]-Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu 2012/DK-16/125 No’lu Kararı