Bitcoin, Fork, Bitcoin Cash geçen haftanın en popüler konularıydı. Çünkü tam da geçen hafta bugün, Bitcoin 2’ye bölündü. Herkes bitcoin konuşmaya başladı. turk-internet.com olarak, geçen hafta bu konudaki gelişmeleri gün-gün izleyerek, okuyucularımızı bilgilendirdik [1][2][3]. Bu hafta bu konunun uzmanlarından birisi olan Cemil Şinasi Türün ile konuştuk. Türün bize digital para ve elektronik ödeme sistemleri ile ilgili bazı konularda bilgi verdi. Aşağıda bunları okuyabilirsiniz.
turk-internet.com : Cemil bey bize kendinizi ve bu kripto currecy’lerle ilgilenmeye nasıl başladığınızı anlatır mısınız?
Cemil Şinasi Türün : Kader. Benim kaderimde, alın yazımda var bu konu. Taa 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde başladığım bir doktora sebebiyle internet parası üzerine yıllardır düşünüyorum. Sadece düşünmüyorum bir çok ürünlerin ortaya çıkarılmasına de çok emek verdim. 2000’li yıllarda Coca- Cola ile kapak altı şifreleri vasıtasıyla micro-puan işlerine bulaştım. 2011’de Facebook parasını kapak altına dünyada ilk biz koyduk, Türkiye’de. Sonra 2008 yılında bu alanda çalışmak için yerli ve yabancı karışık bir fondan yatırım aldık. B2C çalışan bir dijital para/puan sistemi ürettik, adı “kayme”.
turk-internet.com : Crypto Currency ile neleri anlıyoruz? Neden bunlara ihtiyaç oldu? Neden hala Bitcoin’in yaratıcısı kim bilmiyoruz?
Cemil Şinasi Türün : Crypto-currency sözüyle, Merkez Bankalarının kontrolü dışında teknolojik yöntemlerle, sıradan vatandaşlarca üretilmiş ve para yerine geçebilen değerler anlatılmak isteniyor. Bunların ilk çıkışı 2009 yılında yazdığı makalesinde Satoshi Nakamoto takma isimli bir kişinin, arada bir aracı olmaksızın (mesela bir banka) bir kişiden diğerine güvenli şekilde para yollanabilmesi amacıyla inovatif bir yöntem önermesi sonucu oldu.
Bitcoin makalesinin yazarı Satoshi isimli şahsın gerçek kimliği bizi ilgilendirmiyor, zira artık bu bilgi çoktan halka malolmuş durumda. Ve de bu şahsın kimseden bir talebi ya da beklentisi kalmamış, patenti filan yok. Yani ok yaydan çoktan çıkmış durumda.
turk-internet.com : Bitcoin derken, birden altyapısı yani BlockChain daha fazla öne çıktı.. Neden?
Cemil Şinasi Türün : Bitcoin aslında çok önemli bir teknolojinin, internetin icadından bu yana yapılmış en önemli buluşun, –ki buna “Blockchain” diyoruz– görünür ilk örneği oldu. Daha önce dünyada merkezi sistemin yani bankaların dışında sıradan insanların para basması (yoktan kredi var etmesi) söz konusu değildi. Bitcoin, ilk defa devletin kontrolü dışında para basmanın mümkün olduğunu herkese gösterdi.
Aslında Benjamin Franklin’den bu yana ve Batı’da ilk defa gösterdi diye düzeltelim, zira Türkiye’de zaten yıllardır vardı bu, vadeli çekler marifetiyle. Blockchain ise, önümüzdeki 100-200 yılın dünyadaki en önemli platformu olmaya aday çok büyük bir teknolojik buluş.
turk-internet.com : Bir de Ethereum konusu var. Bu nedir?
Cemil Şinasi Türün : Ethereum, bitcoin isimli paranın teknolojik altyapısını kullanarak üretilmiş daha yeni bir platformun adı. Bitcoin’den daha yeni olduğu için onun yanlışlarından ders çıkaran, daha ileri özellikleri olan bir teknolojisi var. Mesela, bitcoin platformunun üzerinde uygulama programları, yani özel yazılım programları yazılamazken, ethereum buna izin veren bir blockchain.
Bünyesindeki programlama dili vasıtasıyla Ethereum üzerine bir çok değişik kripto-para ve finansal olmayan farklı uygulamalar yazılabiliyor. Bir benzetme yapmam gerekirse, bitcoin eskiden, 1970’lerdeki mainframe makinelerinin özel işletim sistemleri gibiyken, Ethereum hızla yaygınlaşan her makineye kurulabilen bir Unix gibi oldu.
turk-internet.com : Bu sene Bitcoin’de büyük bir değer kazanma gördük. Bu neden oldu? ABD’de henüz resmiyet kazanmadı, Çin’de bazı sorunlar gördük.. Bu alanda neler oluyor? Hükümetlerin (ya da menkul değer düzenleyicilerin) Bitcoin’e yaklaşımı nedir?
Cemil Şinasi Türün : Bitcoin’de ve diğer kripto-paralarda değer kazanma daha devam edecek. Bu sene en hızlı yükselen Ether oldu. Ethereum’un kendi yatırım/para birimi olan ether, 1 Ocak’da 8 dolarken şimdi ikiyüz elli doların üzerinde seyrediyor. Büyüme katsayısı olarak çok hızla büyüdü.
Bitcoin de alternatif bir yatırım aracı olarak özellikle Çin, Japonya ve Rusya gibi ülkelerde rağbet görüyor. ABD’de SEC, yani o ülkenin SPK’sı, yayınladığı bir açıklama ile ICO’ların bazılarının SEC’e gelip kayıt yaptırması gerektiğini, zira kripto-paraların bazılarının şirket hissesi satmaya denk işlem içerdiğini ima etti. Bana sorarsanız bu gemi limandan çoktan kalktı ve bundan sonra ilerlemeler asla ABD merkezli olmayacak, daha çok Asya ve diğer bölgelere kayacak. Zaten bu trend şimdiden çok belirgin şekilde görülüyor.
Bizim ülkemizde bitcoin ya da diğer kripto-paralar ile ilgili resmi bir düzenleme henüz yapılmadı. Ancak duyuyoruz ki T.C. Merkez Bankası da kripto-para yapmak üzere bu konuyu araştırmaktaymış.
turk-internet.com : Son Bitcoin bölünme hikayesi nedir? Neden oldu? Bundan sonrasında neler olur?
Cemil Şinasi Türün : Bölünme ile ilgili İsmail Hakkı Polat ve Alp Işık arkadaşların yazıları ve konuşmaları yayınlandı. Onlara fazla ekleyebileceğim bir şey yok. Tek söylemek istediğim, bu görüş ayrılıklarının eskiye, 2-3 yıl geriye gittiği ve bitcoin’in gelecek vizyonu açısından farklı görüşleri yansıttığıdır. Yatırımcı açısından ise bir fark yok, onlar açısından kısa vadede bir şey değişmez.
turk-internet.com : Türkiye’de durum nedir? Türkiye’de Bitcoin madencisi var mı? Kullanıcı sayısı 20 bin deniliyor. Bunu nasıl buluyorsunuz?
Cemil Şinasi Türün : Türkiye’de bitcoin madenciliği yapılması, elektrik fiyatlarının yüksekliği ve donanımların Çin’den ithal ediliyor olması gibi nedenlerle verimli değil. Bana soranlara senelerdir bu şekilde açıklıyorum. Çin ülkesi dışında bir yerde madencilik varsa bunun sebebi stratejiktir, ekonomik değil. Çin hükümetinin de bitcoin işine stratejik önem verdiği biliniyor ve onlarla yarışmak hiç kolay değil.
Türkiye’de ether madenciliği var ve AMD ile Nvidia marka grafik kartlarının geçtiğimiz aylarda piyasadan kaybolmasına neden oldular. Herhalde binlerce madenci vardır, tam sayıyı bilen var mıdır bilmiyorum.
turk-internet.com :Türkiye’de ve dünyada bankaların blockchain’e yaklaşımı nedir?
Cemil Şinasi Türün : Türkiye ve dünyada bankalar bitcoin ve blockchain söz konusu olunca savunmada yani kalede duruyorlar. Bu da aklımıza gol olmasından en çok korkanların bankacılar olduğu düşüncesini getiriyor otomatik olarak. Ne var ki, bizim ülkemizin çok kendine özgü ve başka dünya ülkelerinde olmayan bir özelliği var: Bizim 40-45 yıldır yerli bir bitcoin’imiz var! Adı “vadeli çek”.
Adı vadeli çek olsa da aslında bu enstrüman gerçek bir çek değil, bir çeşit söze dayalı özel kredi sistemi. Onun kardeşi olan senetler ve açık hesaplar da dahil edildiğinde, bizim ülkemizde senelerdir parayı zaten vatandaş, yani esnaf ve tüccarlarımız basmakta. Merkez Bankası’nın bastığının pek çok misli parayı ve krediyi Anadolu’da esnafımız üretiyor, hem de 40 senedir.
İşte bu özel durumdan dolayı Türkiye’nin dünyada bu alanda çok büyük bir geleceği var. Türkiye şu anda dünyadaki en büyük blockchain’e sahip, ama bu dijital değil analog, yani kağıttan bir blockchain. Yarın birisi bunu kayıtlı hale getirebilir, alıp dijital bir blockchain üzerine koyabilir. İşte o zaman dünyada ülke olarak esaslı bir değişime öncü olabiliriz.
[2] Bitcoin CASH Bir ara 700 $’a Fırladı Şimdilerde 400-600 $ Bandında
[3] CoinBase Fikir Değiştirdi, 2018 İtibariyle Bitcoin Cash’i Destekleyeceğini Açıkladı