İnternet’te herkes bir şeyleri takip ediyor. Reklamverenler ya da hükümetler, hep aynı şeye yani insanların neler yaptığına bakıyorlar. Kişisel mahremiyetler diye bir şey kalmıyor. İşte Stanford Üniversitesinde geçen kasımda başlayan bir araştırma, “Metadata’nızda ne var?” diye soruyordu[1][2]. Başka deyişle cep telefonunuzdan yaptığınız sesli, yazılı görüşmeler ya da internet kullanımınız sonucunda kendi hakkınızda hangi bilgileri veriyorsunuz?
Araştırmada, Facebook kullanan gönüllü katılımcılardan Android işletim sistemli cep telefonlarına MetaPhone adını taşıyan bir uygulama yüklemeleri isteniyor. Bu uygulama NSA’in kullandığı uygulamanın biraz daha basit olanıymış. Baktığı şey ise telekom firmalarının ve dolayısıyla da NSA’in toplayabileceği bilgilerin neler olduğunu görmek. Gönüllü katılımcılar araştırmacıların sesli ya da mesajlı görüşme verilerine, zaman ve saat ile konuşma sürelerine erişebilme izni vermiş durumdalar.
Stanford Üniversitesinin araştırmasında, kasım ayından bu yana gönüllü katılan 546 kişiye dair sonuçların bir kısmı mart ayında yayınlandı[3]. Projeyi yöneten yüksek lisans öğrencisi Jonathan Mayer bulguların şaşırtıcı ve hatta ürkütücü olduğunu söyledi ;
“Araştırmanın başında, telefon verilerinin çok hassas olabileceğini düşünmüştük. Ama, katılımcılarımız az ve araştırma süresi bir kaç ay olduğu için, çok fazla veri elde edeceğimizi de ummuyorduk. Ama kısa sürede yanıldığımızı anladık. Cep telefonlarından elde edilebilecek veriler tahmin ettiğimizden çok daha hassas. Katılımcı sayısı az ve süre kısa olsa bile, sadece cep telefonlarından elde edilecek verilerle, tıbbi durumlar, bakılan siteler, ateşli silah mülkiyeti vs gibi pek çok bilgiye erişilebiliyor.
Üstelik bu verilerin, dinlenildiğini bilen, “gönüllü” insanlardan elde edildiğini düşünün. Acaba NSA’in ya da diğer istihbarat ajanslarının takip ettiği gerçek dinlemelerde daha başka hangi veriler elde edilmiştir?
Ne tür veriler elde edilebileceğine dair daha detay bilgiler de verilmiş. Örneğin kişilerin sağlığı ile ilgili takip edilebilecek bilgiler konusunda, katılımcıların 1 Kereden Fazla Yaptığı Tıbbi Aramalar şöyle sıralanmış;
Diş ve Ağız Sağlığı18%
Ruhsal Hastalıklar8%
Göz Hastalıkları6%
Cinsel Sağlık Bölümleri6%
Çocuk Hastalıkları5%
Ortopedi4%
Masaj3%
Rehabilitasyon ve Fizikotedavi3%
Laboratuar2%
Acil Servis 2%
Kalp Hastalıkları2%
Deri Hastalıkları1%
Kulak, Burun, Boğaz1%
Nöroloji1%
Kanser Hastalıkları 1%
Bağımlılık Merkezi1%
Estetik1%
Mayer kısa araştırmasına gönüllü katılanların, bu sürede, “İsimsiz alkolikleri”, “Sendikayı”, “Boşanma Avukatını”, “Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Kliniğini”, “Bir İlaç İthalatçısını”, “Stripsiz Kulübünü”, “Kürtaj Kliniğini” ve “Silah Dükkanı” numaralarını aradıklarını belirtiyor. Bu aramaların kişiler hakkında verdiği bilgileri de siz düşünün.
[2] Metadata, “veri hakkındaki veri” diye tanımlanır. 2 türlü veriyi anlatır. Bunlardan ilki “Yapısal Metadata”dir ki, verinin kim tarafından ve ne zaman yaratıldığı, kimlerce güncellendiği ve formatı gibi bilgileri içerir. “Tanımlayıcı Metadata” olarak tanımlanan veri ise, bizzat verinin kendisi yani içeriği anlamına gelir.
[3] MetaPhone: The Sensitivity of Telephone Metadata
[4] Eski CIA Çalışanı, NSA Skandalında Sızıntıların Kaynağının Kendisi Olduğunu Açıkladı