Teknoloji Devrimini yaşadığımız 21.yüzyılın, sözlüklere soktuğu çok sayıda yeni kelime var. Bunlardan 2 si olan Unicorn ve Decacorn’u son 10 yılda duymaya başladık. Aslında aynı sınıftan bir de Hectacorn var.
Bundan 15 yıl önce, Microsoft’un 2007 yılında yaptığı 240 milyon $’lık yatırımla, henüz 3,5 yaşındaki Facebook birden bire 15 milyar $ değerlemeye fırlamıştı[1]. Ama bu “corn” uzantılı tanımları ilk ortaya koyan Cowboy Ventures kurucusu Aileen Lee idi. Lee, Borsa’da kote olmadan 1 milyar dolar değerine ulaşan teknoloji şirketlerini Unicorn yani “efsanevi tek boynuzlu at” olarak sınıflandırmıştı.
“Decacorn” hisselerinin fiyatı üzerinden değeri 10 milyar $ olan startup anlamına geliyor. “Unicorn” kelimesinden türetilmiş durumda. Yani mitolojide yer alan “Tek boynuzlu at”. Borsadan yatırım almadan ve kendine özgü bir sektör yaratan, efsanevi halde büyüyen şirketlere bu isim veriliyor. Unicorn değeri 1 milyar $’ın üstüne çıkan startuplar için kullanılıyor. Hactacorn ise 100 milyar $’ı aşan şirketler için kullanılıyor. Hemen belirtelim dünyada şu anda 2 Hectacorn var; Çinli Bytedance ve Elon Musk’ın SpaceX’i.
Yapılan analizlere göre, start-up’ların uzun vadede sadece %10’u hayatta kalıyor. Bu hayatta kalanların da %10’u çok kârlı hale gelebilir.
2021 Decacorn’lar için Yükselme Yılı Oldu
Dijitalleşme ekonomileri dönüştürürken daha hızlı, daha ölçeklenebilir ve daha yıkıcı iş modellerinin görüldüğü son 15 ila 20 yılda şirketlerin yapıları da farklı hale geldi. Önceki dönemlerde şirketler onlarca yılda milyar $’lık değere ulaşabilirken, şimdilerde sıfırdan ya da küçük bir yatırımla başlayıp, 7-8 yılda milyar $’a ulaşan şirketler gördük.
Ama asıl ilginci Decacorn’lar; çünkü dünya tarihinde hiç bu kadar çok sayıda ve bu kadar hızlı 10 milyar $’ın üstüne çıkan şirket görülmemişti. Decacorn’ların sayısının 2021’de çok arttığı raporlanıyor[2]. Crunchbase verilerine göre, 2021’de 30 şirket Decacorn seviyesine ulaştı. 2020’de bu sayı 15 iken 2019’da sadece 5 idi.
Şimdiye kadar 84 startup Decacorn ünvanı aldı. Ama arada listeden çıkan şirketler var. Örneğin Facebook halka arz olduğunda listeden çıkmış oldu. Şimdi listede 51 şirketin kaydı var. 31 şirket halka açılmış durumda. Unicorn sayısının ise 1.000 şirketin üzerine çıktığını raporlandı. Bunların çoğunluğu ABD ve Çin’de.
CBInsights tarafından yayınlanan bir makaleye göre, teknoloji hizmetleri, fintech, mobil hizmetler, BT alanlarında çalışan sektörlerin unicorn statüsüne ulaşma şansı, diğer sektörlere nazaran daha fazla.
Decacorn olmaya giden yolun ortalama 10,5 yıl olduğu kaydediliyor. Unicorn ise ortalama 7 yılda olunmuş. Yani bir Unicorn’un Decacorn’a ulaşması için 3,5 yılda 10 kat büyümesi gerekiyor. Unicorn’ların yaklaşık % 9’unun Decacorn olmaya ulaştığı hesaplanmış.
Ancak bu yükseliş acaba sürecek mi?
Para Azalırken Decacorn’lar için Baskı Artıyor
Eski ekonomi ve borsadaki değeri, şirketlerin satışları ve karlılıkları belirlerken, yeni ekonomide strateji ters takla atıyor ve Unicorn’ların büyümeyi yakalaması için “karlılığa bakmadan mümkün olduğu kadar çok pazarı kapsayabilme stratejisi” uygulanıyor.
Son 10 yıldaki Decacornların da hemen hemen tamamının iş modeli karlılıktan önce büyümeye dayalıdır. Çünkü yatırımcıların baktığı faktörlerin başında “büyüyebilme potansiyeli” geliyor. Bunda ortamdaki para bolluğunun da payı var. Yatırım şirketleri para bolluğunda, “büyürse, nasılsa daha sonra para kazanmaya başlar” mantığı ile önceliği kârlılığa değil büyüme potansiyeline verdiler. Zaman zaman eski ekonomi mantığı ile bakıp, bazı şirketler için “bu kadar para kazanmadan bu değere nasıl ulaştı?” diye sorulmasının nedeni de bu.
Yapılan analizlere göre, ortalama unicorn değerlerinin, yatırılan sermayenin en az 4 katı olduğunu tahmin edilirken, Decacornlarda bu rakam 2 katı olarak görülüyor.
Yukarıda Unicorn firmalara yönelik belli başlı kriterler listesi var. Dikkat ederseniz geliri olmak sadece % 2 önemliyken, büyüme potansiyeli % 23 ile en önemli kriter durumunda.
Şimdilerde, tüm dünyada yükselen enflasyon nedeniyle yatırımcıların “büyümeye önem verme” motivasyonunun hafifçe değişmeye başladı görülüyor. Covid-19 salgını ve dolayısıyla tedarik zinciri zorlukları da bu yatırımcı motivasyon değişikliğine katkı veren başka bir faktör.
Bu da şimdiden değeri fazla şişmiş, iş modelinde yeterli karlılığı yakayamamış bazı decacornlar için baskı yaratıyor. Bu tür Decacorn’lar için yeni yatırım bulma şansı, 10 milyar $’lardan sonra azalıyor. Dolayısıyla mevcut trendlere göre, decacornlar da dünyanın her yerinden birleşmeye. başladılar. Avrupa’da (Celonis, Klarna, Checkout, Global Switch), Güneydoğu Asya’da ve Avustralya’da (Canva, GotoGRoup, Lalamove).
Türk Decacorn’lar
Alibaba.com’un 350 milyon $’lık yatırımı ile 9,4 milyar $’lık değerlemeye ulaşan Trendyol Türkiye’nin ilk decacorn’u oldu. 2021 ağustos ayında General Atlantic, Softbank Vision Fon 2, Princeville Capital, ADQ (BAE) ve Katar Yatırım tarafından yapılan 1,5 milyar $’lık yatırımla 16,5 milyar $’lık değerlemeye ulaşmış durumda.
2022 mart ayında ise Getir.com, Mubadala Investment Company’nin liderlik ettiği son yatırım turunda Abu Dhabi Growth Fund (ADG), Alpha Wave Global, Sequoia Capital ve Tiger Global’den 768 milyon $ alarak 11,8 milyar $ değerlemeye ulaşan ikinci decacorn oldu.
Türkiye’nin eski ekonomisinden zengin olanların startuplara yatırım motivasyonu zayıf. Buna karşılık yeni ekonominin başarılı aktörleri yani –YemekSepeti kurucusu Nevzat Aydın gibi– internet yatırımlarından para kazananlar, startuplara yatırım konusunda hayli aktifler. Bu yeni ekonomi yatırımcılarının bir kısmı da “Melek Yatırımcı” grupları oluşturmuş durumdalar. Dolayısıyla internet girişimlerinin belli seviyelere yükseldiği son 5-6 yılda Türk yatırım ekosistemi gelişti ve büyüdü. Yabancı yatırımcıları da çekti.
StartupCentrum’un yayınladığı rapora göre 2022 yılının ilk 3 ayında Türkiye’deki girişimler 1,28 Milyar $ yatırım aldı. Raporda paylaşılan verilere göre 2021 yılında toplam 1,56 Milyar $ yatırım alan Türk girişimleri, henüz 2022’nin ilk aylarında 2021 yılını yakalamış gözüküyor[5].
Son zamanlarda ülkemizde yapılan yatırımların bir kısmını burayı tıklayarak görebilirsiniz.
[1] Microsoft, Facebook’a Yatırım Yapıyor
[2] The Year Of The Decacorn: 2021 Shatters Records For Number Of New Startups Valued At $10B+
[3] Trendyol, Türkiye’nin İlk “Decacorn”u
[4] Son Yatırım Turunda 11,8 Milyar $ Değerlemeye Ulaşan Getir Decacorn Oldu
[5] 2022’nin İlk 3 Ayında Türk Girişimler 1,28 Milyar $ Yatırım Aldı