Tom Cruise ve Emily Blunt’ın oynadığı “Yarının Sınırında (edge of tomorrow)” filmini seyrettiniz mi? Uzaydan gelen bir takım yaratıklarla savaşı anlatan fantastik flimdeki bir detay, o kadar da uzakta değil. Call of Duty : Advanced Warfare oyununda da rastlıyoruz. Başlıktan da gördüğünüz Exoskeleton’lardan bahsediyorum. Yani filmde Cruise, Blunt ve diğerlerinin savaşırken üstlerine giydikleri hantal ama uçaktan paraşütsüz atlamalarına, metrelerce zıplamalarına vs yarayan cihaz. Aşağıdaki video hatırlamanıza yardımcı olacaktır.
Yukarıda da dediğimiz gibi, “exoskeleton” denilen dış iskelet destekleri pek uzakta değil. Dünyada “giyilebilir robot” adıyla da bilinen “dış iskelet” ya da “iskelet destekleri” teknolojisi, bir yandan felç geçirmiş ya da Multipl Skleroz gibi rahatsızlıkları olan insanlara yardımcı olmak için üretildi. Yanısıra “ağır yük yaşıyan işçiler ve de savaş alanındaki yaya askerler için de geliştirme çalışmaları hızlandı. Halen ABD, Avustralya, Çin, Güney Kore, İngiltere, Kanada ve Rusya orduları için “dış iskelet” teknolojisi üzerinde çalışıyorlar.
Ama askeri “dış iskelet” teknolojisinin henüz gitmesi gereken yol var. Çünkü askeri exoskeleton’lar, tıbbi amaçlı ya da ağır yük kaldıran işçiler için olanlardan daha fazla şartı yerine getirmek zorunda. Düşünün ki, bir asker paraşütle suyun içine atlayabilir, çamurlu bir alanda sürünmek zorunda kalabilir. Yani su, buz, çamur vs ortamlarında kullanabilir olmalıdır. İlaveten kolay kullanılabilir ve askerlerin kullandığı diğer araçlarla uyumlu olması gerekir. Ama en önemli sorun; “sürdürülebilir enerji” sağlanması. Bu henüz yapılabilmiş değil. Piller henüz rahat kullanımı sağlayabilecek ömürde değil.
Tıbbi, yük kaldırma ya da askeri amaçlı olan dış iskelet teknolojisi tüm vücut için giyilebilir ya da sadece kol, el, bacak için olanları var. Askeri Exoskeletonlardan bir kaç örnek inceleyelim;
Pentagon, Lockheed Martin’le Çalışıyor
ABD Ordusu, askerlerin daha güçlü ve daha esnek olması için deneysel dış iskelet teknolojisine milyonlarca dolar yatırım yapıyor, konuya yakın uzmanlar bunun, “yeni nesil süper askerler” için geliştirilmekte olan daha geniş bir donanım projesinin parçası olduğunu söylüyor.
Lockheed Martin Corp (LMT.N), Kanada merkezli B-Temia tarafından multipl skleroz ve ağır östeo-artrit gibi tıbbi hastalıklardan kaynaklanan hareket etme sorunları olan insanlara yardım etmek için geliştirilen dış iskelet teknolojisinden hareketle askerlere yönelik iskelet destekleri üzerinde çalışıyor.
Pantolon üzerine giyilen pilli dış iskelet, doğal hareketlere yardımcı olmak için bir takım sensörler, yapay zeka ve diğer teknolojileri kullanıyor. Amerikan askerleri mevcut durumda, savaş alanlarına vücut zırhı, gece görüş gözlüğü ve gelişmiş telsizler gibi kritik ama ağır donanımlarla gidiyorlar. Bunların toplam ağırlığının 40-65 kg arasında olduğu raporlanıyor ama askerlerin yük taşıması için önerilen sınır sadece 25 kg. Yani askerler daha savaşa çıkmadan yorulmuş oluyorlar.
Ama bir kaç onbin dolara mal olması beklenen dış iskelet, bu sorunu aşmak anlamına geliyor. B-TEMIA’nın “Keeogo” adlı tıbbi odaklı sistemi Kanada’da yaklaşık 30.000 US dolara satılıyor.
ABD’nin konuyla ilgili çalışmaları Buraya tıklayarak görülebilir.
Alman Bionic Systems, Giydirilebilir Robot Üretiyor
Almanlar da Cray X isimli bir exoskeleton teknolojisi üzerinde çalışıyor. Almanların sistemi kaldırma yardımı ve sırt destekleme yapıyor. Askeri amaçtan ziyade endüstri için üretilmek isteniyor. Firmanın SuitX modeli CES 2018 fuarında tanıtıldı.
Rusların Ratnik’i
Rus medya kuruluşu TASS, geçtiğimiz yıl ağustos ayında düzenlenen Army-2018 gösterisinde, Rus hükümetinin bir prototip TALOS[1] test ettiğini yazdı [2]. Üstelik Ruslar bunun savaş alanında (Suriye’de olduğu sanılıyor) test edildiğini de belirtti. Bu elbisenin 2025 yılında resmi olarak kullanıma gireceği not ediliyor. Aşağıda resmini görüyorsunuz.
Bu exoskeleton bir askerin fiziksel yeteneklerini arttırıyor. Örneğin, yalnızca tek eliyle bir makineli tüfekle ateş edip, hedefleri doğru bir şekilde vurabiliyor. Rus medyasının belirttiğine göre Ratnik-3 “40 adet farklı hayat kurtaran unsur” sunuyor.
Çin’in 2ci Nesil Exoskeleton’ları
Devlete ait zırhlı araç ve ağır cephane üreticisi olan Norinco, piyade askerlerinin silah, malzeme ve mühimmat taşımalarına yardım etmek için tasarladığı exoskeleton’un geçen yıl 2ci nesil olanı tanıttı, ilk nesil 2013’de ortaya çıkmıştı.
İlk nesilden daha hafif olduğu kaydedilen exoskeleton’un 1/5 oranında güç sağladığı yani bir askerin 5 kg kadar yük kaldırabilen kas gücünü, 50 kg’a yükselttiği belirtiliyor. Ayrıca Norinco yürüyüş hız ve mesafesine de katkı sağladığı kaydediliyor. Ancak ne kadar olduğunu Çinliler açıklamadı. İlk nesil saatte 4.5 km hızla maksimum 19 kilometre yürümeyi sağlıyordu.
Nankin Askeri Hastanesi de 36 kilogramdan fazlasını kaldırabilen bir dış iskeleti tanıttı. AÇA’daki askeri mühendisler de ‘model L-70’ olarak adlandırılan dış iskelet takımını geliştirdiler. Ordu, teknolojinin piyadelerin ağır silahlar, ekstra mühimmat ve diğer ekipmanlar giymesine yardımcı olma niyetinde. Ancak dış iskelet, askerin bugün mümkün olandan çok daha gelişmiş bir vücut zırhı giymesine de izin veriyor.
Bu arada 2016 yılında Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Robotik Bölümü Exoskeleton üretimine başladığını açıkladı [3]. Bölüm 2010’dan bu yana çalıştığını ve exoskeleton’ları tıbbi amaçlı ürettiklerini belirtti.
Diğer yandan Dexta Robotics isimli Çinli firmanın üzerinde çalıştığı eldiven türü exoskeleton mevcut. Bu da bomba imhası, uzaktan bir araç kontrolü gibi durumlar için kullanılabilir bir araç.
[2] Russia tests ‘robocop’ power armor enabling soldiers to fire machine-guns with one hand