Bu makalenin ilk bölümünü burayı tıklayarak
Elektronik Ticaret (ET) kavramı yeni olduğu için farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Bununla birlikte bu kavramın “iki veya daha fazla taraf arasında mal ve hizmet değişimini içeren işlemlerin elektronik araçlarla ve tekniklerle yapılması” şeklinde tanımlanması mümkündür. (1).
ET, gerek kişisel düzeyde gerekse kurumsal düzeyde ticari nitelikteki faaliyetlerle ilgili olarak elektronik ortamda yapılan tüm işlemleri kapsamaktadır. Bu işlemler metin, ses ve görüntünün sayısal (digital) hale getirilerek işlenmesi esasına dayanmaktadır. (2)
ET başta internet olmak üzere diğer özel ve resmi ağlar üzerinde gerçekleşmektedir. Ancak, ET denilince büyük ölçüde internet ortamında gerçekleşen ticaret anlaşılmaktadır.
A-ELEKTRONİK TİCARETİN ŞEKİLLERİ
Elektronik ticaretin değişik kriterlere göre farklı sınıflandırmalara tabi tutulması mümkündür. Aşağıda, ticaretin gerçekleşme şekli, ticarete taraf olanların kimliği ve elektronik ticaretin dayandığı ortamın niteliği kriterlerine göre bir ayrım yapılmıştır.
ET, elektronik araçlarla ve kısmen veya tamamen elektronik ortamda gerçekleşmektedir. Elektronik ticaret hem mal ve hizmetlerin sipariş edilmesi hem de sipariş edilen mal ve hizmetlerin teslimini (ifasını) içermektedir. Bu sebeple, konunun daha kolay ortaya konulabilmesi açısından elektronik ticarete konu mal ve hizmetlerin bu açıdan bir sınıflandırmaya tabi tutulması gerekmektedir.
Malların çoğunluğu ile bazı hizmetler sanal ortamda sipariş edilebildiği halde teslim veya ifanın geleneksel yollarla yapılması gerekmektedir. Daha açık bir ifadeyle, bu tür işlemlerde ticaretin tamamen sanal ortamda sonuçlandırılması mümkün değildir. Örneğin, giyecek eşyası, ev eşyası, gıda maddeleri ve benzeri mallar internet ortamında sipariş edilebilir. Ancak bunların teslimi geleneksel yollarla gerçekleşecektir. Aynı şekilde taşımacılık hizmetleri, emlak ve araç kiralama hizmetleri, tamir ve benzeri hizmetler de elektronik ortamda (on-line ) sipariş edilebildiği halde anılan hizmetlerin ifası geleneksel yollardan gerçekleştirilmek zorundadır. Buna karşılık, mal ve hizmetlerin hem sanal ortamda hem de geleneksel yöntemlerle teslimi (ifası) mümkün bulunmaktadır. Bu tür mal ve hizmetler “sayısal mallar/hizmetler” olarak anılmaktadır. Sayısal mallara örnek olarak, müzik kaset ve diskleri, kitap, dergi, gazete ve benzeri yayınlar, çeşitli fotoğraflar, video kasetleri sayılabilir. Çeşitli danışmanlık (muhasebe, vergi, hukuk, mühendislik, mimarlık vs.) hizmetleri, bazı tıbbi hizmetler, eğitim hizmetleri, çeşitli yayıncılık faaliyetleri de sayısal hale getirilebilen ve sanal ortamda sipariş edilebilen ve satın alınabilen hizmetlerin başlıcalarıdır. Elektronik posta, video konferans şekliyle görüşmeler, çeşitli bilgisayar ve ağlardaki bilgi bankalarına erişim gibi bazı telekomünikasyon hizmetleri ise sadece sanal ortamda gerçekleşebilmektedir.
Sayısal mal ve hizmetlerde ticaret, kelimenin tam anlamıyla “elektronik” olarak gerçekleşmektedir. Söz gelişi,Türkiye’deki bir yayın firmasının internet aracılığıyla bir haberi, fotoğrafı, yazıyı vs. satın almak istemesi halinde yapacağı işlem, bu tür ürünleri pazarlayan firmaların web sayfasına girmek ve ödeme ile ilgili yükümlülükleri yerine getirdikten sonra söz konusu ürünlerin bir kopyasını kendi bilgisayarına aktarmak olacaktır.
Elektronik ticaretin, internet gibi açık ağlar ile işletme içi kapalı sistemler aracılığıyla gerçekleşmesine göre de sınıflandırılması mümkündür.Kapalı sistemlere örnek olarak ATM kartları kullanımı, bir firmanın şubeleri ve bayileri ile elektronik ortamda yaptığı işlemler gösterilebilir.
ET ile ilgili bir diğer sınıflandırma da ticarete taraf olanlara göre yapılmaktadır. Buna göre firmalar arasında yapılan ET ve firmalar ile nihai tüketiciler arasında yapılan ET şeklinde bir ayrıma gitmektedir.
Bu bölümün devamında :
- 3. bölümü burayı tıklayarak
- 4. bölümü burayı tıklayarak
okuyabilirsiniz.
