Geçtiğimiz dönemlerde, sahte haberler, terör propogandası ya da insan haklarına aykırı olaylara kayıtsız kaldıkları nedeniyle devamlı sorun yaşayan Facebook, bu sefer Birleşmiş Milletler bir şey demeden önce hızlı davrandı ve geçen yıl soykırımı ile gündeme gelen Mynmar’daki (eski Burma) askeri yetkililerin hesaplarını kapattı.
Birleşmiş Milletlerin yeni yayınladığı ve içinde Facebook adının da yer aldığı Arakan’daki katliamlar hakkındaki raporu, geçen yıl yaşanan olayları gündeme yeniden taşıdı. BM Uluslararası Bağımsız Myanmar Soruşturma Misyonu’nun raporunda üst düzey askeri yetkililerin insanlığa karşı suçlar işlediği kaydediliyor. Rapordaki suçlamalar arasında uluslararası hukukta en büyük suçlar arasında yer alan cinayet, alıkoyma, işkence, tecavüz, seks köleliği, zulüm ve kölelik gibi vakalar var. Rapordaki bulguların, 18 eylülde İnsan Hakları Komisyonuna sunulması bekleniyor [1].
Mark Zuckerberg nisan ayındaki senato sorgulamasında, Mynmar’daki kişilere ait Facebook hesaplarında nefret söylemlerine izin verdikleri gerekçesi ile eleştirilere uğramıştı[2]. Bu nedenle Facebook yetkilileri Birleşmiş Milletlerin raporu çıktığında hızla durumu anlamaya çalıştılar ve 24 saat kadar kapatıp, kapatmama konusunda tereddüdde kaldıkları belirtiliyor. 2 gün evvel ise, General Min Aung Hlaing’in ve diğer üst düzey askeri yetkililerin sayfaları kaldırıldı.
Facebook ve Mynmar
Facebook, geçen yıldan bu yana Myanmar konusunda baskıyla karşı karşıya. Çünkü nefret söylemlerinin yayılmasındaki baş suçlu olduğu düşünülüyor. Geçtiğimiz yıl ordu tarafından işlenen suçların kanıtlarını toplamak için çalışmaya başlayan üç kişilik Birleşmiş Milletler “gerçek bulma misyonu”, Facebook’un nefret söylemini yayma aracı olarak rolünü özellikle işaretledi.
Facebook Mynmar konusunda daha önce suçlandığı zaman milliyetçi keşişlerin sayfalarını kaldırmış ve kendilerinin Myanmar’daki insan hakları üzerindeki etkilerini değerlendirmek için bir şirket tutmuştu.
Bu olayda ise, sıkı bir Facebook kullanıcısı olan General Min Aung Hlaing kapatıldı. Hlaing, Facebook’u son bir kaç yıldır seyahatlerini ve askeri işler hakkındaki güncellemeleri yayınlamak için kullanıyordu.
Facebook, Myanmar’la bağlantılı 18 hesabı ve 52 sayfayı kapattığını belirtiyor. Facebook’un sahibi olduğu Instagram’da da bir hesap kapatılmış durumda. Facebook, “etnik ve dini gerginlikleri daha fazla alevlendirmek için hizmetimizin kullanmasını önlemek” şeklinde nedenini belirttiği kapatma işleminde hesap ve sayfalardaki verilerin korunduğunu söyledi.
Şirketten yapılan bir başka açıklama ise şu şekildeydi “Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, Myanmar ordusunun, bağımsız haber ya da fikir sayfalarına, kendi mesajlarını gizli bir şekilde sokma stratejisi gösterdiklerini keşfettik”
Facebook 18 milyon kullanıcı ile Mynmar’daki en büyük sosyal medya platformu. Kapatılan hesapların da 12 milyon takipçisi olduğu kaydediliyor. Raporda, birçok Myanmarlı için internetin Facebook demek olduğu belirtilmiş ancak sitenin “nefret yaymaya çalışanlar için önemli bir araç” haline geldiğine işaret edilmişti.
Birleşmiş Milletler yetkililerinin de, Facebook üzerinde nefret söylemi gösteren fotoğraf ve mesajlardan bazılarını delil olarak topladığı kaydediliyor.
Arakan’da (Rohingya) Ne Olmuştu?
Myanmar ordusunun Rakhine, Kachin ve Shan eyaletlerinde ve başka yerlerde on yıllardır bu tür olaylar yarattığı iddiaları var.
Ancak geçen sene bu olaylar birdenbire başka bir şekilde patladı. Olayların fitilini –Suudi Arabistan tarafından fonlandığı belirtilen– Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusu adlı örgütün karakol saldırıları ateşledi. Yapılan 25 karakol baskınında onlarca güvenlik görevlisi öldürüldü. İddiaya göre saldırı talimatı da Suudi Arabistan Krallığı Sarayı’ndan geldi. Çok sayıda güvenlik görevlisinin hayatını kaybettiği terör eylemlerine karşı polis yetersiz kalınca devreye ordu girdi. Yaşanan olaylar nedeniyle binlerce kişi, öldürüldü ya da Bangladeş’e kaçmaya başladı. Ülkemizde de bu kaçışlar takip edilmiş ve yardım yollanmıştı.
Myanmar lideri Ang San Suu Çii de Washington yanlısı kimliği ile biliniyor. 1991’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Çii, Washington merkezli demokrasi vakıfları tarafından ülkenin “hür lideri” olarak gösterilmişti. Bu çerçevede, ABD’nin Suudi Arabistan tarafından fonlanan Arakan Rohingya Kurtuluş Ordusu’nu, Çin’in ülkedeki etkisini kırmak için bir araç olarak kullandığı iddiaları var. Asya’nın en verimli gaz ve petrol rezervlerine sahip olan Bengal Körfezi’nde bulunan Myanmar’ın enerji piyasasında Çin oldukça etkin.
[1] Myanmar Fact Finding Mission: accounting for the gravest international crimes
[2] The big questions for Mark Zuckerberg on Facebook’s role in Burma