Finans piyasaları ve Fintek alanındaki yorumlarıyla tanınan ve 2014’te “Digital Bank” , 2016’da “ValueWeb” ile en çok satan kitaplar arasında yer alan eserleri ile tanınan Chris Skinner “Blockchain Türkiye” (https://bctr.org ) grubunun davetlisi olarak 12 Aralıkta İstanbul’daydı. Chris Skinner http://thefinanser.com/ adlı sitede 11 yıldır kesintisiz olarak her gün finans ve fintek konusunda blog yazıyor. 2018’de yazdığı “Digital Human” (Dijital İnsan) adlı kitabında günümüzde yaşanan dijital dönüşüm sonrasında insan ilişkilerinin nasıl etkilendiğini ve değiştiğini, İnsanlığın bu çağının işletme, bankacılık, toplum ve hükümet açısından ne anlama geldiğini sorguluyor. Skinner bu etkinlikte blockchain teknolojisinin Fintek alanındaki uygulamalarından örnekler vererek yarattığı etkiden ve önümüzdeki dönemde yaratabileceği büyük dönüşüme dair öngörülerini paylaştı.
Blockchain teknolojisini daha çok sanal paralar ve özellikle de Bitcoin ile tanıyoruz. Bugün itibariyle dünyadaki sanal para büyüklüğü 110 milyar dolar ulaşıyor ve 2000’den fazla sanal para birimi ile işlem yapılıyor (1) . Geçtiğimiz şubat ayında 598 milyar doları bulan bu büyüklük son dönemde oldukça değer kaybetti. Bu da belki de “yeterince güven uyandırmıyor mu acaba?” (2) sorusunu akla getiriyor. Blockchain teknolojisi dağıtık bir mimaride şifrelenmiş olarak veri yönetimi sağlayan bir veritabanı sistemi olarak tanımlanabilir. En önemli özelliğini verinin bir kez yazıldıktan sonra değiştirilememesi ve merkezi bir yönetimin olmaması olarak belirtebiliriz. İlk kez 2008’de bu teknoloji tanımlanmış ve sadece finansal değil her türlü verinin saklanması ve sonrasında da kullanılabilmesine olanak sağlaması ile devrim niteliğinde bir teknoloji olarak karşımıza çıkmıştı.
Skinner, Fintek alanındaki blockchain teknolojisinin kullanılabileceği en bilinen 5 alana dair örnekler de verdi:
Akıllı kontratlar ( Smart Contracts)
Esasen akıllı kontratlar Finans sektöründen daha çok hukuk alanında yepyeni uygulamalar ve kolaylıklar getiriyor. Avukatların, müfettişlerin yaptığı birçok işte dokümanların özünün değiştirilmeden takibi gerekiyor. Bir kez kayıt altına alınan dokümanı veya kontratı blockchain teknolojisi ile kimsenin değiştiremeyeceği şekilde saklamak ve paylaşmak mümkün hale geliyor. Bir boşanma davasından, menkul veya gayrimenkul satışına, bir elmasın orijinal özelliklerinin ve değerinin kayıt altına alınmasına kadar birçok alanda akıllı kontratlar/blockchain teknolojisinden yararlanılabiliyor.
Sanal paralar ( Cryptocurrency)
Sanal para, (veya kripto para) güvenli bir şekilde alım/satım işlemi yapabilmek için şifreleme (blockchain) kullanan ve nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış dijital varlıklara deniyor. Sanal paraların en bilineni Bitcoin olmakla beraber Etherium, Dash, Litecoin gibi pek çok para birimi dünyada ticari ortamda dolaşıyor.
Takas ve saklama işlemleri (Clearing and Settlement)
Takas ve saklama işlemleri finans alanında Blockchain kullanımının en verimli olacağı düşünülen konusu olarak görülüyor. Santander’in 2015 yılı raporuna göre sektörde bu alanda Blockchain’e geçiş 20 milyar dolarlık bir kazanım sağlayabilecek. Türkiye’de ise yıllık YTH (Yurtiçi Takas ve hesaplaşma) işlem tutarı 200 milyar TL, işlem adedi ise 2 milyarı buluyor. (3)
Ödemeler (Payments)
Tüm dünyadaki bankalar arasında elektronik fon transferi standardı sağlayan SWIFT ‘te blockchain kullanılması bu alandaki en bilinen projelerden biri olarak önümüze çıkıyor. İçlerinde Barclays, BBVA, CIBC, Commerzbank, HSBC, US Bank gibi dünyanın en büyük bankalarının yer aldığı 42 kurum tarafından desteklenen R3 projesinde bankalar arasında uluslararası işlemlerde kullanılmak üzere Microsoft Azure bulut ortamında Etherium ile bir blockchain uygulaması deneniyor.
Dijital Kimlik (Digital Identitiy)
Günümüzde birçok ülkede kişilerin kimlik numaraları ve buna bağlı kimlik bilgilerinin kullanıldığını biliyoruz. Tüm bu kimlik bilgilerinin blockchain teknolojisi ile güvenli bir veri tabanında tutulması ve bu bilgilerle sanal ortamda işlem yapılabilmesi esasına dayanan bir yapı da hayatımızı çok kolaylaştıracaktır.
Blockchain kullanımının öncelikle Fintek olmak üzere birçok alanda kullanılabileceği ve güvenle çalışacağını örneklerden de görüyoruz. Burada şifreleme üzerine kurulu bu teknolojinin kuantum bilgisayarların kullanılmaya başlanılması sonrasında şifrelerin çözülme ihtimali ise hala tartışılıyor. Hatta kuantuma dayanıklı (quantum-resistant) kriptografi sistemleri üzerinde çalışmalar yapılıyor.(4)
[1] Top 100 Cryptocurrencies by Market Capitalization
[2] Blockchain Security Risks and How to Reduce Them
[3] Yurtiçi Takas ve Hesaplaşma (YTH) Sistemi
[4] Is Quantum Computing an Existential Threat to Blockchain Technology?