Avrupa ile ABD arasında süregiden “Telif hakları” sorununda yeni bir safhaya geçilmiş gibi gözüküyor. İspanyol hükümeti tarafından günlerde yasallaştırılan ve 1 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni Telif Hakkı yasasına[1] tepki olarak Google Yönetimi bir açıklama yayınladı ve İspanya’daki haber servisinin kapatıldığını duyurdu.
Google Türkiye ise İspanya’da Google News servisinin kapatılmasıyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı[2]:
“İspanya’daki son kanun değişikliği nedeniyle İspanyol yayıncıları Google News’tan kaldıracağımızı ve 16 Aralık’ta İspanya’da Google News servisini kapatacağımızı duyurmaktan dolayı son derece üzgünüz.
Google News çok sayıda kullanıcı tarafından beğenilen ve insanları web sitelerine yönlendirerek yayıncılara gerçek anlamda değer katan bir servis. Öte yandan yeni yasa yayıncıların içeriklerinin küçük bir bölümünü göstermesi halinde bile Google’dan -kendileri istese de istemese de- para talep etmelerini zorunlu kılıyor.
Google News kendisi reklam görüntüleyen ve gelir elde eden bir servis olmadığı için söz konusu yaklaşım sürdürülebilir olmaktan uzaktır. Tüm bunlara karşın İspanyol yayıncılarla birlikte çalışarak okunurluklarını ve online gelirlerini artırma konusunda kendilerini desteklemeye devam edeceğiz.”
İspanya’nın yeni kanunu uygulansaydı, Google, link verdiği İspanyol yayıncılara bedel ödemek zorunda kalacaktı. Google 2 yıl kadar önce Fransa ile aynı konu çerçevesinde bir anlaşma yapmış ve Fransız yayıncılara 60 milyon Euro vermeyi kabul etmişti[3]. Benzer birer anlaşma Belçika ve Almanya ile de yapılmıştı.
Google Avrupa Testi mi Yapıyor?
Peki Google diğer 3 ülke ile yaptığı anlaşmayı neden İspanya ile yapmıyor; akla gelen ilk seçenekler şunlar;
- İspanya bu 3 ülke kadar para kazandırmıyor, o nedenle vazgeçilebilir bir ülke ; (Google News sorumlusu Richard Gingras, “Google News İspanya’yı şimdilik kapatmak zorundayız” derken, Google’un arama motorundan yayınlanan haberlerden para kazanmadığını söylemiş)
- Google para anlaşmalarının artık daha fazla ülkeye yayılmasını istemiyor. Bir yerde dur diyor ya da bir blöf yapıyor (ki Gingras’ın “şimdilik” kelimesine dikkat)
- Ya da Google bambaşka bir konudaki testini gerçekleştiriyor. Biliyorsunuz, 28 kasımda Avrupa Parlamentosu Google’un ana işine balta vuran bir karar aldı[4]. Bu kararla ilgili gelişmeler sürerse, Google’un en büyük para kaynağı yok olabilir (beraberinde koca bir SEO endüstrisi de).
Google’un bu süreçteki uzlaşma yaklaşımı karşılık bulamamış. Hem AB’nin hem de Google’un bu dönemde karşılıklı bir “ne olacak” dönemi sürüyor. Google’un en büyük kozu ise “kullanıcılar”. Google belki de bu kullanıcıları nasıl kullanabileceğini, İspanya üzerinden ve daha tehlikesiz bir alanda test ediyor olabilir.
ABD ile Avrupa Arasında “İnternet’ten Kim, Ne Kadar Para Kazanacak” Kavgası
News servisini kapatma gelişmesi, önemli; Avrupa ile ABD arasında 4-5 seneden bu yana alevlenen “internetten kim, ne kadar para kazanacak” kavgası var. ABD internet konusundaki öncülüğünün faydasını, yarattığı müthiş büyük firmalarla görüyor (Tabi bu firmaların –geçen yıl Snowden ile ortaya çıkan– “istihbarat” yönünün Avrupa’yı rahatsız ettiğini de unutmayalım).
Bu firmalar Avrupa pazarında yoğun kullanılan, en çok parasını bu nedenle Avrupa’dan kazanan firmalar ama vergi ödememek konusunda ısrarlılar.
Bir yandan da Avrupa’lı telekom operatörlerinin “Bizim yaptığımız genişbant yatırımları, ABD’li OTT firmaların para kazanmasına yarıyor.” şikayetleri var.
Bunlar birleştirilince, Avrupa’nın internet konusundaki dengesiz para kazanmaya karşı çözüm yolları aradığı görülüyor. ABD’li basın organlarının bu çabaları iletmek için yaptıkları haberlerde eleştirdiklerini görüyoruz.
Buna karşın, Avrupa’lıların haksız oldukları söylenemez; Haberlerin hazırlanması bir takım paralara mal oluyor. Ama ABD’li haber organları bu durumu; “tamam telif istemeniz normal ama bu ekonomik bir seçim; Google —-eğer para istiyorsanız, sizi listeden çıkarayım diyor– bu kadar basit” şeklinde açıklıyorlar ve Google’un yer vermediği haber kaynaklarının okunurluklarının büyük oranda düşeceğini iddia ediyorlar.
İspanyol gazeteci Miguel Anxo Murado BBC’ye verdiği beyanatta : “Parasız yayınlanmak sadece gazetelerin para kaynağını kaybetmesi anlamına gelmiyor. Ama daha önemlisi bu bir prensip konusu. Haber denilen şey çok kıymetli ve maliyetli bir şey. İyi bir bilginin fiyatı olmalıdır” diyor.
Almanya’da benzer bir gelişme oldu. 2013’de telif hakları kanununu değişti. Google’un bu engeli aşma yolu, para ödemek değildi; yayıncılardan içeriklerini özetlemelerini isteyerek çözmüştü sorunu. Çünkü genel olarak Google’un çektiği trafik “önemli” olarak tanımlanıyordu. Gerçekten de, kasım ayında Almanya’nın en büyük haber yayıncısı Axel Springer, Google’u blokladı. Ama arkasından trafiğin çok düştüğünü açıkladı.
Ama vergi vermemek, kişisel mahremiyet (unutulma hakkı), istihbarat bilgileri sağlamak, sınırsız para kazanmak gibi konular eşliğinde Avrupa artık Google’a daha sert bakıyor. Dolayısıyla sonucun ne olacağını ve kimin geri adım atacağını ise önümüzdeki günlerde görüyor olacağız.
[1] I. DISPOSICIONES GENERALES JEFATURA DEL ESTADO
[2] An update on Google News in Spain
[3] Google Fransa’da İnternet Vergisine Yan Çizdi ve Medya ile 60 milyon €’luk Anlaşmaya Vardı
