Türkiye’de Wikipedia konusundaki gündem hala “yasaklar” düzeyinde [1]. Kişilerin gönüllü katkılarıyla oluşan internet ansiklopedisi 2 haftadır dünyada başka bir nedenle konuşuluyor. Amazon, Wikimedia Vakfına tam 1 milyon $ bağış yaptı. Üstelik bu ilk defa değil. 1 yıl önce yine Wikimedia Vakfına 1 milyon $ bağışlamıştı [2].
Her 2 bağış, kar amacı gütmeyen bilgi kaynağı olarak tanımlanan Wikipedia’nın sürekliliği açısından önemli bir kaynak olacak. Vakıf tarafından sürdürülen “bilgi projeleri”nin uzun vadeli sürekliliği garanti altına alınmış oluyor.
Bu bağışlar aynı zamanda, batıda “bilgi”nin nasıl değerlendirildiğini, daha önemlisi “İşbirliklerinin” her zaman para kazanmak amaçlı değil, bazen duygusal zeka ile de yapılabileceğini öğretiyor.
Wikipedia 2016 yılından bu yana varlığını sürdürebilmek için “bağış kampanyası” yürütüyor. Topladığı para 3 yılda 42 milyon $ düzeyinde. Ama Amazon’un geçen yıl ve bu yıl yaptığı 1’er milyon $’lar anlaşılan şirketi çok daha uzun süre yürütecek [3].
Amazon konuyla ilgili açıklamasında şöyle dedi ;
“Alexa ekibi Vikipedi ve Wikimedia Foundation ile benzer bir vizyon paylaşıyor: O da bilgiyi global olarak paylaşmayı kolaylaştırmak”.
Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales ise şöyle dedi :
“Bugün ve yarın nesiller için devam eden işbirliği ve özgür ve açık bilgiye erişim sağlama konusundaki desteğinden dolayı Amazon’a minnettarız”
Wikimedia vakfının açıklamasında ise, yapılan bağışların ansiklopedinin bağımsız ve özgür kalmasına katkıda bulunacağına vurgu yapıldı.
Olayın inceleyenler ise, Amazon’un bağışının anlamına dair çeşitli yorumlar yapıyorlar. Bir tanesine yakından bakalım;
Geri Dönüşü Olmayan Linkler Zarar Verir mi?
Amazon’un sesli asistanı Alexa, soruları yanıtlamak için Wikipedia’yı birçok kaynaktan biri olarak kullanıyor. Bunu düşününce, Amazon’un Wikimedia’ya bu kadar büyük bir bağış yapması çok mantıklı geliyor.
Ancak Alexa gibi akıllı ev yardımcıları, bilgi kaynağı ile son kullanıcı arasında bir tür bağlantı kesilmesi de yaratıyor. Yani son kullanıcı Wikipedia’ya gitmek yerine, Alexa’dan cevabını alıyor. Bunu daha önce Wikimedia İlerleme Şefi Lisa Gruwell şöyle ifade etmiş [4];
“Bir şeyi aşırı kullanıyorsanız ve geriye bir şey vermezseniz, ona zarar verebilirsiniz. Alexa ve Siri durumunda içeriğimize arabuluculuk yapıyor. Wikipedia çalışıyor çünkü insanlar buna katkıda bulunuyor. Ayrıca Bağış yapabilirsiniz. Bilgilerini bizden değil – Siri gibi bir içerik aracılığıyla ya da Alexa gibi bir şey aracılığıyla aldığınızda ise – bir editör olarak geri katkıda bulunma şansı bozulur ve hatta bağış yapma fırsatı da bozulur.”
İşbirlikleri ile Büyümek mi? Türkiye’de Pek Bilmeyiz…
Konuyla ilgili olarak yorum yapan Duygusal Zeka uzmanı Justin Bariso ise olayı şöyle değerlendiriyor [5];
“Amazon’un bağışını duygusal olarak zekice görüyorum. Pratik yardım önererek, Amazon, Wikipedia’nın sağladığı hizmeti takdir ettiklerini, gösterdiklerini belirtti. Bu, Amazon ve Wikimedia arasında daha fazla inşa edilebilecek bir temel olan güven anlaşması yaratır.
Unutma, hiçbir insan (veya şirket) bir ada değildir. Gelişmenize ve takdir göstermenin bir yolunu bulmanıza yardımcı olacak ilişkileri belirleyin. Tedarikçileri ve ortakları, sizi (veya başkalarını) kandırmaya ve para vermeye zorlamak yerine, değer sağlayan ürün ve hizmetler için ödeme yapmaya istekli olun.
Bunu yapmak, kaliteli ilişkiler kurma ve işinizi sürdürmede çok uzun süren karşılıklı saygıya yol açacaktır.”
Bizim de İşbirliklerini Daha Akıllıca Düşünmemiz Gerekmez mi?
İngilizlerin Technology World denilen bir etkinliğinde, bir İngiliz işadamı ile konuşmuştum. Bana kendilerinin şirket kurarken, önce ekosisteme göz attıklarını ve eğer eko sistemde eksik varsa kurduklarını anlatmıştı. Yani bir şirket kurarken, o konudaki dernek, lobi kuruluşu, araştırma şirketi, halkla ilişkiler ve reklam konularında ihmalkar olmadıklarını ve rakip şirketlerle işbirliğini de ihmal etmediklerini anlatmıştı.
Bugünlerde bilişim sektörünün ekonomik krizdeki halini yazacağım. Burada enteresan bir şey var. Şimdilerde çok uluslu firmaların Türkiye ofislerinin bazıları 20 yıllık temsilcileri ile ilişkilerini bitiriyor, bilmemkaç senelik 5-6 kişiyi birden işten çıkarıyor vs.. Bunun nedenini araştırdığımda, olayın birbirini şikayet eden bayi/distribütör kanalından çıktığını gördüm. Ekonomik krizin kötü olması, bu firmaları daha yırtıcı ve tehlikeli hale getirmiş.
Oysa, neredeyse 30 yıllık bir süreye baktığımda (Türk Bilişim Tarihi kitabı hazırlıyorum) gördüğüm şu; çok uluslu firmalar “ne oldurmuş, ne öldürmüş”. Yani davulun sopası onların elinde, biz yükünü taşıyoruz. Yerli firmalar işbirliği yapmak, kendi oyunlarını kurmak yerine, vendor dediğimiz bu firmaların oyununu oynamışlar.
Amazon’un Wikipedia olayına yakından bakın. Amazon “ben kendi Wikipedia’mı kurayım. Wikipedia da ölsün” diyemez miydi? Üstelik aynı Wikipedia, rakiple çalışabiliyor. Onu da engellemiyor.
Burada bir ders yok mu? Mesela şu anda okumakta olduğunuz turk-internet.com dahil, online ortamda bilgi aldığınız web sitelerini ne kadar ve neyle destekliyorsunuz? Yaşaması ve sizin bilgi almanızın devamlılığı için, tersine siz ne yapıyorsunuz? Onları keyfince reklam dağıtan köpekbalıkları dünyasına mı emanet ediyorsunuz? Hiç düşündünüz mü?
Not : Haberi yanlışlıkla 1 milyar $ şeklinde yayınlamıştık. Doruk Fişek hatamızı ikaz etti. Teşekkür ederiz.
[1] Türkiye Wikipedia Şikayeti için AİHM’den 6 Hafta İlave Süre İstedi
[2] Amazon, Wikimedia Vakfı’na 1 Milyon Dolar Bağış Yaptı
[3] Amazon makes $1 million gift to support the future of free knowledge
[4] Amazon Just Donated $1 Million to Wikipedia. Here’s Why It Matters ” No man (or company) is an island.”
[5] Are Corporations That Use Wikipedia Giving Back?
