2000 yılı, Türkiye’nin internet reklamcılığı açısından bir dönüm noktası sayılabilir. İnternet servis sağlayıcıların, gazete ve reklam satış şirketlerinin konuya ciddiyetle yaklaşmaya ve CPM, CTR, impression, raporlama gibi bir takım internet reklamcılığı gerçeklerinden konuşmaya 2000 yılında başladılardı.
İlk defa 2000 yılında, yakın gelecek için pazar tahminleri de yapılabilir olmuştu. Yapılan tahminde, 2001 yılı internet reklamcılığı gelirlerinin 20-25 milyon USD’ler seviyesinde olacağı öngörülüyordu. Ve 2001, önceki yılın hızı ile başladı. Ancak, gerek Türkiye’nin içine düştüğü krizler silsilesi gerek dünyadaki “dotcom”ların çöküşleri sektöre ağır darbeler vurdu.
Gerçi 2001’de tüm reklam gelirlerinde düşüş vardı. Ama reklam mecraları arasında şüphesiz en büyük darbeyi yeni yeni tanınmaya başlayan internet reklamcılığı aldı. Aynı yıl içinde çok iddialı ve güçlü oyuncular (Ixir gibi) tek tek pazardan çekilmeye başlayınca mecraya cazibesini de yitirmeye başladı.
Internet reklamcılığının en önemli araçlarından biri olan düşük bütçelerle kampanya yapma yetisi, kitle iletişim mecralarının fiyat indirimleri ile yok olma seviyesine geldi. 2002 başladığında, tüm sektörlerde yaşanan umut yerini korku dolu bir bekleyişe bırakırken, artık başlangıç yılının bütçeleri, birim fiyatları ve ihtişamı yoktu.
2002 internet reklamcılığı için zor bir yıl oldu. 2000 başlarında yayılmaya başlayan mecra, 2001’i tüm krizlere rağmen atlatmış gibi olsa da 2002’nin ilk üç çeyreği hayli durgun ve umutsuz geçti.
2002 yılı Türk internet reklamcığında Turkcell yılı olarak değerlendirilebilir. Pazarın en büyük reklamvereni olmasının yanısıra Turkcell, farklı reklam görselleri ile de pazara önemli bir soluk, renk ve hareketlilik getirdi. Ne yazık ki tüm diğer teknoloji markaları internet reklamcılığında Turkcell’in çok gerisinde kaldı.
Siyasi partiler interneti bir mecra olarak algılamış gözüktüler ve sektöre olumlu bir katkıda bulundular. Ama aslında internetin interaktif olma, kampanyayı hızlı bir şekilde değiştirebilme gibi üstünlüklerini kullanamadılar. En azından hemen herkes, hedef kitleye örneğin yabancı sitelere giren Türklere, Türkçe reklam gösterilebilindiğinin farkına vardı.
Internet reklamcılığının en büyük değeri teknolojinin kullanımı. Hedef kitleye en doğru erişimi sağlayabilecek bu mecrayı hala daha yeterince anlatabilmiş değiliz. Bu nedenle, siyasi partiler, harcamalarının ötesinde sektöre çok önemli bir fayda sağladılar.
Almanya menşeili Nokia kampanyası da pazara son çeyrekte hoş bir hareket getirdi. Genel olarak 2002 yılında finansta AKBANK, otomotivde de RENAULT internet reklamcılığındaki yerlerini gösterdiler.
2002’de daha önceki yıllarda olduğu gibi internet reklamcılığına en yakın sektör olan BT sektörü yine hiçbir katkıda bulunmadı. Nedense Türkiye’deki bilişim reklamverenini bir türlü internete yaklaştıramıyoruz. Oysa bu yeni mecramızı en kolay onlara anlatabilir, en çok onlarla paylaşabilirdik. Anlaşılan BT sektörünün internet reklamcılığına desteği ile hem medyanın teknolojiye yaklaşmasını sağlamak; hem de özel projeler ile internet kullanıcılarının dikkatini çekme fırsatı 2003 yılına kaldı.
2002 yılı sadece Türkiye için değil dünya için de çok iyi geçmedi. Bütün reklam mecraları zaten düşüşteydi. Dolayısıyla internet reklamcılığında da düşme görüldü. Tabi bu arada, “dotcom”ların çöküşünün ardından, 11 Eylül’ü atlatmak da kolay olmadı. Ancak 2003 için iyimserlik rüzgarları esiyor.
Dünyadaki 2003 iyimser yaklaşımlarının, Türkiye’ye de yansıyacağı düşünülüyor. Özellikle, Yahoo Başkanı Terry Semel Yahoo!nun 2003 yılında % 20’lik bir artış gördüklerini ifade etmesi yadsınacak bir öngörü değil. (Bilgi için: İnternet Reklamcılığı 2003’te Patlama Yapıyor)
Internet reklamcılığının en ileri uygulamasının yaşandığ ABD rakamlarına bakarsak, 2001 yılında önceki yıla gore %12,3’lük; 2002’de de önceki yıla gore %11,5’lik düşüş kaydetti. 2003 öngörüsü ise 2002’ye göre %5’lik bir büyüme. 2004’ün de önceki yıla gore %7,5 oranında büyümesi bekleniyor. 2005 tahnminleri pazarın ancak 2000 yılı boyutlarına döneceğini gösteriyor ve önceki yıla gore %12,5’lik artış bekleniyor. (emarketer, Interactive Marketing Stats, strategies, trends Report, kasım 2002) ABD’deki bu iyimser tablo, 2003’e yeni umut ve heyecanlarla girmemizi sağlıyor.
2003’ün internet reklamcılığının toparlanmaya başlayacağı, bir sonraki yıla rakamlarla ve istatistiklerle değerlendirmeler yapabileceğimiz bir yıl olarak girebilmemizi dilerim.