Telekom sektörü özelleştirilen ülkelerdeki bir kavram “Evrensel Hizmet Fonu”dur. Bu fon sektörü oluşturan operatörlerden cirolarının oranı şeklinde toplanır ve “gidilmesi karlı olmayan” yerleşim yerlerine iletişim hizmeti götürmek için harcanır. Yani Anayasa’daki her vatandaşın haberleşme hakkının yerine gelmesi için devlet bu fonu toplar. Bu fon çerçevesinde 1.472 yerleşim yeri için açılan ihale sonuçlandı [1].
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından mobil haberleşme altyapısı olmayan 1472 yerleşim yerine bu hizmetin götürülmesi amacıyla 13 Mart tarihinde yapılan ihale sonuçları bugün açıklandı. İhale KDV hariç 1 milyar 587 milyon TL ile en düşük teklifi veren Türk Telekom ve Vodafone iş ortaklığında kaldı.
Türk Telekom Grubu ve Vodafone arasında bu kapsamda yüzde 51 Türk Telekom Grubu’nun mobil operatörü Avea, yüzde 49 Vodafone paya sahip olmak üzere bir iş ortaklığı kurulacak.
Bakanlığın önderliğinde hayata geçirilen ve 36 ay içerisinde tamamlanması planlanan projede Türk Telekom ve Vodafone sahip oldukları altyapı, teknoloji ve bilgi birikimini bu projede birlikte kullanacak.
Cengiz Doğan: “Kırsal kesimlerde yaşayan halkımıza en iyi mobil haberleşme deneyimini yaşatmayı hedefliyoruz.”
İhale sonucuna ilişkin değerlendirmede bulunan Türk Telekom Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Cengiz Doğan: “Proje kapsamında en kısa zamanda çalışmalara başlayarak kırsal kesimlerde yaşayan halkımıza en iyi mobil haberleşme deneyimini yaşatmayı hedefliyoruz. Amacımız projenin tamamlanmasıyla birlikte mobil kapsama alanını daha da yükseltmek. Vodafone ile birlikte kuracağımız iş ortaklığıyla mükerrer yatırımın önüne geçerek kaynakları çok daha verimli kullanacağız. Bundan sonraki dönemde de bu tarz işbirliklerine devam edeceğiz” dedi.
Hasan Süel: “Türkiye’yi dijital geleceğe çok daha hızlı bir şekilde hazırlayacağız.”
Konuya ilişkin değerlendirmesinde Vodafone Türkiye’nin altyapıda rekabet değil iş birliği vizyonu ile faaliyet gösterdiğinin altını çizen Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel, “Türk Telekom ile kuracağımız altyapı paylaşımına dayalı yatırım modeli ile hem ülkemizin kaynaklarından tasarruf etmiş olacağız hem de ülkemizin dört bir köşesindeki vatandaşlarımızı dijital geleceğe çok daha hızlı bir şekilde hazırlayacağız. Sektörümüzde bu ihalede olduğu gibi ortak yatırım ve altyapı paylaşımını teşvik edici modellerin geliştirildiği bir iklim sağlanırsa, Türkiye’nin telekomünikasyon sektöründe kendi bölgesinin öncü ülkelerinden biri olabileceğini öngörüyoruz” dedi.
Evrensel Hizmet Fonu Neden İletişim Alanında Daha Fazla Kullanılmıyor?
Coğrafi zorluklar ve yüksek altyapı maliyeti nedeniyle mobil haberleşme hizmetinin verilemediği bölgelere özel olarak hazırlanan ‘Mobil Haberleşme Altyapısı Olmayan Yerleşim Yerlerine Altyapı Kurulması Projesi’nde tüm masraflar Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, Evrensel Hizmet Bütçesi’nden karşılanacak. Proje kapsamında inşa edilecek altyapı, diğer operatör ve aboneler tarafından da kullanılabilecek.
Evrensel Hizmet fonunun yıllardır toplanıyor ama harcanmıyor olması eleştirilere neden oluyor. Bir ara bakanlığa PC alımı için kullanılması söz konusu olmuştu [2]. Fatih Projesi için kaynak da yine bu para olarak yorumlanmıştı [3]. Emniyet Genel Müdürlüğü PC’lerinin bu fondan alımı söz konusu olmuştu[4]. Bütün bunlarda sektörün gelişmesinde kullanılacak paranın, sektörün dışına çıkarılması büyük eleştiri konusu olmuştu. Halen de bu konu eleştiriliyor. Mesela bu para ile “neden fiber altyapı kurulmasın” deniliyor [5] [6] [7].
Binali Yıldırım’ın 2013’de Ulaştırma Bakanlığından ayrılması öncesi bu paradan 300 milyon TL’nin ARGE fonuna aktarılması planlanmış [8], pek çok firma projelerini vermiş ama değerlendirme süreci bir türlü bitmemişti. Bu para 3 yıl verilmedikten sonra Lütfi Elvan’ın bakanlığı zamanında 1 milyar TL olarak Tübitak’a yazılım-bilişim projelerine ARGE fonu olarak aktarılması söz konusu olmuştu ama sonra ses seda çıkmadı [9].
Ama bütün bunların yanında, fonun gerçek amacına uygun 2 kere kullanıldığı görüldü. Bunlardan birisi 1799 Yerleşim Yeri içindi[10], diğer ise bu haberde yer alan ihaledir.
[1] Türk Telekom ve Vodafone, 1.472 Yerleşim Yerine Mobil Haberleşme Hizmeti Götürmeye Talip Oldu
[2] Evrensel Hizmet Fonu Başka İşlere mi Kullanılıyor?
[3] Cabir Bilirgen; Evrensel Hizmet Fonuyla 18.200 Okula Bilgisayar Sınıfı Kurulacak
[4] Emniyet Genel Müdürlüğüne Akıllı Sınıflar Kuruluyor
[6] TÜTED Evrensel Hizmet Fonunun Kullanımı Konusuna Dikkatleri Çekti
[7] Muharremin Ölümü ve İletişim (Evrensel Hizmet Fonu Üzerine…)
[8] Binali Yıldırım, Bilişim-Telekom STK’ları ile Diyalog Yemeğinde Buluştu
[9] Devletin Bilişim Sektörüne Biraz Daha Özen Göstermesi Gerekiyor
[10] Evrensel Hizmet Fonu Kapsamında, Küçük Yerleşimlere 1472 Yeni Baz İstasyonu Geliyor