Son en az 10 ama belki 20 yılın tartışma konularının başında, internet sayesinde sınırlar ötesine hizmet veren firmaların (aslında internet devleri demeliyiz) vergi ödemeleri geliyor. Çoğunluğu ABD merkezli bu devler, “o ülkede satış yapmıyoruz” gibi bahanelerle vergi ödemekten kaçınıyorlardı.
İrlanda’nın yatırım çekme hevesi, Hollanda’nın diğer vergi avantajları üstüste gelince, Google, Microsoft, Apple, Meta (facebook) vs tüm ülkeler merkezlerini İrlanda’ya kurarak tüm satışları oradan yapılmış gösterdiler. Ancak bu durum artık değişiyor. Türkiye dahil son 1-2 yılda internet vergisi tanımlayan ülkelere, ABD yeni bir yol önerdi ve bu 2024’den sonra başlayacak.
2024 öncesinde, son 1-2 yılda vergi koyanlar ülkelerden biri olan İngiltere dijital hizmetler vergisinin (DST) ilk yılında 360 milyon sterlin (430 milyon dolar) topladığını ve bunun %90’ının Apple’ın da dahil olduğu bilinen beş teknoloji devinden geldiğini söylüyor.
Bu rakam İngiltere’de yapılan satışlardan elde edilen brüt gelirin %2’si ile hesaplanıyor. Bazı Avrupa ülkeleri, teknoloji devlerine beyan edilen kârlardan ziyade ülkede elde edilen gelire dayalı vergiler uygulayarak sorunun en azından bir kısmını çözmeye karar verdi. Bu, şirketlerin karlarını nereye yönlendirmeyi seçerlerse seçsinler, kazandıkları ülkede en azından bir miktar vergi ödeyecekleri anlamına geliyor.
“Kısmen” diyoruz, çünkü adından da anlaşılacağı gibi DST fiziksel ürünler için değil, yalnızca dijital ürünler için geçerlidir. Apple’ın durumunda bu, şirketin İngiltere’deki App Store geliri gibi şeylerin yanı sıra iCloud, Apple Music ve Apple TV+ gibi hizmetler için %2 ödeme yaptığı anlamına gelir.
App Store geliri söz konusu olduğunda, Apple verginin yarısını öder ve diğer yarısını geliştiricilere aktarılan paradan düşer.
DST’nin ilk yılında 275 milyon sterlin (328 milyon dolar) toplayacağı tahmin ediliyordu, ancak The Guardian, pandemi sırasında uygulamaların ve diğer eğlence hizmetlerinin güçlü satışlarının aslında 360 milyon sterlin (430 milyon dolar) topladığını bildirdi.
Vergi 2024’te sona eriyor
DST, yalnızca 2020-2023 için geçerli olan geçici bir vergi haline döndü. 2024’ten itibaren, tüm şirketlerin faaliyet gösterdikleri her ülkede adil bir vergi payı ödemesini sağlayan küresel bir vergi anlaşmasının yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Tek tek ülkeler tarafından yabancı şirketlere vergi uygulanmasının sürdürülebilir olmadığı uzun zamandır kabul ediliyor. Farklı vergi oranları, yine de teknoloji devlerinin en düşük vergileri olan ülkeler için alışveriş yaptığını görecek ve DST gibi vergiler uygulayan ülkeler, kendi ihracatlarına tarifeler şeklinde misilleme riskiyle karşı karşıya kalacak .
Tek gerçek çözüm, faaliyet gösterdikleri pazarların her birinde şirketlerin vergi muamelesine ilişkin tutarlı bir küresel anlaşmadır; bu, tüm şirketlerin ve ülkelerin eşit şartlarda faaliyet göstermesi anlamına gelir. 2019’da Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) böyle bir anlaşma planlarını açıkladı .
2020 yılında 137 ülkenin katılımıyla bu anlaşmaya ilişkin çalışmalara başlanmış olup, yeni vergi rejiminin 2024 yılında hayata geçmesi bekleniyor.