Hatırlayanlarınız olacaktır. 2020 yılın yazında TBMM tatile girmeden önce 5651 sayılı internet yasasına yeni maddeler eklenerek kanunlaştı.
Kısaca bunları hatırlayalım;
Türkiye’de Temsilci Bulundurma Yükümlülüğü
Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların, Türkiye’de en az bir kişiyi temsilci olarak belirlemelerinin yanı sıra kimlik ve iletişim bilgilerinin de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu‘na (“BTK“) bildirim yükümlülükleri getirildi.Maddede amaçlanan ise yurtdışı kaynaklı sitelerin herhangi bir erişim engelleme durumunda doğrudan temsilcileri aracılığı ile iletişim kurabilmekti.
Sosyal Ağ Sağlayıcı eğer ki Türkiye’de bulundurduğu temsilcisini BTK’ya bildirmez veya temsilci bulundurma yükümlülüğüne uymaz ise Taslak uyarınca gelen madde ile Kurum Sosyal Ağ Sağlayıcısına bildirimde bulunacak, bildirimden 30 gün içerisinde Sağlayıcı yükümlülüğü yerine getirmezse o halde BTK tarafından yaptırım gündeme gelecekti. BTK, yükümlülüğünü yerine getirmeyen Sosyal Ağ Sağlayıcı’nın internet trafiği bant genişliğini yüzde 50 oranında daraltılması için Sulh Ceza hakimliğine başvuracaktı. Karardan 30 gün içerisinde Sosyal Ağ Sağlayıcı tarafından yükümlülük hale yerine getirilmez ise bu sefer internet trafiği bant genişliği yüzde 95 oranında daraltılması BTK tarafından talep edilebilecekti. Sulh Ceza Hâkimi tarafından verilen kararlar en geç 24 saat içerisinde erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilecekti. Kararların yerine getirilmemesi sebebiyle meydana gelecek zararlardan ise yine Sosyal Ağ Sağlayıcı sorumlu olacaktı. Yükümlülük yerine getirildiği takdirde karar kendiliğinde hükümsüz hale gelecekti.
Yasanın kapsamına Twitter, Facebook, Instagram, Tiktok, YouTube, WhatsApp gibi sosyal medya kuruluşları giriyor.
Ve bu taslak yasalaştı ve 5 aşamalı bir takvim sunuldu. Şimdi onlara biraz bakalım.
Sosyal ağ sağlayıcı ve yetkili temsilci atama yükümlülüğüne dair hükümlerin yürürlük tarihi 01.10.2020 olarak belirlendi. Tüm sosyal ağ sağlayıcıların bu tarihten sonra 5651 sayılı Kanun gereği en az 1 yetkili temsilci bulundurması zorunlu hale getirildi.
- Kurum tarafından sosyal ağ sağlayıcıya bildirimde bulunulacak; bildirimden itibaren otuz gün içerisinde bu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde, sosyal ağ sağlayıcısına 10 milyon Türk lirası idari para cezası verilecektir.
- Bu cezanın tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde sorumluluk yerine getirilmezse 30 milyon Türk lirası tutarında ikinci bir ceza kesilecektir.
- İkinci kez verilen cezadan sonra sorumluluk yerine getirilmezse, Türkiye’de mukim veri mükellefi gerçek ve tüzel kişiler tarafından sosyal ağ sağlayıcısına yeni reklam verilmesi yasaklanacaktır; bu durumda yeni sözleşme kurulması ve buna ilişkin para transferi yapılması mümkün olmayacaktır.
- Reklam yasağından itibaren üç ay içinde sorumluluk yerine getirilmezse, internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması için Kurum tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurulabilecektir.
- Başvurunun kabulüne ilişkin hakim kararının uygulanmasından itibaren otuz gün içerisinde temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde, sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması için Kurum tarafından sulh ceza hâkimliğine başvurulabilecektir.Şu an üçüncü aşamaya kadar gelmiş bulunuyoruz ve şimdiye değin Youtube dışında temsilci atayacağını bildiren şirket olmadı.
Bu noktada akla bazı sorular ve sorunlar geliyor şöyleki;
- Bu sosyal ağlar üzerinden gelir elde eden küçük esnaflar, el emeği ürünlerini satan insanlar var bunlar reklama veremeyecek
- Reklam verildi diyelim bu kez devreye BDDK yani Bankacılık Denetleme Kurumu devreye girecek çünkü reklam bedelleri kredi kartı ile ödeniyor.
- Bir şirket bu sosyal ağ şirketlerinden birine reklam vermiş ise bu reklam bedelini gider olarak gösteremeyecek diyelim gösterildi bu kez de Maliye Bakanlığı bu konuda bir uyarıda bulunacak, bunun detayı henüz netleşmedi.
Yasanın Diğer Getirdikleri
Bireyler, özel yaşamın gizliliğinin ihlali, hakaret, nefret suçu, iftira gibi kişilik haklarına yönelik saldırılar nedeniyle, sosyal ağ sağlayıcılara başvurarak, sadece mağduriyetin engellenmesine dönük içeriğin kaldırılmasını veya erişimin engellenmesini isteyebilecek.
Nitekim bu yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte hemen her gün bir içerik engelleme haberi ile karşılaşıyoruz hatta daha traji-komik olarak engelleme haberine gelen engellemele haberleri de görmeye başladık
Verilerin Türkiye’de depolanması
Yasanın tartışmaları maddelerinden birisi de, “Türkiye’den erişimi günlük 1 milyondan fazla olan yurtiçi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alır” hükmü. Ancak bu tedbirlerin ne olacağı yasada net olarak belirtilmediği gibi, verilerin getirilmemesi halinde herhangi bir yaptırım öngörülmüyor.
Hatta bununla ilgili olarak Microsoft’un Yunanistanda Data Center açacağını duyurması ile Neden Türkiye’de değil konusunu bir Youtube canlı yayınında tartışmıştık
Sonuç olarak;
İlerleyen günlerde neler göreceğiz, neler yaşanacak bunu zaman gösterecek ancak görünen o ki; şu ana kadar temsilci ataması yapmayan, yapacağını bildirmeyen şirketlerin bazıları ilerleyen günlerde temsilci ataması yapabilir bunun başında Facebook geliyor çünkü Instagram ile birlikte ciddi sayılabilecek reklam gelirleri var. Ancak Facebook‘un 7 Ocakta bir bildirimle duyurduğu ve şartları kabul etmeyenlerin 8 Şubat 2021 den sonra WhatsApp’ı kullanamayacaklarını bildirmesi kullanıcılarını şok etti. Facebook WhatsApp verilerini Facebook uygulamalarında kullanacağını bildiriyordu buna mesajlar dahil olmak üzere birçok detay vardı. Bunu daha önce illegal olarak yapıyordu şimdi kanun altına alarak yapacağını duyurmuş oldu. Bu adımının kendilerine ne kaybettireceğini bilmiyoruz.
Twitter‘a ayrı bir sayfa açmak gerekiyor malum Twitter bugüne kadar kullanıcı mahremiyetine özen gösterdi ve veri paylaşmadı aynı zamanda yakında Amerikan Başkanı Trump’ın tweetlerine yorum koyması ve daha çok yeni olarak Biden’ın görevinin tescillendiği gün attığı tweetler askıya alındı, RT yapılmaz duruma getirildi. Trump destekçilerinin çıkarttığı olaylar ve can kayıpları da dikkat çekti.
Burada asıl sorun şu ki haklı olarak bu sosyal ağlar ülkemizdeki hukuki yapıyı güvenli bulmadıkları için temsilci atamak istemedikleri gibi data centerlarını buraya getirmeyi akıllarından bile geçirmiyorlar.
Bekleyip göreceğiz. Ya batıya daha da yaklaşacak yada biraz daha batıdan uzaklaşacağız.
