İstanbul Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan İstanbul Planlama Ajansı, kentin 2050 vizyonu için stratejileri ortak akılla belirlemeye başladı. Ajansa bağlı dört birimden biri olan İstanbul İstatistik Ofisi, veri üretme, analiz etme ve bunları kamuoyunun bilgisine sunma amacıyla faaliyete geçti.
İstanbul İstatistik Ofisi, çocuk yoksunluğuna ilişkin yaptığı araştırmada çarpıcı sonuçlara ulaştı. Yeterli maddi imkânlara sahip olmayan ailelerde, dengeli beslenememe, ısınma sorunları yaşanıyor. Aileler çocuklarına kitap alamazken, pek çok çocuğun kendine ait odası ve günlük ayakkabısı dışında başka ayakkabısı bulunmuyor. 5 yaş altındaki çocukların ancak %1,8 gibi çok düşük bir oranın kreş ve anaokuluna gidebilmesi, annelerin çalışmasını engelliyor. Ayrıca çocukların güvenle oynayacakları oyun alanları da yeterli değil.
16-27 Aralık 2019 tarihleri arasında, 74 mahalle ve 1002 haneyle yüz yüze anket çalışması yapıldı. Hanehalkı gelir düzeyi 3.000 TL ve altında olan, 0-15 yaş arasında en az bir çocuğu olan aileler tercih edildi. Toplanan veri kümeleri incelendikten sonra araştırmanın birim tanımına uyan 815 hanenin yanıtları üzerinden analiz yapıldı. Araştırmada tesadüfî olmayan örnekleme yöntemlerinden yargısal örnekleme metodu kullanıldı.
Araştırmada şu sonuçlara ulaşıldı:
Bir hanede yaşayan ortalama kişi sayısı 4,4 olarak hesaplandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2018 yılında İstanbul için hanehalkı ortalama büyüklüğü ise 3,4’tü.
Hanehalkının %88,3’ü eşlerden ve çocuklardan oluşan çekirdek aile. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkı oranı %7,2. Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan çekirdek aile oranı ise %4,5.
Annelerin %82,4’ü ortaokul ve altı, babaların ise %93,2’si lise ve altı mezuniyet derecesine sahip. Annelerin %10,2’si bir okul bitirmemiş, %50,5’i ilkokul mezunu, %4,5’i üniversite mezunu. Babaların %3’ü bir okul bitirmemiş, %6,8’i üniversite mezunu.
Hanelerin %27,5’inde çocuk odası yok. Bu hanelerin %70’inde 15 yaş altında 2 ve üzeri çocuk yaşıyor.
Hanehalkı temel ihtiyaçlarını karşılama noktasında yoksunluklar yaşıyor. Hanelerin %42,3’ünde çocukların günlük kullanım dışında başka bir ayakkabısı yok. %44,4’ünde ısınma sorunu var. %44,7’si ise yeterli beslenme olanaklarına sahip değil.
Isıtma sistemi olarak hanelerin %16,6’sında soba, %36,2’sinde doğalgaz sobası kullanılıyor.
Hanelerin %46,5’inde ebeveynler, maddi yetersizlik nedeniyle çocuklarına kitap alamıyor. Aileler, son 1 yılda ders kitabı ile öğretmenin istediği hikâye ve yardımcı kaynak dışında çocuklarına kitap alamamış.
Hanelerin %89,2’sinde çocuklar okul dışında, yabancı dil kursu, spor ya da sanat gibi herhangi bir eğitim almıyor. Çocuklarına okul dışında da bir eğitim imkânı sunan hanehalkının %67,2’si bu olanak için ücret ödemiyor.
Hanelerin %3,7’sinde 15 yaş altındaki çocuklar, okul saatleri dışında ücret getiren bir işte çalışıyor.
5 yaş altındaki çocukların %94,5’ine annesi bakıyor. Çocukların sadece %1,8’i anaokulu, kreş ve gündüz bakımevine gidiyor. %3,5’ine anneanne veya babaanne bakıyor.
5 yaş altında çocuğu olan annelerin %82’si devlet ya da belediye tarafından ücretsiz kreş imkânı sunulması halinde çocuğunu kreşe gönderebileceğini söylüyor. Annelerin %58,3’ü bakması gereken küçük çocuğu olduğu için çalışamazken, %85’i çocuğu kreşe gittiğinde çalışabileceğini belirtiyor.
Hanehalkının %69,2’si çocukları için çevrelerinde güvenli bir oyun alanı bulunmadığını düşünüyor.