ABD’nin dünya devi şirketi Apple’ın, iPhone 5, iPhone 6, iPhone 6s, iPhone SE ve iPhone 7 dahil eski model telefonları kasıtlı olarak yavaşlattığı ortaya çıkmıştı. Bunu gerekçe gösteren Cumhuriyet Halk Partisi tarafından Türkiye Büyük Millet Meclis’ine araştırma önergesi verildi.
Yavaşlatma ABD’deki kullanıcılar tarafından tespit edilmiş. Apple özür dilemiş ve olayı eski pil ile açıklamıştı [1]. Ancak ABD’de makamlar, Apple aleyhine soruşturma ve dava açtı. Başka ülkelerde de benzer soruşturmalar oldu [2]. Apple bununla ilgili tazminat payı ayırdı [3]. CHP milletvekili Türkiye’deki kullanıcıların durumunu sorguluyor.
Türkler 24 Milyar Dolar Apple’a Para Ödedi
58 milyon akıllı telefon kullanıcısı bulunan Türkiye’nin son 10 yılda toplam 143 milyon adet cep telefonu ithal edip, 24 Milyar Dolar Apple’a yani Amerika’ya döviz yolladığını belirten CHP Gaziantep Milletvekili Bayram Yılmazkaya :
“Fransa’da, İtalya’da, İsrail’de ve Amerika’nın birçok eyaletinde Apple açılan davalarda şirketin uygulaması ile ilgili teknik incelemeler sonucu eskiyen telefonların yavaşlatılarak kullanıcıları yeni telefon almaya yönlendirilmesi olduğu ortaya çıkarsa bu davalar büyük bir dolandırıcılık davasına dönüşebilir.
Sadece Fransa’da yasayı ihlal etmekle suçlu bulan şirketler, yıllık gelirinin % 5’i kadar para cezasına çarptırılabilir. Bu, Apple’ın ödemeyi zorunlu kılacağı 11.5 Milyar Dolar ceza anlamına geliyor”
“Türkiye’de yaklaşık 9.5 milyon aktif iPhone kullanıcısını bu yolla yeni telefon almaya yönlendirmesi bir nedendir. Kullanıcılarının daha fazla para ödemesini sağlayan Apple’a büyük davalar açılabilir”
Son dönemlerde bazı Avrupa ülkelerinde, Apple ve Samsung gibi telefon şirketlerine ‘Telefon Yavaşlatma’ cezası verildiği haberleri var. Bunların ülke kamuoyumuza da yansıdığını gerekçe gösteren CHP Gaziantep Milletvekili Bayram Yılmazkaya araştırma önergesi verdi. Apple ve Samsung telefon şirketlerinin incelenmesi için TBMM Başkanlığına verdiği araştırma önergesinde şu gerekçelere yer verdi;
“Son dönemlerde Apple ve Samsung gibi telefon şirketlerine bazı Avrupa ülkelerinde ‘Telefon Yavaşlatma’ cezası verildiği çıkan haberlerle ülke kamuoyumuza da birçok defa yansıdı.
Samsung ve Apple’ın “planlanmış eskitme” stratejisine karşı açılan dava sonucunda sadece bir ülkede teknoloji devleri toplamda 15 milyon Euroluk cezaya çarptırıldı.
Apple’a verilen ceza 10 milyon Euro olurken, Samsung’un 5 milyon Euro cezaya çarptırıldığı İtalya’da Devlet yetkilileri, Apple ve Samsung’un adaletsiz ticari aktiviteler gerçekleştirdiğini, cezanın sebebi olarak “telefonda ciddi aksamalar ve bariz şekilde yavaşlamalar yaşamaları sonucu kullanıcıları yeni cihaz almaya yönlendirmesi” gösterildi.
Apple firmasının geçtiğimiz yıllarda, pil ömrü azalan eski telefonları bilerek yavaşlattıkları yönündeki beyanları bile Türkiye Cumhuriyetinin ve 82 milyon vatandaşının milli menfaatleri adına bu konuyla ilgili gerekeli araştırmanın yapılmasını zaruri hale getirmiştir.
Fransa’da da aynı şekilde Apple’a yönelik benzer bir dava dosyası açılmış ancak o dava daha bir karara bağlanmamıştır.
Eski model iPhone’ları kasıtlı olarak yavaşlattığını kabul eden Apple, ABD ve İsrail’in ardından Fransa’da da dava riskiyle karşı karşıya.
Kamuoyuna da yansıdığı üzere Apple, iPhone yazılımının bazı telefonları şarj sorunları nedeniyle yavaşlattığını kabul etti.
Fransa’da yasayı ihlal etmekle suçlu bulan şirketler, yıllık gelirinin % 5’i kadar para cezasına çarptırılabilir. Bu, Apple’ın ödemeyi zorunlu kılacağı 11.5 Milyar Dolar ceza anlamına geliyor.
Fransa’da, İtalya’da, İsrail’de ve Amerika’nın birçok eyaletinde Apple açılan davalarda şirketin uygulaması ile ilgili teknik incelemeler sonucu eskiyen telefonların yavaşlatılarak kullanıcıların yeni telefon almaya yönlendirilmesi olduğu ortaya çıkarsa bu dava büyük bir dolandırıcılık davasına dönüşebilir.
Apple’ın, kullanıcıları uyarmadan telefonları yavaşlatıcı yazılım güncellemesi yaptığı savıyla, ABD’nin farklı federal mahkemelerinde toplam sekiz ayrı davası bulunmakta.
Mahkeme dosyalarında, Apple’ın eski sürüm yazılıma sahip iPhonelar da yaptığı güncellemelerin telefonların performansını kötüleştirip, iPhone sahiplerinin sorunlarını çözmek için yanlış yönlendirdiği iddia ediliyor.
Kaliforniya, New York ve Illınois eyaletlerinde açılan davaların hepsinin toplu dava olduğu ve ülke genelindeki milyonlarca iPhone sahibinin temsil edileceği belirtiliyor.
İsrail’de bir mahkemede de açılan benzer davada, Apple ilk defa iPhone 6, iPhone 6s, iPhone SE ve iPhone 7 dahil eski model telefonları kasıtlı olarak yavaşlattığını kabul etmiş, ancak bunun amacının telefonların daha uzun süre kullanılabilmesini sağlamak olduğunu savunmuştu.
Davalarda ise Apple’ın batarya sorununu ücretsiz değiştirmek yerine batarya sorununu gizlediği iddia ediliyor.
Şu anda Türkiye’de 58 milyon akıllı telefon kullanıcısı bulunuyor. Türkiye, son 10 yılda toplam 143 milyon adet cep telefonu ithal edip, 24 Milyar Dolar Apple yani dolayısıyla Amerika’ya ödedi.
Statcounter’ın verilerine göre Apple’ın Türkiye’deki akıllı telefon pazarındaki payı Temmuz 2018 itibariyle yüzde 16,5 seviyelerinde. Diğer bir deyişle Türkiye’de yaklaşık 9.5 milyon aktif iPhone kullanıcısı bulunuyor.
Samsung’un Türkiye’deki pazar payı yüzde 52, Vestel’in pazar payı yalnızca yüzde 2. Türkiye’deki akıllı telefon pazarının büyük kısmı Güney Koreli, Amerikalı şirketlerin ve kısmen de Çinli şirketlerin elinde.
Telefon şirketlerinin, kullanıcıları işletim sistemlerini güncellemeye yönlendirdiği, ancak yeni işletim sistemlerinin cihazlarda yavaşlamalara ve donmalara sebep olduğu görülmekte. Cihazları yavaşlatacak güncelleme ve uygulamalar ile kullanıcıları yeni telefon almaya yönlendiren bu tip uygulamaların varlığı konusunda Türkiye’de de bazı telefon firmalarının varlığı bilinmektedir.
Apple firmasının özellikle batarya ve batarya ömrü konusunda tepki çeken bu uygulamalarının teknik olarak incelenmesi ve yaşanan birçok mağduriyetin giderilmesi adına gerekli adımların atılması, yaşanan büyük ekonomik kayıplarında göz önünde bulundurulması ulusal çıkarlarımız adına gereklilik arz etmektedir.
Milyarlarca doların ödendiği, ekonomik olarak büyük kayıpların yaşandığı bu döviz çıktısına dur demek adına, ülkemizdeki milyonlarca iPhone ve Samsung kullanıcısının mağduriyetlerinin giderilmesi için konun daha detaylı incelenerek akıllı telefonlarla ilgili bu gerekçelerin göz önünde bulundurulup teknik çalışmaların yapılması, gerekli adımların atılması ve yasal zeminin oluşturulması, idari ve kurumsal düzenlemelerin oluşturulması amacıyla Türk Milletinin Ulusal çıkarları adına Meclis Araştırması gereklidir.”
[1] Apple Eski iPhone’ları Bilerek Yavaşlatıyormuş
[2] Apple Eski iPhone’ları Yavaşlattığı İçin Özür Dilerken, Hakkında Dava Açıldı
[3]Apple, İşlemcileri Yavaşlatan Yazılımla İlgili Tazminata Para Ayırdı
