Bu röportajın ilk bölümünü İzi Adato : Yatay (horizontal) e-Ticaret İşinde 2 Tane Kırılma Noktası Var – 1, ikinci bölümünü İzi Adato : Gerçek e-Business Yapmak Yerine, İşi Web’e Taşıyorlar – 2, üçüncü bölümünü İzi Adato : e-Store’da 9 Yıllık Emek ve Birikim Boşa Gitti – 3 ve dördüncü bölümünü İzi Adato : Sadece Kayıtlı Satış Olması bile İnternet Satışlarına Devlet Desteğini hak Etmesi için Yeterli Nedendir – 4 başlığı altında okuyabilirsiniz.
2008 yılında e-Ticaret, ABD’de 140 milyar $ ülkemizde ise kredi kart kullanılarak 9 milyar TL olarak gerçekleşti. Ancak 2008’in 3 ve 4.çeyreğinde üstüste bilinen bazı e-ticaret siteleri battı. Bazıları kullanıcılarını, bazıları ise bankaları (ama her halukarda çalışanlarını) mağdur eden bu kapanma hikayelerini incelemek, belki ülkemizde e-Ticaret’in ileriye yönelik adımlarında bazı düzeltmeler yapmak gerekliliğini gösteriyor. İşte İzi Adata’ya bu röportajın son bölümünde, tüketici davranışlarını ve bankaları sorduk :
Turk-internet.com : Bir de tüketici tarafına bakalım. Sence Türk e-Ticaret kullanıcıları nasıl kullanıcılar ?
İzi Adato : Genelde bilinçli bir kullanıcı tipi profili var. Gerçi suistimal edenler de var. Alıp, kullanıp, geri gönderen var ama genelde bu büyük bir oran değil.
e-Devlet tarafına baktığımızda da aslında hiç de küçümsenmeyecek bir gelişme var. Bugün devlet tarafındaki bir çok hizmete internet üzerinden ulaşabiliyorsunuz. Buda doğal olarak internetin daha yaygın kullanılmasını teşvik ediyor.
Her işi internetten yapmaya göre alışıyor insanlar. Sitelerın sayısının artması içeriğinde artması anlamına geliyor. Şimdilerde vergini bile kredi kartıyla ödeyebiliyorsun ama biz internet üzerinde kredi kartı kullanımına alıştırana kadar, neler yaşandı anlatamam. Hala da kredi kartının internet üzerinden kullanımı konusunda bir güvensizlik var.
Turk-internet.com : e-Ticaret siteleri açısından iade kavramının sıkıntı getirdiği belirtiliyor. Buna ne diyorsun?
İzi Adato : İade de sıkıntı şu; bizdeki iade alma sistemi ile tedarikçinin iade alması arasında çok büyük bir fark var. Tüketici kanunları arasında fark var. Sizin X dükkanından mal almanızla ve internet üzerinden mal almanız arasında tüketici hakları arasında ciddi farklar var. Bu internet üzerinden mal satan firmaları ciddi yoruyor tabi ki. Normal bir dükkandan aldığınız malı ürünün naylonunu açarsanız dükkan sahibi geri almak istemiyor. Halbuki e-Ticaret sitesinden mal alan biri 15 gün içinde malı ister kutusuz ister kullanılmış bir şekilde iade etsin, geri almak zorundasınız.
turk-internet.com : Tüketiciye tavsiye olarak, e-Ticaret siteleri konusunda neler söyleyeceksin? Neye dikkat etmeliler?
İzi Adato : Kimlik belirleme sistemleri çok önemli. O sitenin kim olduğunu görebilmeliyim. Sitenin kimliği, eğer bu bir pazaryeri ise ürünü satanın kimliği, o şirket hakkında yapılan yorumlar, bunlar son kullanıcı açısından çok önemli veriler.
Genelde devletin kanunları tüketiciyi koruma üzerine kurulmuş ama bu sektörü ancak üreticiler ve satış yapan şirketler geliştirir. Kanunlar internet üzerinden mal satmaya çalışanları ve bu sektörü geliştirmeye çalışanları korumaz ise o zaman sektör ne olur?
Turk-internet.com : Banka tarafı?
İzi Adato : Bankaların sektörü desteklemek, e-Ticaret sektörünün gelişmesine yardımcı olmak adına yaptıkları fazla bir şey olmadı malesef. Senelerce sanal kartı öne ittiler. Mevcut kart sahiplerini internet konusunda tedirgin edip sanal kart adedini arttırmayı düşündüler. Kendilerini korumak adına e-ticaretle uğraşan şirketlere ciddi yaptırımlar getirdiler.
Bankaların yeni yeni kullanmaya başladıkları 3DS güvenlik sistemi ve benzer uygulamalar sonunda satıcı firma üzerinden belirli yükleri kaldırmaya başladı. eTicaretin yaygınlaşması bankaların kredi kartı aktivitelerinin çok daha artması anlamına gelecektir. Bankalar sektörün oluşmasına daha fazla kaynak ayırmalılar ve daha çaba sarfetmeliler.