Üsküdar Üniversitesi İş İş Güvenliği, İş Sağlığı ve Çevre Sağlığı Uygulama ve Araştırma Merkezi (ÜSGÜMER) tarafından “Afet Günlerinde Durum Değerlendirmesi, Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri” başlıklı çevrimiçi panelde Kahramanmaraş depreminden alınması gereken dersler, olası deprem ve afetlere hazırlık konusunda yapılması gereken önlemler ele alındı. Panele farklı disiplinlerden bilim insanları katılım sağladı.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Depremi yaşayanlarla doğru empati kurulmalı”
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Yönetim Üst Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nevzat Tarhan panelin açılış konuşmasında, tarihte dünyadaki doğal afetler içerisinde deprem afetlerinin en büyüklerinden birini yaşadığımızı belirterek şunları söyledi:
“Fay uzunluğu 500 kilometre, etkilediği alan ve yıkıcı etkisi çok yüksek bir kırılma yaşadık. Bu bir doğal afetten de ziyade felaket boyutunda. Böyle bir durumda insan sağlığı ile uğraşanlar, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki uzmanlar ve yer bilimcilerin çıkarması gereken önemli dersler var. Psikoloji alanındaki uzmanlar olarak çıkarılması gereken bu dersleri ‘Geliştiren Travma’ olarak adlandırıyoruz. Büyük bir acı yaşandı. Geçtiğimiz 10 günde deprem bölgelerinde yaşanan acılar bizler de ikincil bir travma oluşturdu. Depremi yaşayan insanların sınavı böyle durumlarda isyan etmeden ama dayanıklılık geliştirerek doğru davranarak bu dönemi aşmalarıdır. Biz direkt olarak dezavantajlı değiliz ama bize de onlara yardım edebilmek, onların ihtiyaçlarını karşılamak, bu olayda doğru bir empati ile yaklaşarak toplumun ve insanların yararına nasıl değerlendirebiliriz diye düşünmek düşüyor. Eğer bunu yapabilirsek Türkiye bu durumdan kazançlı çıkacaktır.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İnsanlığın en büyük gücü şefkat ve iyiliktir”
Deprem bölgelerine giden tırların yolları kapattığını hatırlatan Prof. Dr. Nevzat Tarhan şöyle konuştu:
“Sadece Türkiye’den değil, neredeyse bütün dünyadan deprem bölgelerine yardım ulaştırıldı. Yakutistan’dan Meksika’ya, Orta Asya ülkelerinden İsrail’e kadar her yerden büyük bir destek ve anlayış var. Sergilenen iyilik ve yardım davranışı çok ön plana çıktı. Politik psikoloji anlamında ele alındığı zaman hep hükmetmek, güçlü ve varlıklı olmak üzerinde durulur. Şefkatin ve iyiliğin aslında fiziksel güçten daha büyük olduğu ve insanlığın sahip olduğu en büyük gücü olduğunu görüyoruz. İnsanlığın iyiye gidişi açısından şefkat ve iyilik duygularını güçlendirecek şekilde adımlar atılacağını ve sonuç olarak da dünyanın daha yaşanabilir bir yer olmasını umuyoruz.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Toplumsal ahlak ve eğitim sistemimiz enkaz altında kaldı”
Depremle birlikte enkaz altında kalanın toplumsal ahlak olduğuna belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan şöyle dedi:
“Ahlaklı insanların deprem bölgelerinde inşa etmiş oldukları binalar yerinde duruyor. Ahlaklı insanların hile yapmadan, bilimsel kurallara uygun olarak yaptıkları binalar yıkılmadı. TOKİ binaları da dahil usulüne uygun yapılmış binaların yıkılmadığını görebiliyoruz. Mühendislik kurallarına uyulmadan inşa edilen binalar çöktü. Bunun sebebi de bana göre toplumsal ahlaktır. Türkiye’nin eğitim sistemi de enkaz altında kaldı. Türkiye’nin eğitim sistemi karakter eğitimi ve iyi insan yetiştirme eğitimi vermiyor. İyi insan yetiştirme eğitimi verilmediği için aileden alınan ve çocuklukta edinilen birçok iyi huy da okul hayatında değişiyor. Bu değişmeyi masaya yatırmak gerekiyor.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Etik değerlerimiz de göçük altında kaldı”
Ülke olarak kendimize sormamız gereken sorular olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan şunu söyledi:
“Neden Japonlar değerlerine uygun olarak ahlaklı davranıyorlar da biz davranamıyoruz? Bu soruyu sormamız lazım. Bizde yetişen eğitimli insanlar ve mühendisler yanlış projelere imza atıyorlar? Yapı denetimi yapanlar neden onay veriyorlar? Bunlar da masaya yatırılması gereken önemli konulardır. Bunun arkasında tamamen etik değerler var. Etik değerlerimiz de göçük altında kaldı. Bu etik değerleri okullarımızda daha çok öğretmemiz gerekiyor. Okullarımızda etik değerlerimizi öğretmezsek yeni yetişen mühendisler zeki ve çalışkan olacaklar ama çıkarcı, bencil ve kötücül olacaklar. Bunun olmaması için eğitim sistemimizin reforma ihtiyacı var. Eğitim sistemimizin zeki, çalışkan ve varlıklı olmak yerine dürüst, ahlaklı ve karakterli olmak gibi hedefler inşa etmesi gerekiyor. Eğer bunu yapmaz ise 20-30 yıl sonra yine büyük bir deprem afeti olduğunda aynı şeyleri konuşuruz.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Etik değerleri kutsallaştırmamız gerekiyor”
Japonya’nın 1933’te büyük bir deprem yaşadığını hatırlatan Prof. Dr. Nevzat Tarhan şöyle dedi:
“O depremden çıkardıkları derslerle yüksek binalar da yapsalar bilimin kurallarına uyuyorlar. Bunu kutsal derecede doğrulaştırmışlar. Japonlar ve Almanlar etik değerleri kutsallaştırmışlar. Peki biz neden etik kuralları kutsallaştırmıyoruz ve onları sorgulanamaz hale getirmiyoruz? Bizde muhakkak insanların satın alınabileceği bir fiyatı var gibi düşünülüyor. Bu nedenle bu konular masaya yatırılmalıdır.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İller birbiriyle eşleştirilmeli”
Şehirlerin birbirleri ile eşleştirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sözlerini şöyle tamamladı:
“Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta AFAD gönüllüleri de enkaz altında kaldı. Kahramanmaraş ve Manisa, Adıyaman ve Uşak, Hatay da İzmir ya da Aydın ile birbirlerinin badisi olacak şekilde eşleştirilseler bir bölgede deprem olduğunda diğer bölgedeki insanlar hemen oraya yetişirler. Türkiye’nin her yerine 12 saat içerisinde yetişiliyor. Mesela Ordu Belediyesi hemen aynı gün Adıyaman’a sıcak yemek götürmüş. Demek ki yetişilebiliyor. İzmir’de olduğunda çevre iller hemen yardıma yetişti. Ancak bizim afetle mücadele sistemimiz bu kadar büyük bir depreme hazır değilmiş. Ortaya çıkan sonuçlar onu gösteriyor. Daha küçüklere hazırız ama büyüklere hazır değilmişiz diye özeleştiri yapmamız gerekiyor. Artık 10 gün geçti, şok döneminde bunları konuşmuyorduk ama konuşmaya başlayabiliriz artık. ‘Afet Günlerinde Durum Değerlendirmesi, Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri’ başlığıyla düzenlediğimiz konferansın da bu konuşmaların yeri olduğunu söyleyebiliriz. Bilimsel kanıta dayalı sorgulama yapılmasında fayda var.”
Prof. Dr. Nurper Ülküer: “Kahramanmaraş depreminde tahmini 5,5 milyon çocuk etkilendi”
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nurper Ülküer, “Kriz Anlarında Çocuklar ve Alınması Gereken Öncelikle ve Orta Düzey Önlemler” başlıklı konuşmasında 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen şiddetli iki büyük depremde 10 ilde 14 milyon kişinin etkilendiğini söyledi. 30 bini aşan can kaybı, 80 bini aşkın yaralının bulunduğu felakette 8 yaş altında 2,5 milyon çocuğun, 8-yaş 17 arasında ise tahmini 3 milyon çocuğun etkilendiğini kaydeden Prof. Dr. Nurper Ülküer, afetlerde akut dönem olarak adlandırılan 15 ile 25 gün arasındaki günlerde hayatta kalma kurtarılma, sağlıklı kalma, beslenme ve barınma ihtiyacının karşılanması gerektiğini söyledi.
Prof. Dr. Nurper Ülküer: “Çocukların kayıtlarının tutulması çok önemli”
Akut dönemde çocukların güvende olma ve güvenliklerinin sağlanmasının çok önemli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Nurper Ülküer, özellikle deprem bölgesinden gelen pek çok kayıp çocuk haberi olduğunu belirterek şöyle söyledi:
“En önemli sorunların arasında kayıp çocuklar gelmektedir. Kayıp pek çok çocuk bulunduğuna yönelik bilgiler var. Çocukların bu dönemde aileleri veya yakınları ile kalması ve buluşması sağlanmalıdır. Çocukların kayıtlarının tutulması çok önemlidir. Hiçbir çocuğun kaybolmamasının sağlanması gereklidir.”
Prof. Dr. Nurper Ülküer, deprem gibi afet durumlarında çocukların fiziksel ve ruhsal travmalarla karşılaşabileceğini belirterek birinci derecede bakım verenlerin kaybı, yaralanması, sağlığını kaybetmesi ya da çocuğun şiddete maruz kalma ve kaçırılma gibi olaylar yaşayabileceğini söyledi. Ruhsal travmaların ortaya çıkardığı toksik stresin beyin gelişimini olumsuz etkilediğini ifade eden Prof. Dr. Nurper Ülküer, özellikle bu dönemde ebeveyn ya da bakımveren desteğinin önemini vurgulayarak bu ilişkinin toksik stresi önleyeceğini söyledi. Prof. Dr. Nurper Ülküer, özellikle afet bölgelerindeki ebeveyn ve bakımverenlerin kaygılarını çocuklara yansıtmamaları gerektiğini de vurgularak tavsiyelerde bulundu.