Dünyanın gidişatını filmlere ya da dizilere bakarak da anlayabilirsiniz. 19cı yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan “Sanat Sanat İçindir” kavramının tersine, yine aynı yüzyılda tartışılmaya başlanan “Sanat Toplum İçindir” ifadesinin tezahürü en çok sinema sanatında görülüyor. Bir çok konuyu sinemada gözünüzle ve toplu bir hikaye olarak gördüğünüzde daha iyi anlayabiliyorsunuz. Örneğin “Devrim Arabaları” ya da nükleer bomba patlatıldığında ne olacağını gösteren “The day After” ya da 2008 mortgage krizini anlatan “The Big Short”.
“The Big Short” örneklemesini konumuzla ilgili olarak aldık. Son zamanlarda finans konulu dizi ve sinema filmleri artıyor. Mesela Alman dizisi “Bad Bank”. Çünkü finans sektörü zaman içinde iyice “kötüye” evrildi. Tabi ki istisnalar vardır ama finansmanı ellerinde tutan insanların, olduklarından daha büyük bir güç odağı haline geldiklerini ve bununla oynadıklarını görüyoruz. Yüzbinlerce Amerikalının evini kaybettiren “Mortgage Krizi” gibi.
Buna karşılık, insanlar bozulan sisteme karşı –teknolojinin de yardımıyla– fikir üretmeye çalışıyor. Bunlardan birisi “Kripto Para” konusu. Bildiğiniz gibi 2008’de Satoshi Nakamato isimli birinin ya da birilerinin yazdığı makale ile hayatımıza giren kripto paralar, aslında mevcut “merkez bankaları” odaklı finans düzenine bir baş kaldırıyı temsil ediyor. Bu haliyle de bankaların ve hükümetlerin pek de hoşlanmadıkları bir sistem durumundalar.
Bankacılara bir başka tehdit ise, “neobank hareketi” [1]. İlk olarak 2017 yılında “neobank” adı konuldu ve geleneksel banka sisteminin dışında kalan dijital startup’ların bankacılık ürünleri sunmaları olarak tanımlandı. Ya da başka bir tanımla, “işlemlerinin tümünü dijital kanalları üzerinden yapan bankacılık” türüne “neobank” denildi.
2009 yılında, bir Avustralya yazılım geliştiricisi ve hedge fon analisti olan John Reich, kendi ifadesiyle “Amerikan bankacılığının karmaşıklığından sıkılarak, gerçekten basit bir banka” başlattı. Bu bankanın adı “Bank Simple” [2].
Kısa bir süre sonra başka bir Avustralyalı Brett King, iddialı bankası Moven’i başlattı. Onları Amerikalı Chime ve Varo Money takip etti.Takip eden yıllarda, neobankalar zorlu konularla karşı karşıya kaldılar. Şimdi sadece “Simple” olarak adlandırılan BankSimple, BBVA tarafından satın alındı ve elindeki hesaplar maalesef büyük bankanın ellerine geçti. John Reily ise bir süre kaldığı yeni durumdan ayrılacağını kısa bir süre önce duyurdu.
Ten years on, I'm moving on from @simple – https://t.co/JsxzJ3oGJt
— Josh Reich (@i2pi) May 14, 2018
Diğer Neobank’lerden Moven, TD Bank ve Westpac dahil olmak üzere büyük bankalara yazılım satıcısı olurken, kendi mobil bankacılık hizmetini halen sürdürmektedir. Varo Money, bankacılık lisansını almak için neredeyse bir yıldır uğraşıyor. Chime bağımsız kaldı (The Bancorp Bank ile ortaklaşa) ancak giderek daha sorun yaşıyor.
Buna karşılık “neobank” fikri gelişiyor. Geleneksel bankalarda daha az masraf, daha hızlı ve farklı ürünlerle yekın gelecekte, bankaların iş hacmini düşürmeleri çok mümkün.
[1] Yeni Nesil Banka (Neobank)
[2] simple.com
[3] moven.com