Diğer film incelemelerini buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Kore Tarihi dizilerini yazacağız demiştik. Kore Tarihi dizilerini seyretmeye başlamama “Mr.Sunshine” filmi neden oldu. Tamamen “neymiş bir bakalım” diye açtığımız bir filmdi. Dizi Joseon Krallığının son günlerini, bir aşk hikayesi perspektifinde anlatıyordu. Tesadüf bu ya, arkasından seyrettiğimiz film “6 Flying Dragons” da bir önceki krallığın son günlerini anlatıyordu. Bu sefer daha önceki Goryeo Krallığının yıkılmasına ve Joseon’un kurulmasına dair kayıtları izledik. Her 2 krallığın da “yozlaşma” sonucu yıkıldığını gördük. Bu yazıda size temelde bu 2 diziyi anlatacağım. Ama ilgili bir kaç diziden daha bahsedeceğim.
Burayı tıklayarak ulaşabileceğiniz bir önceki bölümde kısaca Kore tarihine ait bilgi vermiştim ama kopuk olmasın, burada da anlatalım.
Kore yarımadasında kayda değer krallıklar M.S.932-1392 arasındaki Goryeo Krallığı ve takip eden 1392-1910 arasındaki Joseon Krallığı. Goryeo öncesinde yarımada 3 devletten müteşekkil; Silla, Koguryo, Baekje. Bunlar Goryeo zamanında birleşiyorlar. Goryeo sonrasında da Joseon var.
Bu dönem boyunca Koreliler Buda’ya inanıyor ve Konfüçyüs öğretilerini uyguluyorlar. 18. yüzyıldan sonra Kore’ye hristiyan misyonerler geliyor. Bugün bu nedenle bir katolik cemaat de bulunuyor[1]. Bir başka ilginç bilgi de şu; Kore’de temeli hristiyanlık olan ve kendilerini “Unification Church” adıyla tanımlayan bir dini tarikat var. Aynen Gülen Tarikatı (FETÖ) gibi bu tarikat da Pensilvanya’da yaşayan çok zengin bir lider olan rahip Sun Myun-moon tarafından yönetiliyor. Moon tarikatı adı ile de bilinen bu tarikat hakkında, aynen FETÖ tarikatında olduğu gibi CIA tarafından yönlendirildiği iddiaları mevcut. Moon tarikatının siyasete karıştığını görüyoruz. Yani aynen FETÖ gibi bir tarikat [2].
Şimdi filmlerimize geçelim; Her 2 dizideki oyuncuların hepsinin, rollerinin hakkını verdiklerini de kaydedelim.
İlk Dizi : Joseon Krallığı ve Erdemliler Ordusu
Joseon Krallığı 1392’de Bilge Sambong’un desteğiyle General Yi Seong-gye tarafından kuruluyor ve 1910’a kadar geliyor [3]. İlk seyrettiğimiz dizi olan “Mr.Sunshine” da tam bu yıkılış dönemini anlatan kurgusal bir film. 1905 civarını gösteriyor.
Bir önceki bölümde söylemiştik, coğrafi konumu nedeniyle Kore yarımadası tarih boyunca Çin, Moğollar, Mançuryalılar ve Japonlar tarafından saldırıya ve hatta işgale uğramış. 20ci yüzyılın başında bunlara Thedore Roosvelt’in başkanlığı sırasında ABD’de eklenmiş.
Orjinal bir Netflix sizisi olan Mr.Sunshine filmi ABD-Japonya-Joseon üçgenini anlatıyor. 24 bölümlük dizinin başrollerinde köle ailesi öldürüldükten sonra şans eseri ABD’ye giderek canını kurtaran ve sonra ülkesine Amerikan askeri ateşesi olarak dönen bir köle Koreli, benzer şekilde Japonlarla savaşarak ölen ailesinden gelen genlerle, ülkesini kurtarma sorumluluğu alan ve bir gerillaya dönüşen Asil aile kızı, ona aşık Japonların yetiştirmesi (ve Kore’nin işgalinde kullanılmak istenen gerçek tarihi bir kişilik) bir çapulcu çete lideri, Japonya’dan hukuk eğitimini yarıda bırakarak dönen ve gazeteci olmayan çalışan nişanlı ve bir genelev kraliçesi var. Yanda bunları görebilirsiniz.
Filmin hikayesinde “kölelik” kavramının Kore’de uzunca süre ne kadar önemli olduğunu görüyorsunuz. Diğer filmlerde de benzer sahneler var. Efendileri kölelere canı ne isterse yapabiliyor.
Diğer dikkati çeken bir husus, kadınların Osmanlı toplumundan farklı olarak daha rahat hareket edebildikleri ve daha çok hakka sahip oldukları. Özellikle de asil iseler.
Ama bence filmin en ilginç noktası, Korelilerin ülkelerini savunma içgüdüleri. Filmin hemen başında Amerikalıların saldırısına karşı, ilerideki bölümlerde de Japonya’ya karşı savunmayı görüyoruz. Ancak Japonya 1910 yılında, 5 bakanı para ile satın alarak ülkeyi işgal etmiş ve 1945 yılına yani II.Dünya Savaşında yenilene kadar da orada kalmış.
Ülkeyi 1500’lerde işgal etmeye gelen Japonlara karşı dağlarda kurulan Erdemliler Ordusu (Righteous army), 1900’lerde ortaya yeniden çıkıyor. Bu orduyu Kuvai-Milliye gibi tanımlayabiliriz. Ülkeyi satan bakanlara karşı, halk ülkesini korumaya çalışıyor. Filmdeki kurgusal Ko Ae-shin yani gerillaya dönen asil aile kızı da bu erdemliler ordusunun bir ferdi olarak savaşıyor.
Bu arada dizi acaba gerçek hayatla ne kadar uyuşuyor diye de merak ettim tabi ki. Kore JoongAng Daily isimli site “Kurguya Karşı Tarih” analizi yapıyor [5]. Buradaki analize bakılırsa, tarihsel anlamda uygunluk var ama kronolojik hatalar mevcut. Örneğin, çete reisi olan Koo Dong-mae konusunda bir tartışma yaşanmış. Onun terkedilmiş çocukluğu nedeniyle Japonların adamı olarak Korelilere kötü davranışını Koreliler uygun görmemiş. Başkanlığa dilekçe vererek, Japonların zulmüne bir bahane üretilmemesi istenmiş. Dizi de buna göre revize edilmiş.
Bütün bunların dışında film güzel bir aşk hikayesi. Üstelik romantizm duygusunu sadece el sıkışma ile bile verebilecek başarıyı yakalıyor.
5 İhanetçi Bakan (5 Eulsa Traitor)
Buna ayrı yer ayırmak lazım. Çünkü çok ilginç. 1910’da ülkeyi para karşılığı Japonlara satan 5 bakan yani Eğitim, Ordu, İçişleri, Dışişleri ile Ziraat, Ticaret ve Endüstri Bakanı, 2005 yılında Kore Ulusal Araştırma Merkezi tarafından resmi anlamda “5 Eulsa İhanetçisi” olarak ilan ediliyorlar [6][7].
Filmden ilginç bir sahne şu şekilde; başroldeki Koreli Amerikan askeri ateşesi, İmparatorun talebiyle, askeri okul öğrencilerine savaşmayı öğretiyor. Bu arada onlara şunu tembihliyor; “Eğer okulun resmen kapatıldığı kararını öğrenirseniz, derhal dağlara kaçın. Çünkü arkasından sizi öldürmeye gelecekler”. Öyle de oluyor. Önce Savunma Bakanı askeri okulların kapatılması kararı alıyor. Arkasından da Japonlar askeri okulu basıp öğrencileri öldürüyor. 2 tanesi kaçmayı başarıyor ve onlar Erdemliler Ordusuna katılıyorlar.
BattleShip Island (Savaş Gemisi Adası)
“Japonlar Kore’yi 1910’da zaptettikten sonra ne olmuş” konusunu, tarihçilere bırakalım ama o dönemden bir filmi de hatırlatalım. Japonların 1930’dan itibaren çok sayıda Koreli işçiyi Hashima adasında kömür çıkarsınlar diye esir ettiği kaydediliyor. Film ise bunun son dönemini gösteriyor. Özellikle Japon Zulmünü görüyorsunuz.
Bizler Hashima Adasını bir kaç sene önce sosyal medyada dolaşan ilginç resimlerle tanıdık. Nagazaki şehrine 15 km (9 mil) uzakta bulunan bu adadan 1887’den itibaren 1974 yılına kadar kömür çıkartılmış. İnternet bakarsanız bazı filmleri ve Japonya-Kore arasında Unesco Dünya Mirası kavgasını görürsünüz. Bu film Netflix’de yok.
Biz de daha önce acı hikayesini bilmiyorduk. Sadece yüksek apartmanlarla dolu bir ada olduğu ve kömürün bitmesi sonrasında terkedildiği kaydedilmişti. Ama şimdi 2017 yılında çevrilen bir film bize o adada 500-800 kişinin yaşadıklarını ve Japon zulmünü ve son günleri gösteriyor.
Yerli Netflix Dizilerinin Aksine Kore Tarihi Dizileri Para Harcanarak ve Güzel Senaryo ile Oluşturulmuş
Filmin hemen başında Amerikalıların gemilerle saldırısını görüyoruz. Bu sahnenin tarihinin kronolojik olarak yanlış olduğu kaynaklardan görülüyor. 1871’de meydana gelen bu savaşı filmde 1905 civarı gibi görüyoruz. Bu arada Amerikalı bir genaralin ağzından, Korelilerin nasıl kahramanca savaştıkları da aktarılıyor.
Filmin bu ilk savaş sahnesi de, diğer bir çok sahnede başarılı ve para harcanarak çekilmiş. Bunlara bakınca “yerli Netflix dizileri” olan “Hakan : Muhafız” ve “Atiye” için üzüntü duyuyorsunuz. Her 2’si de sanki yapmış olmak için yapılan ve bizim kültürümüzle alakası olmayan hikayeler. Bunları da bu Kore tarihi dizileri sonrasında, ayrıca bir bölümde değerlendireceğiz.
Neden yerli 2 dizi olan Atiye ve Hakan Muhafız iyi değil derseniz, aşağıda gayet güzel anlatmışlar. Benim üstüne söyleyecek sözüm şu; “Beren Saat ve Mehmet Günsur’a yazık olmuş”.
İkinci Dizi : Günümüzden 600 Yıl Önce Demokrasi Planlayan Bir Devlet Adamı
İkinci Dizi “6 Flying Dragons” ismini taşıyor. Filmin adındaki ejderhalar (dragons), aşırı derecede yozlaşmış, halktan % 90 oranında vergi toplayan Goryeo Krallığının yıkılmasına ve yepyeni bir düzenle kurulan Joseon’un oluşmasına neden olan kişiler. 6 uçan ejderha’dan 3’ü yani Yi Bang-won, Jeong Do-jeon, Lee Seong-gye gerçek yaşamış kişiler. Kadın karakter Boon-yi ile 2 savaşçı olan Ddang-sae ve Moo-hyul ise kurgusal film için yaratılmış karakterler.
Bunlardan yandaki resimde sağ en altta görülen “zorla kral olmaya ittirilen” şeklinde anlatılan General Yi Seong Gye. Başarılı bir general olmaktan başlayıp, Joseon’un Taejo adını alarak tahta geçen ilk kralı oluyor. 5ci oğlu Yi Bang-won ise (solda ortada kılıçla resmi olan) yeni krallığın kurulmasında çok fazla katkısı olan savaşçı bir delikanlı. Aşağıda ismini vereceğim diğer bir dizide burada olduğundan çok daha acımasız ve sevgisiz gösteriliyor. Joseon’un 3 numaralı kralı ve bir sonraki bölümde anlatacağım “büyük” lakaplı Kral Sejong’un babası.
Dizi 50 bölüm ve sonuç olarak, bir krallığın nasıl yıkıldığı, bir başka krallığın nasıl kurulduğu
Jeong do Jeon (Sambong Usta)
“6 Uçan Ejderha” dizisinin 2 ana kahramanı 5ci oğul Yi Bang-Won ve Sambong Usta. Asıl adı Jeong do Jeon olan yeni (neo)-konfüçyüscü olarak adlandırılan bir bilim adamı. Bir önceki bölümde Sambong’un şu anda Kore’de bulunan heykelini de vermiştik. Çünkü Yi Bang-Won’un (spoiler olmasın nedenini anlatmayacağız) yüzünden ancak 1791 yılında yazdıkları yeniden yayınlanıyor. Bugün de büyük bilge olarak anılıyor [8].
Çünkü Jeong do Jean’ın yarattığı yönetim düzeni, çağı için bir hayli erken. Hatta diyebiliriz ki 500 yıl erken. Bugün hala onun yarattığı düzenin etkileri (4.kral Sejong’un da sayesinde) sürüyor.
Bir önceki bölümde, kralın yanına yerleştirdiği tarihçilerle “kralı nasıl kontrol ettiğini” anlatmıştık. Bunun yüzyıllar boyu Joseon Krallığını kayıt altına alan zeka dolu bir hareket olduğunu da kaydedelim.
Ya da, Marx-Engels’den 400 yıl önce ve de dünya henüz krallar dışında yönetim bilmez iken, halkın yönetimde yer almasını ve kralı sınırlamasını, toprak reformunu, vergi sistemini vs düşünen bir büyük bilge ve devlet adamı.
Korenin dinini Buda’dan Konfüçyüs’e ve başkentini Hanyang’a (Bugünkü Seul) çevirmiş. Konfüçyüs (asıl neo-Konfüçyüzcü olan Zhu Xi öğretisini takip etmiş) ve Buda konusunda kitapları olmakla beraber asıl Devlet yönetimi konusundaki görüşleri hayli ilginç ve üzerine bugün de tezler yazılıyor [9].
Yazar ismi ile Sambong, 1342-1398 yılları arasında yaşamış. Buda inancını önde tutan ve yozlaşmış 500 yıllık Golyeo Krallığını yıkmış. Yerine Konfüçyüscü temeller üzerinde, ta 1910 yılına kadar gelen 500 yıllık Joseon Krallığını kurmuş.
Yi Bang-Won
Yi Bang-Won dizide Joseon’u kurarkenki, kararlılığı ve cesareti ile anlatılıyor [10]. Yukarıdaki videoda küçüçük bir çocukken Sambong ile karşılaştığı ve etkilendiği sahne anlatılmış. Bu dizinin başlarından alınma bir sahne. Yi Ban-Won önceleri general ve okçulukta büyük yeteneği olan olan babasına atfettiği “Zantgaru” kelimesini, bu sahnede “Sambong” için söylüyor. Bu aynı zamanda dönemin Moğol etkisinde olduğunu gösteren bir sahne. Çünkü kelime moğolca.
Sambong devlet yönetimi teorisini geliştirmiş ama Joseon Krallığı, ancak Taejong adıyla 3cü kral olan Yi Bang-Won’un gözünü budaktan sakınmaması sayesinde kurulmuş. Bu dizide babası olan generalden çok daha hırslı, kararlı ve cesur. Yi Bang-Won bu özellikleri ile bir yandan kutlanıyor ama bir yandan da kötü anılıyor.
6 Flying Dragons filmine bakarsanız, hem Sambong, hem de Yi bang-Won konusunda tarafsız kalmışlar. İkisini de dizi boyunca bazen seviyor, bazen kızıyorsunuz. Ama Yi Bang-Won’u anlayabiliyorsunuz da. Aşağıdaki kurmaca dizide babası kral çok daha kararlı gözükürken, Yi Bang-Won çok çok kötü tasvir edilmiş (Sambong’un ise ancak bir yerde adı geçiyor, kendisini ve etkisini ancak belli belirsiz görüyoruz)
16 bölümlük bu dizi “My Country” ismini taşıyor. Dizide yine aynı dönemlerdeki (Goryeo – Joseon) çekişmeler 2 arkadaşın çerçevesinden anlatılıyor ve Yi Bang-Won bayağı tehlikeli ve bir nevi dengesiz sadist bir tipleme olarak aktarılmış.
Gerçi, her 2 dizi de, Yi Bang-Won’un yaptıklarından duygusal olarak rahatsız olduğunu da gösteren sahnelerle dolu. Yani Makyavel doğmadan 70 yıl öncelerinde, Makyavel felsefesinin uygulamasını gösteriyor. Ya da şunu söyleyebiliriz; 6 Flying Dragons, çok sonraları Fransız devrimi ile ilgili söylenen “devrim önce kendi çocuklarını yer” konseptine de bir örnek taşıyor.
Derin Kökleri Olan Ağaç
Bu arada bir sonraki bölümün adı “Derin Kökleri Olan Ağaç”. Orada Yi Bang-Won’un 3.oğlu olan Kral Sejong’un yaptıklarını anlatacağız. “Derin Kökleri olan Ağaç” yani “Milbon” aslında Sambong’un devlet yönetiminde sağma olursa, yoluna tekrar koysun diye kurduğu gizli bir örgüt.
Korece ismi “Milbon” yani Derin Kökler, bir yandan da Sambong’un felsefesinin tanımı. Korece “Milbon” olan bu kelime Sambong tarafından şöyle ifade ediliyor;
“Kral bir ağacın çiçeğidir, halk ise kökleri. Ağaç çiçeksiz yaşar ama köksüz yaşayamaz.”
Eğer kurduğu düzen bozulursa bu örgütün onu yerine getirmek için savaşmasını hedeflemiş. Bir sonraki dizide bu örgütün –Sambong’un yapmak istediklerini yapmaya çalışan– Kral Sejong’a karşı tam ters yönde savaşmasını anlatacağız. Ne de olsa “iktidar” yani “güç” önemli.
Kılıç Ustaları Ne Kadar Önemli?
Quentin Taratino’nun “Kill Bill” filminde, bir kılıcın üretim şeklinin bile ne kadar önemli olduğunu da seyrederiz.
Artık çok gerilerde kaldığı için “kılıç” konusunu farkında değiliz. Ama tarihin bir yerlerinde bu kılıç ustalarının yaptıkları çok ilginç. “6 Flying Dragons”un bir özelliği de kılıç ustalığı ve savaşları.
Ama bunları seyrederken şöyle diyorsunuz; “artık Malkoçoğlu ile dalga geçmeyelim. Çünkü tarihte hız ve becerileri ile kayda değer ve aynı anda bilmem kaç kişi ile savaşıp, aralarından sağ çıkan kılıç ustaları var”.
En azından tarihe kayıt edilmiş kılıç ustaları mevcut. Yani Malkoçoğlu’nu yaratan bir şeylerden esinlenmiş. Merak edenler için hemen bir video parçası verelim. Bu arada not edelim; bu videoda canlandırılan insanların bazıları kurgu olsa da, bazıları gerçekten yaşamış ve gerçekten üstün kılıç ustalarıymışlar.
Bu son videoda yalnız kılıç savaşı değil aynı zamanda felsefe var. Ölmekte olan kurgusal karakter Gil Tae-mi şöyle diyor;
“Zamanın başından beri zayıflar güçlüler tarafından ezilirler. 1000lerce yıldır, hatta bundan sonraki 1000 yılda da zayıfları ezilecekler. Bu dünyanın tek gerçeği zayıflar yok olurlar. Güçlüler zayıfların elinden herşeyi alır. Bu dünyanın değişmeyen tek gerçeği budur. “
[1] A Brief History of the Catholic Church in Korea
[3] Joseon
[4] Righteous army
[8] Wikipedia : Jeong Dojeon (Sambong)
[10] Taejong of Joseon