Dün yayınladığımız bir haberde, kripto para madencilerinin, kaçak elektrik kullanımının yüksek olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesine kaydıkları ve bunun da bölgenin enerji üreticisi firma olan Dicle Elektrik tarafından tespit edildiği şeklinde bir bilgi vardı [1]. Ben de merak ettim. Acaba bu kripto para madenciliğinin çektiği enerji ne kadar diye. Benim gibi merak edenler olabilir diye bu yazıyı hazırladık.
Türkiye İçin Kripto Para Madencilerinin Enerji Tüketimi Nedir
Bu konuda bilgi almak için 2 kaynağa başvurduk. Birisi madencilik için gereken grafik kartlarını Türkiye’ye getiren Çizgi Elektroniğin sahibi Niyazi Saral. Kendisiyle 2-3 ay önce yaptığımız Türkiye’de kripto para madenciliği ve piyasadaki grafik kart satışları konusundaki söyleşimizi bazılarınız hatırlayacaklardır [2]. Saral’ın bu kartların çekeceği elektrik ile ilgili olarak yaptığı hesap şu şekilde;
“Türkiye’de şu anda kabaca toplam 220.000 Ekran kartı madencilik (Ethereum, BTC Gold, Zcash..vs) amacıyla kullanılıyor ve bunların ortalama 125 Watt gücü var. Bu da ortalama bir saatlik çalışmaları sonucu 27.5 MWh elektrik harcaması anlamına geliyor. Bu sistemlerin yarısının sanayi elektriği kullandığını varsayarsak kabaca ayda elektrik harcaması ortalama US$ 1,500,000.
Yine bu hesaplama yöntemi ile ASIC madenciliği için kabaca aylık US$ 1,500,000 ASIC ortalama elektrik harcanıyor. Tabi gelir/gider oransal hesaplaması yaparken, karşılaştırmada, bu hafta için ortalama fiyatlar ile aylık gelirin 30-35 milyon US$ olarak göz önüne alındığının da bilinmesi gerekir.
Kabaca elektrik harcamasının gelire göre oranı bu haftaki fiyatlar ile %10 gibi gözükse bile bu çok rahatlıkla -30’a da çıkabilir. Hala yüksek olmaz.
Saral’ın saat başına verdiği toplam 27,5 MWatt’ı 24 saat ve 30 gün ile çarparsak, aylık harcamanın 19,8 GWh olduğu hesaplanabilir. Türkiye’nin aylık elektrik tüketimi ise kasım ayında 23.900 GWh gözüküyor[3][4]. Bu durumu kıyaslarsak, Bitcoin madenciliği için bugünlerde harcanan enerji, Türkiye’nin toplam tüketiminin binde 8’i düzeyinde gözüküyor.
Ancak ikinci kaynağımız olan Powercompare isimli site farklı bir rakam gösteriyor [5]. Bakarsanız orada tüm dünya ülkeleri için rakamlar verilmiş. Türkiye bu ülkeler arasında Bitcoin madenciliğine harcadığı enerji ile 20ci sırada ve toplam yıllık elektrik tüketimine karşı Bitcoin madencilerinin harcadığı enerji oranının % 14 olduğu bilgisi veriliyor. Yani bizim hesaplamış olduğumuzdan 15 kat daha yüksek.
Ancak verdikleri tabloya dikkatle bakıldığında, toplam elektrik tüketimi için verdiği rakam da 207 TWh gösteriyor ki gerçeğinden düşük bir rakam. Türkiye’nin 2016 gerçekleşen enerji tüketimi 288 Twh. Bu her sene yükselmiş. 2017 için 11 aylık tüketim 264,6 TwH gözüküyor. Temmuz-ağustos aylarında yükselme var. Bunun da “klima” ile ilgili olduğunu tahmin edebiliriz. Çünkü yükselme eğilimi sonraki aylarda devam etmemiş. Son 1 ayda ise ortalama 25 eklense, yılı yine 288-290 TWh ile bitirecek gibi duruyoruz. Bu rakamlar fazla yükselmemiş.
Dünyada Durum
Buna bir de dünya tarafından bakalım. 26 kasım günü için harcanan bitcoin madenciliği enerji tüketimi 37,2 TWh verilmiş. Yani başka bir deyişle, Türkiye’nin 1,5 aylık toplam elektrik tüketimi, Dünya’da 1 günlük Bitcoin üretimi için gereken enerji tüketimi olarak tahmin ediliyor. Bunun dünya enerji tüketimi içindeki payı binde 16 gözüküyor. Bu da Niyazi Saral’ın hesapladığı rakama daha yakın bir durum.
Powercompare sitesi bazı yorumlar da yapıyor. Bunlardan birisi, son 1 ayda Bitcoin kaynaklı enerji tüketimindeki artışın % 29,98 olduğu ve dolayısıyla eğer şu anda mevcut olan trend devam ederse şubat 2020’de Bitcoin madenciliğinin dünyanın tüm enerjisini tüketeceği şeklinde.
Şu anda harcandığı belirtilen enerji masrafının 1,5 milyar $/ay olduğu, buna karşılık 1 ayda 7,2 milyar $’lık bitcoin çıkarıldığı belirtiliyor. Bitcoin madencilerinin harcadığı elektriğin ABD’de 12 eyaletin tükettiğinden fazla olduğu iddia ediliyor.
Ama kartların harcadığı rakamlar ortada. Türkiye’ye ne kadar kart girdiği ortada. Niyazi Saral’ın yaptığı hesap da ortada. Artı Türkiye’nin ortalama elektrik tüketimini de biliyoruz [4]. Dikkatle bakarsanız, tüketim rakamlarında Bitcoin madenciliğinin yükseldiği ekim-kasım aylarında fazla bir değişim olmamış.
İlk başta bahsettiğimiz haber kapsamında, mutlaka bazı evlerde ya da işyerlerinde harcanan ortalama elektrik enerjisi kendi içinde yükselmiştir. Bunu da elektrik firmaları görüyordur. Ama toplamdaki pay içindeki yeri fazla gözükmüyor. En azından % 14 gibi bir rakamı haklı çıkaracak bir yükselme görülmüyor.
Doğrusunu isterseniz, nereden aldıklarını ya da başka bir hesaplama tarzı olup olmadığını bilmiyoruz ama biz bu enerji tüketim rakamlarını biraz abartılı bulduk. En azından Türkiye için olanı. Bitcoin’i kötülemek için acaba başka bir yol mudur düşüncesindeyiz. Çünkü kripto paralar, “Para dünyasını alt üst edecek ve Merkez Bankalarını devre dışı bırakacak” olan “Disruptive” yani “Yıkıcı” teknoloji durumunda.
İnternet ve türevi olan teknolojiler, birer birer eski dünyaya ait herşeyi yıkıp, yerine yenisini koyuyor. Nasıl Amazon, ticareti değiştiriyorsa, nasıl Google reklamcılığı altüst ediyorsa, nasıl Uber, taksiciliği yeniden şekillendiriyorsa. Bitcoin de “para dünyasını” yeniden şekillendiriyor. Tabi ki hoşlanmayanlar çok. En başta klasik finans kurumları gelecek olan değişimden rahatsız. Tabi ki, yok etmeye çalışanlar var. Ama su yolunu bulur. Yani para kavramının artık değişmesinin zamanıdır. Enerji tüketimi şudur, budur demeleri de bir tür engelleme olmuş olabileceği düşüncesindeyiz. Bu nedenle bu yazıyı yazdık.
Son olarak diğer bir yorumumuz da şu; kripto paraların kendisi bir “balon” değil. Bugün sayıları 1.300’ü bulduğu kaydedilen kripto paraların bir kısmı zaman içinde yokolabilir ama kripto para kavramı artık yola çıktı. Geliyor. Bakalım nasıl bir savaş olacak. Örneğin, Bitcoin’in geçtiğimiz bir kaç aydaki başdöndürücü yükselişi acaba bu savaşın bir göstergesi mi? Birileri tarafından hızla çakılması için mi, bilhassa yükseltiliyor. Dememiz o ki, Bitcoin balon değil ama şu andaki fiyatı konusunda dikkatli olmak lazım. Şişiriliyor olabilir.
[1] Bitcoin Madencilerinin Kaçak Elektrik Kullandıkları Evlere/İşyerlerine İşlem Yapılıyor
[2] Niyazi Saral : Kripto Para Sektörü, Son 3 ayda Türkiye’ye 12-15 milyon US$ Döviz Kazandırdı
[3] Türkiye elektrik enerjisi tüketimi
