Son dönemin en çok tartışılan konularının başında SpaceX, OneWeb, Amazon, Telesat gibi şirketlerin geniş bant İnternet sağlamak için çok büyük sayıda alçak yörünge uydusunu uzaya göndermesi geliyor. NASA, “felaket çarpışması” riskini öne sürerek yeni mega takımyıldızına itiraz ediyor. Uzayı uydu çöplüğüne çevireceği ve astronomların uzayı gözlemlemesini zorlaştıracağı şeklinde eleştirilerle karşılanan bu girişimlerim hepsinde dünyaya sinyal göndermek ve almak için bir tür anten / terminal gerekiyor.
Ama şimdi uzay konusunda çalışan bir startup olan ABD/Virginia merkezli Lynk, sıradan cep telefonlarına herhangi bir başka şey eklemeden uydu İnternet hizmetlerine bağlayabildiğini iddia ediyor. Şirket haziran ayında SpaceX ile uzaya yolladığı ve yukarıda resmini gördüğünüz Shannon (Lynk-6) uydusunu kullanılıyor.
Yani Lynk’in farkı bu: 1 m x 1 m’lik uydu üzerinden internet kullanmak için herhangi bir terminale ya da yazılıma gerek olmuyor.
Lynk’in kurucu ortağı ve CEO’su Charles Miller, ABD, İngiltere ve Bahamalar’daki “yüzlerce” cep telefonunun, uzayda sanal bir cep telefonu kulesi gibi, davranan Shannon uydusu üzerinden internete bağlanabildiğini söyledi :
“Temelde, uydumuz cep telefonunuza standart bir baz istasyonu gibi görünüyor”
Uzak Alandaki ya da Seyahat Eden Müşteriler için Planlanıyor
Lynk’in verdiği hizmetin amacı, bir müşterinin mobil sağlayıcısının, örneğin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki T-Mobile veya Verizon’un kapsama alanı olmayan uzak bölgelerdeki müşterilerine hizmet vermek. Lynk sadece ülke içinde değil, ülkeler arasında da hizmet sağlayabiliyor. Bir mobil sağlayıcının kapsama alanından çıkarken devam edip etmek istediğiniz soruluyor. Devam edilecekse Lynk spektrumu diğer mobil şebeke operatörüyle paylaşıyor.
Ama tabii ki bunu teknik olarak sağlamak zor. Zorlukların başında, diğer telefonların “gürültüsü” arasında, bir cep telefonundan uyduya uplink sinyalleri gönderebilmek var. Başka bir zorluk, yerdeki uydu ve cep telefonu arasında oluşacak olan büyük miktardaki doppler kaymasını telafi etmek. Mevcut telefonlar ve mobil ağlar, yörünge hızlarına değil, hızlı tren hızlarına uyum sağlayacak şekilde ayarlanmış durumda. Lynk mühendisleri, telefonun sabit bir kule gibi görünen şeyi “görebilmesi” için uzayda bu doppler telafisini gerçekleştirecek uydu teknolojisini tasarlamak zorunda kaldı.
Lynk, StarLink gibi projelerin aksine küçük başlıyor. Tek bir uyduyla, kapsama alanı birkaç enlem derecesinde ve günde yalnızca birkaç dakika kullanılabiliyor. Miller, gelecek yıl yaklaşık 500 km yükseklikte 10 uydu ile hedefin birkaç saatte bir gezegenin çoğunu kapsamak olduğunu söyledi. 2023 yılına kadar, yaklaşık 100 uydu ile her 5 ila 20 dakikada bir kapsama alanı olacak. Miller, sürekli, gerçek zamanlı bir ağ oluşturmak için 1.500 uyduya ihtiyaç duyulacağını söyledi:
“İnsanların hiçbir olanağı olmasındansa, her 15 dakikada bir uydu sunulduğunda, hiç yoktan daha iyi bir şans. Hatta hayat kurtaran bir teknoloji.”
Sınırlı bant genişliği ile, hizmet başlangıçta yalnızca metin mesajları sunacak ve bir kasırga sonrasında veya bir dağcılık gezisinde veya denizde kaybolan kullanıcılar için hayat kurtarma potansiyeline odaklanacak. Ama sonrasında geniş bant internete hizmet edecek kadar uydu sayısı olacağı kaydediliyor. Hizmetin fiyatları mobil şebeke operatörü tarafından belirlenecek.
Şimdiye kadar şirket 20 milyon dolar finansman buldu. Lynk’in araştırmasına göre, bugün Dünya’da kullanılan ortalama bir cep telefonu, zamanın yaklaşık yüzde 85’inde yalnızca karasal bir ağa bağlı. Yani 750 milyon kadar insan belirli zamanlarda bağlantısızlık yaşıyor. Lynk’in hizmet etmek istediği pazar bu. Şimdiye kadar şirket, Bahamalar’da Aliv ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Telecel Centrafrique ile taşıyıcı anlaşmaları imzaladı.
Sadece Lynk Yok, AST SpaceMobile de aynı şeyi planlıyor
Lynk, cep telefonlarını doğrudan uydulara bağlamak için çalışan tek şirket değil. Teksas merkezli bir şirket olan AST SpaceMobile, uydudan hücresel mimarisini doğrulayan BlueWalker 1 adlı küçük bir test uydusunu 2019 yılında fırlattı. Şirket, uzay aracının, 4G-LTE protokolünü kullanarak uydudan yere hücresel bir ortamda düşük Dünya yörüngesinden iletişim gecikmelerini ve doppler’in etkilerini başarıyla yönettiğini söyledi.
AST’nin bir sonraki prototip uzay aracı BlueWalker 3’ün Mart 2022’de Florida, Cape Canaveral’dan SpaceX ile fırlatılması bekleniyor. Uzay aracı 64 metrekarelik bir açıklığa sahip ve 3GPP standart frekansları aracılığıyla doğrudan cep telefonlarıyla iletişim kurmak üzere tasarlandı.
Şirket, toplu olarak yaklaşık 1,5 milyar mobil aboneyi kapsayan mobil şebeke operatörleri ile anlaşmalar ve anlaşmalar yapmış durumda. Bu projenin ortakları arasında Vodafone, Rakuten ve American Tower’ın da bulunduğu küresel kablosuz altyapı şirketleri yer alıyor. Ancak, AST henüz ABD pazarına erişim için Federal İletişim Komisyonu’ndan izin alamadı.