Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ekiplerinin, Google Türkiye ofisinde gerçekleştirdikleri denetim sonrasında şirkete 300 milyon TL vergi cezası kestikleri anlaşıldı. Cezanın nedeni; Google’ın Türkiye’de internet reklamcılığı faaliyetinde bulunmasına ve ciddi ticari bir organizasyon yapısına sahip olmasına karşın, reklam satış faturalarını İrlanda’dan kesmesi, bu nedenle de Türkiye’yi çok yüksek oranlarda vergi kaybına uğratması olarak veriliyor.
Google Türkiye’de faaliyete geçtiği 2006’dan [1] bu yana “Türkiye’de para kazandığı ama vergi vermediği” tartışmalarına neden oluyor ama bu tartışma sadece Türkiye için geçerli de değil [2]. T.C.Maliye Bakanlığı, Google’a aynı şekildeki bir denetim sonrasında 2009 yılında 71 milyon dolarlık bir ceza kesmişti [3].
Google’ın da reklam satış faturalarını İrlanda’dan kestiğinin saptanmasının ardından vergi müfettişleri, Google’ın İrlanda ile Türkiye arasında 2011’de imzalanan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın 5’inci maddesi kapsamında işyeri bulundurduğunu kaydederek, 2015’te yapılan incelemede, 2010, 2011, 2012, 2013 dönemleri için Google’a yaklaşık 300 milyon TL kurumlar vergisi ve KDV alacağı tespit etti. Google’ın kesilen cezalar için Vergi Mahkemesi’ne itirazda bulunmayıp, vergi affından yararlandığı ve vergi cezalarını ilgili kanun çerçevesinde ödediği bildiriliyor.
İnternet Devleri “İrlanda” Üzerinden Yaptıkları İşlemler Sayesinde Vergi Ödemekten Kaçıyor
Çağımızda, tüm ülkelerin en önemli mali sorunlarından birisi, OTT yani “en tepedeki” diye adlandırılan internet firmalarından “vergi alamamak”. En büyük 5 internet devinin gelirlerinin 2016 yılında 544 milyar $, karlarının ise 94 milyar $ olduğunu yazmıştık [2]. Bu rakamlar müthiş ama acaba ne kadarı vergiye dönüyor? Ya da dönmüyor?
Üstelik bu sorun sadece bizim gibi bu portallerin kullanıcısı/tüketicisi/müşterisi olan ülkelerin değil, bu internet devlerinin doğduğu ABD’nin de sorunu[4]. Herhangi bir çözümü de gözükmüyor. Örneğin, Facebook ya da Google’a Türkiye’den reklamverenlerin ödediği rakam nedir? Bunu tam olarak bilen yok. Google açıklamıyor, Reklamveren tarafına bakıldığında ise, KOBİ boyutundaki reklamverenin çoğu kredi kartları ile anlık ödeme yapıyor. Reklam ajansları üzerinden geçen miktar için ise İrlanda’dan fatura kesiliyor [5].
Bu nedenle sektör uzmanları bazı tahminlerde bulunmaya çalışıyorlar. Onların tahminine bakılırsa; bu rakamın faturalı interaktif reklamın üzerinde bir rakam olduğu iddia ediliyor. Zenith Medya bu ayın başında 2016 yılı için reklam verilerini açıkladı. Buna göre, dünya reklam pazarının (TV-basılı yayın vs dahil) % 15’ini Google alıyor. Bu rakam 79 milyar $ olarak hesaplanmış [6].
Google Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya gibi Avrupa ülkelerinde bu vergi konusunda devamlı sorgulanıyor. Bu ülkeler alamadıkları vergileri, zaman zaman böyle “ceza” keserek almaya çalışıyorlar [7].[8]
Vergi Süreci Nasıl Gerçekleştiriliyor
Buradaki önemli konu; bu sürecin işleme tarzı. İrlanda’daki kanunlar, bu şirketler için müthiş bir “vergi avantajı” yaratıyor. Devler faturalarını İrlanda üzerinden kesiyorlar. Ama önce İrlanda’da kurulan firmaya “fikri mülkiyet hakkı” devrediliyor. Dolayısıyla “maliyet” yerine “fikre değer biçmek” şeklinde istenildiği düzeyde bir fatura kesmek mümkün oluyor.
Burada İrlanda’da 2, Hollanda ve Vergi Cenneti Adalar’da kurulan şirketler var. Bu arada bu işlemin yapılması için İrlanda’daki vergi mevzuatının önemli bir maddesi olduğunu hatırlatalım; gelirini yurtdışından elde eden ve yöneticileri de yurtdışında olan şirketlerin parası vergisiz bir şekilde başka ülkeye transfer edilebiliyor. Şimdi sürece bakalım;
- ABD’de yapılan satışlarda, gelir ABD’de elde ediliyor ama İrlanda’daki firmaya “telif hakkı/lisans/fikri haklar” ödeniyor. Böylece gelirin önemli bir kısmı İrlanda’ya aktarılmış oluyor.
- ABD dışındaki satışlarda, İrlanda üzerinden satış yapılıyor ve kar vergisiz şekilde Hollanda’ya gönderiliyor (bu 2 ülke arasında vergisizlik anlaşması var)
Dolayısıyla İrlanda’dan gelen bu paralar, vergi cenneti olarak bilinen ülkelerden birisine (Cayman Adaları, British Virgin Adaları, Bermuda vs) transfer ediliyor. Bunun sonucunda, dev internet firması, ABD’de lisans faturaları düştükten sonra kalan kazançtan vergi ödüyorlar. Bloomberg’in 2010 yılında verdiği bir raporda Google’ın ABD’de ödediği vergi oranını bu yolla % 2,4’e düşürdüğü belirtiliyordu [5].
Ayrıca mart ayında Rekabet Kurulu Yandex’in 2015’de yaptığı şikayetinin uzantısında Google hakkında “mobil işletim sistemi ve mobil uygulama ve hizmetlerin sunumuna ilişkin davranışlar” ve “Google ile orijinal ekipman üreticileri arasında imzalanan sözleşmelerin ihlali” konularını soruşturmak üzere yeniden soruşturma açtı [9]
[1] Google Türkiye Ofisini Resmi Olarak Açtı
[2] İnternet Devleri Paralarını Nerden Kazanıyor, Nereye, Ne Kadar Vergi Ödüyor?
[3] Türk Maliyesi Google’a Sonunda Ceza Kesti
[4] Google ABD’deki Online Reklamcılık Soruşturması İçin 500 Milyon Dolar Ayırdı
[5] Google’ın Vergi’den Kaçmak İçin Denizaşırı Gelirlerini Vergi Cennetlerine Aktardığı İddia Ediliyor
[6] Fransa’dan Google’a, Geçmişe Dönük 1,6 Milyar Euro Vergi Cezası
[7] Küresel Reklam Pazarının % 15’i Google, % 5’i Facebook’a Ait
[8] Google İtalya’da 306 Milyon € Vergi Ödemeyi Kabul Etti
[9] Rekabet Kurumu, Yandex’in Şikayeti ile Google Hakkında Soruşturma Açtı